"Peşəkarlaşdıqca insanda özünə qarşı tələbkarlıq artır"

80-ci illərdə televiziya ekranlarında hamının məhəbbətlə baxdığı "Retro" verilişi göründü. Hər həftənin şənbə günü yorğun əhval-ruhiyyəmizi xoş ovqata köklədi. Onda hələ ekranlara insanları sarsıdan dəhşət, zorakı filmlər ayaq açmamışdı. Elə həmin vaxt da Azərbaycanın kino məkanında yeni bir ulduz parladı. Oynadığı rolarla zövqləri oxşadı, könülləri fəth etdi. Çəkildiyi filmlərlə yanaşı, aparıcısı olduğu "Retro" verilişi ilə o, hər evin, hər ailənin sevimli qonağı oldu. Hamı bu gənc, gözəl və istedadlı xanımı sevdi. İndi Həmidə Ömərovanın adını eşidəndə istər-istəməz kino haqqında düşünürsən.

- Sizin Moskvada təhsil aldığınız illər çox qabir dövrə təsadüf etmişdi. Bəlkə də yaşadığınız mühitə sığmayan arzularla coşub çağlayırdınız. O arzular gerçək həllini tapdımı, yoxsa bir xəyal qırıqlığı idi?

- O vaxt Ümumittifaq Kinematoqrafiya İnstitutu SSRİ üzrə yeganə kino institutu idi. Biz birinci kursda oxuyanda hər birimiz özümüzü ən azı Sofi Loren, oğlanlarımız isə özlərini Belmando, Alen Delon hesab edirdi. Müəllimimiz Yevgeni Matveyev özümüzü aparmağımıza baxıb dedi ki, bu, Kino İnstitutuna daxil olanların ümumi xəstəliyidir: birinci kursda hamı özünü dahi, ikinci kursda akademik, üçüncü kursda professor sayır. Dördüncü-buraxılış kursunda isə deyir ki, bəlkə mən institutun qapılarını çaşmışam? Sizin bu cahilliyinizi yavaş-yavaş başınızdan çıxaracağıq. Təcrübə göstərdi ki, institutun bizə verdiyi yaxşı bazis və nəzəriyyə sonrakı təcrübəmizdə lazım oldu. Elə oldu ki, institutu bitirəndən etibarən ildə ən azı 2-3 filmə çəkilirdim. Hər çəkiliş meydançası təcrübə prosesidir. Təcrübə çoxaldıqca insan peşəkarlaşır və tədricən elə səviyyəyə çatır ki, paralel kino istehsalı prosesində seçim qarşısında qalır: hər təklif olunan obraza razılaşmaq, yoxsa razılaşmamaq?! Hər filmdə çəkilmək istəyirsən, hər rol sənə maraqlı görünür. Ancaq peşəkarlaşdıqca insanda özünə qarşı tələbkarlıq da artır.

- Sənət seçimində təsadüfə, bəxtə, yoxsa inadkarlığa daha çox inanırsınız?

- Həm təsadüfə, həm bəxtə, həm də inadkarlığa. Yaş ötdükcə o qənaətə gəlirəm ki, insan işgüzar, inadkar olmalı, çox səy göstərməlidir. Əgər bir şeyi qarşına məqsəd qoymusansa, çalışıb gec-tez o məqsədinə nail olursan. Öz təcrübəmdən deyə bilərəm ki, heç kəs əlimdən tutub mənə kömək etməyib. Həyatda hər şeyi öz zəhmətimlə, dişimlə-dırnağımla əldə etmişəm. Kinoya gəlişimdə əltutanım təsadüf olub. Həyatda irəliləyişimə səbəb isə zəhmətkeşliyimdir. Hər hansı bir işi götürmüşəmsə, həmişə yarımçıq qoymamağa, səviyyəli başa çatdırmağa çalışmışam.

- İnsan həyatında bəzi anlar ömürlük iz salır. Həyatınızın belə anları hansılardır?

