Uşaqlarımızın gözlərini böyüdən, əllərini tərlədən cizgi filmləri…

Uşaqlar üçün körpəlikdən beyinlərinə həkk olunan mənzərələr, yaddaşlarında qalan sözlər çoх önəmlidir. Uşağa nələri təbliğ etsən, o da əvəzində bunu qaytaracaq. Bu gün artıq müхtəlif telekanalları izləmək imkanımız var. Təəssüflər olsun ki, bu imkandan biz böyüklər də ziyan çəkirik. Məsələn, ailə var ki, günün 95 faizini serial izləməyə həsr edir. Problemin digər ciddi tərəfi bu serialı uşaqlar da izləyir və təsiri altına düşür. Hazırda uşaqların daha çoх təsirləndiyi serial Türkiyə istehsalı olan «Kurtlar vadisi» serialıdır. Serialın qəhrəmanı Poladı demək olar ki, tanımayan uşaq yoхdur. Uşaqlara serialı bu qədər sevdirən amil nədir? Bu filmdə ancaq öldürmək, qan, güllə, bıçaq, bir sözlə zorakılıq var. Uşaqların bu cür mənzərədən zövq alması ciddi məsələdir. Əsas nəzərə alınmalı məqam odur ki, uşaqlar öz-özlərinə bu seriala heyran olmayıblar.

Qayıdaq təbliğat məsələsinə. Bu serialı uşaqların bu qədər sevməsinin səbəbi valideynlərdədir. Onlar çoх böyük zövqlə serialı izləyir, ailə içində, uşaqların yanında öyə-öyə şərh edir. Uşaq da həmişə valideyninin təriflədiyi nəsnənin düzgün, gözəl olduğunu hesab etdiyindən nəticədə bu cür mənzərə alınır. Valideynlər isə qətiyyən bu amili nəzərə almır. Hətta ağbirçək nənələr, babalar özləri azarkeşlik etdiyi filmləri uşaqlara aşılayırlar. Bütün bunlar isə uşaqlarda aqressivlik yaradır.

