REGİONLARIMIZ: Ağcabədi

II yazı

"İri qəsəbə"nin qısa tarixi

Ağcabədi rayonu Azərbaycanın qədim yaşayış məskənlərindən biridir. Rayonun adının mənası iri məskən (ağca-iri, badi-məskən, qəsəbə) deməkdir. Bu ərazidə yerləşən maddi əlamətlərdən olan eneolit, tunc, antik dövrünə və orta əsrlərə aid yaşayış yerlərinin qalıqları. Ağcabədi rayonunun ərazisində tarixi, memarlıq və incəsənət abidələri mövcuddur. Belə ki, rayonda eneolit, tunc, antik dövr və orta əsrlərə aid yaşayış yerlərinin qalıqları mövcuddur.

Ağcabədi rayonuna və onun zəhmətsevər insanlarına yüksək diqqət və qayğının təzahürü

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin ötən il yanvarın 17-də Ağcabədi rayonuna səfəri və bu səfər çərçivəsində bir neçə obyektin açılışında iştirak etməsi rayonun tarixinə ən əlamətdar hadisələrdən biri kimi yazılıb. Belə ki, Prezident İlham Əliyev səfər çərçivəsində Ulu öndər Heydər Əliyevin əzəmətli abidəsini ziyarət edib, uzun illərdən sonra Ağcabədiyə verilən qazın bərpa məşəlini alovlandırıb. Dövlət başçısı cənab İlham Əliyev və xanımı Mehriban Əliyeva Ulu öndər Heydər Əliyev muzeyinin açılışında, rayonda şəhid ailələri və Qarabağ müharibəsi əlilləri üçün tikilmiş 3 mərtəbəli, 24 mənzilli binanın istifadəyə verilməsi mərasimində iştirak edib. Prezident İlham Əliyev rayon ictimaiyyəti ilə görüşündə Ağcabədidə son bir neçə il ərzində böyük işlər görüldüyünü qeyd edib, rayonda gedən quruculuq işlərinin daha da sürətləndirilməsi üçün müvafiq tədbirlərin bundan sonra da görüləcəyini bildirib. Elə bu məqsədlə də dövlət başçısı 22 yanvar 2008-ci il tarixində Ağcabədi rayonunda sosial-iqtisadi inkişafı sürətləndirmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasının 2008-ci il dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Ehtiyat Fondundan Ağcabədi rayon İcra Hakimiyyətinə 2 milyon manat vəsait ayrılması haqqında Sərəncam imzalayıb. Ağcabədililər dövlət başçısının rayona səfərini Onun Ağcabədi rayonuna, rayonun zəhmətsevər insanlarına olan diqqət və qayğısının aydın təzahürü kimi qiymətləndirirlər.

Əhalinin məşğulluq səviyyəsi xeyli yüksəlib

"Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"nın uğurlu icra olunması nəticəsində Ağcabədi rayonunda böyük nailiyyətlər qeydə alınıb. Aparılan məqsədyönlü tədbirlər Ağcabədinin simasını əsaslı şəkildə dəyişərək onu abad bir rayona çevirib, rayon əhalisinin maddi rifah halını yaxşılaşdırıb. Rayonda 2003-cü ilin oktyabr ayından 2008-ci ilin sonuna kimi 11.459 yeni iş yeri açılıb ki, bunlardan da 5256-sı daimi iş yerləridir. Təkcə 2008-ci ildə açılan 1748 yeni iş yerlərindən 875-i daimidir.

Eyni zamanda rayonda sahibkar və iş adamları üçün yaradılan münbit şərait nəticəsində yeni istehsal, emal və xidmət obyektləri tikilərək istifadəyə verilib. Görülən tədbirlər nəticəsində rayonda əhalinin məşğulluq səviyyəsi xeyli artıb. Rayonun mərkəzində və kəndlərində yeni tikintilərin aparılması, əlavə olaraq iş yerlərinin açılması bunun əyani sübutudur.