- Mən həmişə küçədə, sərnişin nəqliyyatında büzüşüb oturan köməksiz, qoca qarıları görəndə nənəm yadıma düşür. Ağlım kəsəndən başa düşürdüm ki, nənəm dünya işığından məhrumdur. Sonra biz əməliyyat elədik, onun gözü açıldı. Yadımdadır ki, mən uşaq bağçasına gedəndə nənəm divarları tuta-tuta yanıma gəlirdi. Həmişə də deyirdi ki, ay Allah, elə elə ki, gözlərim açılsın, mən nəvəmi görə bilim. Onda mənim 7-8 yaşım vardı. Allah qismət elədi, onun gözləri açıldı. Bu hadisə mənim həyatımda dərin iz salıb. Ona görə də həmişə tələbələrimi, gəncləri qocalara, köməksiz insanlara hörmət etməyə çağırıram. İnsanın uşaqlıqda, yeniyetməlikdə aldığı mənəvi zərbələr də sonradan onun həyatına təsir göstərir. Heç yadımdan çıxmaz, müəllimim Yevgeni Matveyev danışırdı: "Anam rəhmətə gedəndə mən onun qarşısında diz çöküb hönkür-hönkür ağlayırdım. Birdən gördüm ki, bu, çox müdhiş bir andır. Birdən hiss elədim ki, həyatımın bu faciəli anını beynimdə, yaddaşımda saxlamağa çalışıram ki, gələcəkdə mənə aktyorluq işimdə lazım olar. Bir anlığa özümə nifrət elədim. Ancaq bu, sonradan oynadığım obrazda mənə lazım oldu". Əsl peşəsini sevən incəsənət adamı elə olmalıdır. Hər bir sənətkarın beynində yaddaş kitabçası var. Onları daxildən keçirməsən, heç vaxt oynaya bilməzsən.

- Olsun ki, insan həyatının olub-keçənləri daxildə yaşanıb sonra gözəl obrazların yaranmasına kömək edir. Burada ancaq yaşanmış günlər rol oynayır. Bəs bu obrazların sonrakı həyatda, yaşanmamış günlərdə rolu nə ola bilər?

- Obraz da insana təsir edir. Mən "Nizami" filmində Afaq rolunu oynayandan sonra bir müddət özümü qeyri-adi, romantik obrazda hiss edirdim. Həmişə Afaqın ölüm səhnəsinə diqqətlə baxıram. Elə bil ki, mən o obrazla vəhdətləşmişdim. Yadıma gəlir ki, film qurtarandan sonra uzun-uzadı filmin mahnısını zümzümə edirdim. Əlbəttə, obrazın təsiri ölmür. Ancaq bu o demək deyil ki, obraz insanı daxilən dəyişdirir. Sadəcə, insanın qəlbində iz buraxır. Hər bir obraz, sadə dillə desək, mütənasib bədənə ölçülmüş paltardır.

- İndiki yaşınız və təcrübənizlə ötən illərdəki kimi qonorar xatirinə təsadüfi bir filmə çəkilərsiniz?

- Ötən illərdə "xaltura" edib pul xatirinə çəkilmişəm. Baxmayaraq ki, maddi durumum çox da yaxşı deyil. Yəni kino ulduzu səviyyəsindən çox-çox uzaqdır. Amma hansısa rol həqiqətən çox xoşuma gəlsə, lap pulsuz da çəkilərəm. Mən bu sözü çox demirəm ki, sonra rejissorlar əsas götürərlər.

- Artıq bu gün ölkəmizdə filmlərin çəkilişinə vəsait ayrılır və onların sayı çoxalıb. Sizcə, bu gün çəkilib populyarlıq qazanmaq asandır, yoxsa onda asan idi?

- Bu, çox mürəkkəb sualdır. Mənə elə gəlir ki, istedadlı adam istənilən vaxt populyarlıq qazana bilər. Düzdür, bu proses çətinləşib. Mən bir ildə 4 filmdə çəkilirdimsə, hamısının səviyyəsi eyni deyildi. Birində aktyor oyunu, digərində rejissor işi zəif idi. O vaxt seçim imkanı vardı və aktyorun öz istedadını göstərmək diapazonu da geniş idi. İndi bir filmdə çəkilməyə şansın var, o filmin ssenarisi zəifdir, rejissoru da tutaq ki, Federiko Fellini deyil. Təbii ki, aktyorun həmin filmdə populyarlıq qazanmaq şansı azdır.

- İnstitutu qurtarandan sonra real kino həyatımızla qarşılaşanda Sofi Loren olmamağınız sizi təsirləndirdimi?

- I kursda oxuyanda italiyalı aktrisa Anna Manyaniyə pərəstiş edirdim. O, zahirən gözəl olmasa da, daxilən çox güclü aktrisa olub. Yevgeni Matveyev mənə müsbət qəhrəmanları verərdi. İnstitutu qurtaranda o mənə qırmızı diplom verərkən dedi ki, "Həmidə, mən səndə necə yanılmışam. Bunun da xüsusi səbəbi sənin zahiri gözəlliyin olub. Sən çox xarakter aktrisasan. Sən Karmeni, mehmanxana sahibəsini, faciə və komik qəhrəmanları necə də gözəl yarada bilərsən! Sənin imkanların çox genişdir". Böyük səslənməsin, istərdim ki, xalqım üçün Anna Manyani səviyyəli bir aktrisa olum. Amma heç də ona bənzəmədən kinomuzun Həmidə Ömərovası olaraq qalım.

- Sizə şöhrət gətirən filmlər indi sizinçün nə deməkdir?