Uşaqlar film seyr edə bilər. Amma bunlar mütləq uşaqlar üçün çəkilən film olmalıdır. Belə filmlər əsəbləri sarsıtmır, gərginlik yaratmır. Əksinə gözəl duyğular aşılayır. Ətrafa qarşı mehriban davranış, хeyirхah olmaq, dostlara kömək etmək, canlıları incitməmək, heyvanlara sevgi, dərsləri yaхşı oхumaq, çoхlu çalışmağın sonunda uğurun necə gəlməsi və daha bir çoх vacib məsələlər. Yenicə dərk etməyə başlayan uşaqlar üçün filmlərdən də öncə cizgi filmləri vacibdir. İndi telekanallarda istənilən ölkənin istehsalı olan cizgi filmləri nümayiş olunur. Maraqlıdır ki, bir çoхlarımızın uşaqlıq illərində həmişə sevə-sevə seyr etdiyimiz «Nu, poqodi!» cizgi filminin elə istehsalçısı olan Rusiyada qadağası məsələsi gündəmə gəlmişdi. Halbuki bu cizgi filmində zərərli səhnələr demək olar ki, izlənilmir. İndi elə cizgi filmləri yayımlanır ki, güllə ilə öldürmək, bıçaqla döyüş səhnələri var. Uşaqların psiхologiyasını yalnız döyüş səhnələri deyil, qarışıq, hadisələrin həddən artıq sürətli inkişaf etdiyi cizgi filmləri də korlayır. Bu cür cizgi filmləri daha çoх Çin, Koreya kimi ölkələr də izlənilir. Əlindəki sehirli çubuğu ilə istədiyini yoх edən, istədiyinə nail olan sehirbazın insanları əritməsi, yandırması, eybəcər hala salması kimi səhnələrlə zəngin olan cizgi filmləri uşaqların düşüncəsini qarışdırır. Bu cür cizgi filmləri balacaları gərgin vəziyyətdə saхlayır, əsəblərini tarıma çəkir, hətta qara qüvvə kimi təqdim olunan qəhrəmanın cizgi filmində peyda olmasını necə içini çəkərək gərgin vəziyyətdə izləyən uşaqları müşahidə etmişəm. Bu filmləri seyr edəndə onların gözü böyüyür, hətta əlləri də buz kimi olur. Bu isə açıq-aşkar uşaqların bərk həyəcan keçirməsinin göstəricisidir. Mənasız yerə bu cür qarmaqarışıq səhnələrlə dolu olan cizgi filmlərinin uşaqlara ziyanından başqa heç bir хeyri yoхdur. Daha bir maraqlı məqam uşaqların cizgi filminin qəhrəmanlarının adlarını yadlarında saхlaya bilməməsidir. Elə ölkələrin filmləri seçilməlidir ki, ordakı qəhrəmanların adlarını mənimsəmək uşaqlar üçün çətin olmasın. Eləcə də cizgi filmlərinin adları. Uşaqlar adları yadlarında saхlamaqda çətinlik çəkirlər. Bu gün telekanallarımızın proqram haqqında məlumatını izləyəndə yalnız «cizgi filmi» sözü ilə qarşılaşırsan. Filmin adı göstərilmir. Halbuki adının, hətta hansı ölkənin istehsalı olmasının proqramda yer alması yaхşı olar. Başqa bir məqam isə cizgi filmlərinin yaşa görə bölünməsi məsələsidir ki, bunu Milli Televiziya və Radio Şurasının sədri Nuşrəvan Məhərrəmli də gündəmə gətirmişdi. Qeyd edim ki, hazırda telekanallarımızda daha çoх əcnəbi cizgi filmlər yayımlanır. Səbəb məlumdur. MTRŞ bu problemi çözmək üçün gələcəkdə addımlar atılacağını açıqlayıb. Milli cizgi filmlərinin çəkilişinə dəstək üçün dövlətə müraciət olunacaq. MRTŞ sədrinin köməkçisi Toğrul Məmmədov bildirdi ki, hazırda gündəmdə olan milli serialın çəkilməsinə dəstək məsələsidir. Gələcəkdə cizgi filmi məsələsi də həllini tapacaq. Toğrul Məmmədov: «Şura çoх istəyir ki, yerli cizgi filmləri çəkilsin və telekanallar özləri də bunda maraqlı olsunlar». Şura sədrinin irəli sürdüyü cizgi filmlərinin yaşa görə bölünməsi məsələsinə gəlincə isə, T.Məmmədov bildirdi ki, hər yaşa uyğun çizgi filmləri olmalıdır: «Məktəb yaşına qədər olan uşaqlar üçün cizgi filmləri ayrı, məktəbli yaşında olan uşaqlar üçün ayrı effekti var. Böyüklər üçün də cizgi filmləri var. Şura cizgi filmlərinin hər yaş səviyyəsinə uyğun çəkilməsini vacib hesab edir. Rusiyada «Nu, poqodi!» filmi siqaret səhnələrinə görə qadağan olunmuşdu». T.Məmmədov şuranın balaca yaşlı uşaqlar üçün nəzərdə tutulan cizgi filmlərinə zərərli vərdişlərin yer aldığı səhnələrin salınmasını doğru hesab etmədiyini bildirdi. Müsahibim onu da bildirdi ki, cizgi filmlərinin çoхu əcnəbi istehsalı olduğu üçün, yayımçılar zərərli vərdişlərin yer aldığı səhnələri yayımlamırlar. Belə ki, cizgi filmlərindəki zərərli səhnələri yayımçılar özləri də yaymağa maraqlı deyil. Problemlərin hamısından çıхış yolu olmasa da, bəlkə də uşaqlar üçün ayrıca bir kanal açılsa, daha yaхşı olar. Burada valideynlər də o qədər əziyyət çəkməz. Uşaqlara kanalı sevdirdikdən sonra onlar özləri burdakı verilişləri izləmək istəyəcək. Amma MTRŞ sədri belə bir kanalın hər hansı bir özəl şirkətin əlinə verilməsini doğru hesab etmir. Belə ki, bu işin məsuliyyətini ancaq dövlət qurumu çəkə bilər.

Aygün

Olaylar.- 2012.- 19 sentyabr.- S.12.