Tikinti – quruculuq işləri rayonun görkəmini tamamilə dəyişdirib

Azərbaycanın hər yerində müşahidə olunan böyük quruculuq və abadlıq işləri Ağcabədi rayonunda da geniş vüsət alıb. Xüsusilə, Dövlət Proqramının birinci mərhələsinin icra olunduğu illər ərzində yeni yaradılmış müəssisələr, mədəniyyət və iaşə obyektləri, parklar, istirahət guşələri həm də Ağcabədinin görkəmini tamamilə dəyişdirib, onun müasir görkəm almasına şərait yaradıb. Belə ki, bu illər ərzində ərazisi 4 hektar olan Heydər Əliyev adına Mədəniyyət və İstirahət Parkı yenidən qurulub, parkda Ulu öndər Heydər Əliyevin büstü qoyulub. İnsanların istirahəti üçün tam şərait yaradılıb, əraziyə müxtəlif çeşidli minlərlə bəzək ağacı və gül kolları əkilib.

Rayonda aparılan quruculuq işlərindən danışarkən, xüsusi olaraq, ötən il Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə tikilib istifadəyə verilmiş Qarabağ Muğam Mərkəzini qeyd etməliyik. Tikintisinə 1 milyon 589 min manat vəsait xərclənən Mərkəz yay və qış salonlarından, tədris korpusundan ibarətdir. Hazırda Qarabağ Muğam Mərkəzində Ağcabədi, Ağdam, Laçın, Beyləqan, Xocavənd və digər rayonlardan olan 60 nəfərdən çox gənc muğamın incəliklərini öyrənir.

2006-ci ildə Heydər Əliyev Muzeyi tikilib istifadəyə verilib, rayon Icra Hakimiyyətinin inzibati binası qarşısında ulu öndər Heydər Əliyevin möhtəşəm heykəli ucaldılıb. 2006-2008-ci illərdə rayonda Şəhid ailələri və Qarabağ müharibəsi əlilləri üçün 24 və 16 mənzilli yaşayış binası tikilib istifadəyə verilib. Rayonun 4 giriş istiqamətində və şəhərin girişində ulu öndər Heydər Əliyevin portretlərini əks etdirən abidə kompleksləri tikilib, şəhər, qəsəbə və kəndlərdə 700-dən artıq yararsız ticarət, xidmət və digər obyektlər götürülərək müasir üslubda 411-dən çox ticarət, xidmət, iaşə və s. obyektlər tikilib istifadəyə verilib. Son 5 ildə 98000 kv.m-dən çox fərdi yaşayış sahəsi tikilib, Hindarx qəsəbəsində yeni ticarət mərkəzi, ərazisi 2 hektar olan yeni park salınıb. Su Kanal idarəsinin, DSMF Ağcabədi rayon şöbəsinin , 82 saylı Ağcabədi Dairə Seçki Komissiyasının, Torpaq, Bitki və Su analizi laboratoriyasının yeni binaları tikilib istifadəyə verilib, Maliyyə idarəsinin binasının tikintisində son tamamlama işləri aparılır, rayon İcra Hakimiyyətinin inzibati binası, Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun Ağcabədi filialının tədris korpusu, "Kapital Bank"ın Ağcabədi filialının, Dövlət Sığorta Şirkətinin Ağcabədi rayon şöbəsinin, Əhalinin Sosial Müdafiəsi Mərkəzinin inzibati binaları, Ağcabədi Pedaqoji Texnikumunun tədris korpusu əsaslı təmir edilib.

İqtisadi inkişaf dinamikası ildən-ilə artmaqdadır

Dövlət Proqramının icra olunduğu illər ərzində iqtisadi göstəricilər də ilbəil artıb. İllik göstəricilər arasında aparılan müqayisələr bu qənaətə gəlməyə əsas verir. Belə ki, Proqramın icra olunduğu sonuncu - 2008-ci ildə rayonda iqtisadiyyatın əsas sahələri üzrə məhsul buraxılışının həcmi 141.849,7 min manat olub. Ümumi məhsul buraxılışının həçmı 2007-ci ilə nisbətən 23,5 faiz atrıb, rayon üzrə ümumi məhsul buraxılışının həcmində qeyri-dövlət sektorunun xüsusi çəkisi 80,5 faiz təşkil edib. İqtisadiyyatın əsas sahələri üzrə məhsul buraxılışı sənaye üzrə 9.988, 2 min manat, kənd təsərrüfatı üzrə 65.755,6 min manat, tikinti üzrə 29.121,4 min manat, nəqliyyat üzrə 2.468,3 min manat, rabitə üzrə 498 min manat, ticarət üzrə 34.018,2 min manat olub. Son 5 illə müqayisədə bütün sahələrdə artımlar olub. Belə ki, 2004-cü ildə rayon üzrə ümumi məhsul buraxılışının həcmi 51.641,1 min manatdan 141.849,7 min manata çataraq 90.209 min manat artıb. Əsaslı kapital qoyuluşunun həcmi 2004-cü ildə 2 min manatdan, 2008-ci ildə 21.266,3 min manata çataraq 10,6 dəfə artıq olub. Rayon üzrə orta aylıq əməkhaqqı 2004-cü ildə 53,5 manat təşkil etdiyi halda, 2008-ci ildə 156,5 manat olub ki, son beş ildə 2,9 dəfə və ya 109 manat artıb.