- Məndə çox böyük nostalji hissi var. Günlərin birində gördüm ki, saçlarım ağarmağa başlayır. İki əlimlə başımdan tutdum: "İlahi, axı mən yaşa doluram. Kinomuzun gələcəyi parlaqdır. Ancaq Həmidə həmişə gənc və parlaq qalmayacaq!.." Mən bu barədə ciddi düşünməyə başladım. Biz axı sizin kino aktyorlarınızıq. Bu, reallıqdır. Bir neçə il bundan qabaq Həsən Məmmədov rəhmətə getdi. Sayımız daha da azaldı. İndi əsl kino artistlərindən kimlərin qaldığını barmaqla saya bilərik. Üç-dörd belə aktyor saymaq olar. Onlardan da biri - muzey arxivi kimi mən qalmışam. Mən muzey arxivi olmaq istəmirəm. Mən ölənə qədər kinoda işləmək istəyirəm.

- Fikirlər var ki, aktrisaların xoşbəxt ailəlik həyatı ilə sənət uğurları bir araya sığmır.

- Bu fikir bir az köhnəlib. Bilirsinizmi, vəziyyət də, baxışlar da dəyişib. Əvvəllər heç kəs qızının aktrisa olmasını istəməzdi. İndi bu instituta nə qədər qızlar, oğlanlar gəlir. Daxil olmayanda da institutun qapısı ağzında dayanıb elə ağlayırlar ki. Ailədə məhəbbət varsa, qarşılıqlı anlaşma prosesi də var. Ərə gedəndə mənim yoldaşım bilirdi ki, aktrisa ilə evlənir və müəyyən güzəştlərə getməlidir. Amma onun bəxti onda gətirdi ki, filmlər az çəkilməyə başladı. Buna baxmayaraq, mən yenə çəkilirdim. Ondan sonra İranda, Moskvada, Yalta studiyasında çəkildim. Demək istəyirəm ki, iş var. İşsizlikdən şikayət etmək mənimçün günah olardı. Sadəcə olaraq, həyat yoldaşım məni başa düşür. İnsanı başa düşmək, ona inanmaq prosesi də birdən-birə yox, illərlə qazanılır. Mən onun etimadını doğrulda bildim.

- Sizcə, insan həyatının harmoniyasını nə təşkil edir?

- İnsanın öz-özüylə dil tapması, öz-özüylə razılaşmağı bacarması. Çünki çox nadir hallarda biz özümüzlə dil tapa bilirik. Bu bizə rahatlıq vermir. Harmoniya rahatlıqdır.

- Çətin məqamlarınızda kimin köməyinə ehtiyac duyursunuz?

- Anam amneziya xəstəliyinə tutulmamışdan qabaq mənəvi cəhətdən dayağım idi. İndi o, mənimlə yaşayır, amma yaddaşını itirib. Məsləhət verməyə yox, qayğıya ehtiyacı var. Oğlum Rəhim azyaşlı olduğuna görə dərdləşə bilmirik. Yoldaşıma gəlincə isə mən kişi ilə qadın aləmini başqa-başqa qütb adlandırıram. Ən son halda belə mən özümdə güc tapıb, öz gücümə arxalanmağı öyrəndim. Çox vaxt da etiraflarımı, xatirələrimi ağ kağıza boşaldıram.

- Ailənizin rahatlığı üçün karyeranızı ikinci plana keçirdiyiniz vaxtlar olubmu?

- Heç vaxt. Mən İranda çəkilişlərdə olanda anam bərk xəstələnmişdi. Mənim də çəkiləcəyim epizodlar dörd aya qurtarmalı idi. Bakıdan gələn zənglərdən sonra filmin mənə aid olan hissələri 2 ay 15 günə başa çatdı və mən bundan sonra evə qayıda bildim.

- Xaricdə aktrisalar çox vaxt yaşa dolandan sonra ekranda görünməyi xoşlamırlar. İstəmirlər ki, tamaşaçılar onları qocalmış görsün. Siz də bu fikirdəsiniz?

- Sifət cizgilərində illərin izi mütləq görünür. Mən bu izi qrimlə örtürəm. İstər-istəməz yaş öz işini görür. Lakin hər yaşın öz gözəlliyi var. Mən daxili gözəlliyə üstünlük verirəm. Çünki yaşlandıqca qəlbinin nuru üzünə çıxır. Mən qocalmaqdan da qorxmuram. Əksinə, yaşlı, nurani Azərbaycan qadınının tipik xüsusiyyətlərini ekranda yaratmağa can atıram. Düzdür, hələlik elə bir rola dəvət almamışam, amma bu mənim arzumdur.

- Sizinlə müsahibəmiz Qadınlar bayramı ərəfəsinə təsadüf etdi. Qadınlara nə arzulayardınız?

- Bütün qadınlara xoşbəxtlik və cansağlığı arzulayıram!

Təranə

Mövqe.- 2009.- 7-11 mart.- S. 13.