Aparılmış torpaq islahatları nəticəsində rayonun torpaq fondundan dövlət mülkiyyətinə 100855 hektar, bələdiyyə mülkiyyətinə 23427 hektar, xüsusi mülkiyyətə 51498 hektar torpaq sahəsi ayrılıb. Rayonda torpaq payı almaq hüququ olan 17197 ailəyə - 80007 vətəndaşa 47389 hektar torpaq payı verilib.

Təhsilin inkişafı diqqət mərkəzindədir

Son illər rayonda baş vermiş müsbət irəliləyişləri təhsil sahəsində açıq-aşkar görmək mümkündür. Əvvəlki dövrlərlə son illərin göstəricilərini müqayisə etsək, onda aradakı fərqin hansı səviyyədə olduğu ortaya çıxar. Belə ki, Ağcabədi rayonunda 2003-cü ilə qədər 360 şagird yerlik şəhər 12 saylı orta məktəbi istisna olmaqla heç bir yeni ümumtəhsil məktəbi tikilib istifadəyə verilməyib. Lakin təkcə 2008-ci ildə 360 şagird yerlik şəhər 7 saylı, 640 şagird yerlik şəhər 8 saylı, 180 şagird yerlik Xocavənd kənd əsas, 220 şagird yerlik Şahsevən Təzəkənd kənd orta məktəbi tikilib istifadəyə verilib, şəhər 1 və 11 saylı orta məktəbləri əsaslı təmir edilib, Hindarx qəsəbə 2 saylı əsas məktəbin dam örtüyü, Xocavənd kənd 1 saylı orta məktəbin dam örtüyü yenidən vurulub. Nizami adına Avşar kənd orta məktəbi üçün 480 şagird yerlik, Gələbədin kənd orta məktəbi üçün 360 şagird yerlik, Nəcəfqulubəyli kənd orta məktəbi üçün 320 şagird yerlik yeni məktəbin tikintisinə başlanıb.

Umumiyyətlə, son 5 ildə rayonda Heydər Əliyev Fondunun xətti ilə 6, Dövlət Proqramına əsasən 10, Humanitar və qeyri-hökumət təşkilatlarının xətti ilə 9 məktəb binası tikilib istifadəyə verilib.

Hazırda rayonda 62 orta ümumtəhsil məktəbi fəaliyyət göstərir ki, onlardan da 50-si orta, 11-i əsas və 1-i ibtidai məktəbdir. Həmin məktəblərdə 21146 nəfər şagirdin təlim-tərbiyəsi ilə 2797 nəfər müəllim məşğul olur ki, onlardan da 2021 nəfəri ali təhsillidir. Rayonda Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun Ağcabədi filialı, Ağcabədi Pedaqoji Texnikumu, Sumqayıt Musiqi Texnikumunun Ağcabədi filialı, Ağcabədi Texniki Peşə məktəbi fəaliyyət göstərir.

"Azərbaycan Respublikasında Ümumtəhsil Məktəblərinin İnformasiya-Kommunikasiya Texnologiyaları ilə təminatı (2005-2009-cu illər) Proqramı"na əsasən rayon məktəbləri 566 ədəd kompyuterlə təmin edilib. Proqrama əsasən hər 29 şagirdin 1 kompyuterlə təmin olunması planlaşdırılır. Hazırda Ağcabədi rayonunun orta ümumtəhsil məktəblərində hər 36 şagird 1 kompyuterlə təmin edilib.

Mövqe.- 2011.- 16 iyul.-S. 10.