Qədim musiqi alətlərinin tədqiqatçısı

Ecazkar, təkraredilməz musiqilərilə ürəklərdə dərin iz salmış, Qədim xalq çalğı alətləri ansamblının rəhbəri, sənətşünaslıq elmləri doktoru, professor respublikanın xalq artisti Məcnun Kərimovun vəfatından 40 gün keçir. Bir neçə xatirəni dərc etməklə Məcnun Kərimovun ruhunu şad etmək, onun pərəstişkarlarına təsəlli vermək istəyirik. Tibb elmləri doktoru, Professor Kərəm Kərimovun qardaşı haqqında dedikləri:

-Bu gün Məcnun haqqında danışmaq mənə çox çətindir. Bu sətirləri yazarkən gözlərim önündə bütün cizgiləri,boy-buxunu,mənəvi aləmi zəngin olan qardaşım canlanır və qulaqlarıma sədası gəlir.“Qardaşım, kövrəlmə, qıymıram, dözmürəm göynərtinə” .Bu sözlər sevinc dolu,qəm dolu ,gözləri nəm dolu bir musiqilə sədalanır. Mayası xalqımızın ruhundan və klassik muğamlarımızdan yoğrulmuş sənət nümunələrinin təsirindən sehrlənməmək, ovsunlanmamaq mümkün idimi?

Sənətkar ölmür deyirlər. Çünki,musiqiləri milyonların ürəyində, qəlbində yaşayır.Bu cazibəli melodiyalar xalqımızın həmişə məhəbbətlə xatırladığı nəğməkar oğlunun ömrünün davamı kimi ürəklərdə isti-isti yuvalar quracaqdır. Onun həyatda olmamasını, dünyasını dəyişməsini hələ də qəbul edə bilmirəm. Mənə elə gəlir ki, bunun üçün müəyyən vaxt lazımdır. Məcnun həyatı boyu çox gərgin işləsə də, istirahətə çox az vaxt ayırırdı. Ailədə, qohumlarda, ümumiyyətlə insanlarda çətinlik görəndə dərhal problemin həllinə çox məsuliyyətlə yanaşar, onu öz işi hesab edərdi. Ailəsinə, qohumlara, insanlara qarşı çox məsuliyyətli və səmimi idi. Onlara çox isti münasibət bəsləyərdi. Saxtakarlıq, yalan danışmaq onun xarakterinə uyğun deyildi. Hər nə edirdisə onu ürəkdən edirdi. Çox kiçik yaşlarından o musiqi ilə (əsasən tarla )məşğul olmağa başlamışdır. O bütün çalğı alətlərinə -simli-nəfəsli və zərb alətlərinə diqqətlə yanaşırdı.

Məcnun həmişə gərgin işləyirdi. Onun qədim musiqi alətlərinin tədqiqatı ilə məşğul olması istəyi onun qanında,canında var idi.Bütün əziyyətlərə qatlaşaraq qədim musiqi mədəniyyətimiz, musiqi alətlərimizlə onların bərpası və səsləndirilməsi ilə məşğul olmağa başladı.

O uzun illər gecələr 1 otaqlı mənzilində ( ailə üzvlərini narahat etməsin deyə) səhərə kimi unudulmuş musiqi alətlərimizi bərpa edir, onu səsləndirməyə çalışırdı. 1970 – ci ildən bu işlə məşğul olmağa başlayan Məcnun bir çox qədim musiqi alətlərini bərpa edərək səsləndirdi. Bunların içərisində müasir musiqi alətlərimizdən başqa Qopuz, Çoqur, Çəqanə, Rübab, Bərbəd, Şirvan tənburu, Çənq, Rud , Səntur Qanun, Ney və bir çox zərb nəfəs, simli alətləri həyata vəsiqə aldı və musiqi səsləndirməyə nail oldu.

Musiqi alətlərinin 10-dan çoxunu bərpa etdikdən sonra Qədim musiqi alətləri ansamblı adı altında çox maraqlı bir kollektiv yaratdı. İlk dəfə 1988- ci ildə Filarmoniyada Şah İsmayıl Xətainin 500 illik yubleyinə həsr olunmuş gecədə çıxışları oldu.Yaxşı yadımdadır, həmin gecəni xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı aparırdı. O ansamblın yaranma tarixi haqqında maraqlı açıqlama verdi. Bu uğurlu gecə Məcnunda daha da ruh yüksəkliyi yaratdı.O yaratdığı ansamblla gecə-gündüz işləməyə başladı.Musiqi alətlərinin səslənməsi onun simlərinin hazırlanması, musiqi alətlərinin ağaclarının tapılması, seçilməsi, rəndələnib, hamarlanması qədim musiqi alətini o zamanki formasının və səsinin alınması demək olar ki,45 illik bir dövrdə müntəzəm təkmilləşdirilirdi. Yaxşı yadımdadır akademik Yusif Məmmədəliyevin yubiley gecəsində çıxış edən zaman (zənnimcə 1996-cı il idi) Ulu öndərimiz Heydər Əliyev ansambılın çıxışını ilk dəfə gördü və ansambl onu çox maraqlandırdı . Onun birbaşa göstərişi ilə bu kollektivə dövlət statuslu ansambl adı verildi və onun inkişafı üçün və daha da təkmilləşdirilməsi haqqında öz göstərişlərini verdi.Bundan sonra ansambl Azərbaycan musiqi mədəniyyəti Dövlət muzeyi nəzdində bu günə qədər fəaliyyət göstərir. Bir çox xarici dövlətlərdə qastrol səfərində olan ansambl (Türkiyə, Rusiya, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Fransa, Avstriya, Almaniya, Rumıniya, Macarıstan, Hindistan, Küveyt, Qətər, Şotlandiya və bir çox digər dövlətlərdə qastrol səfərlərində olan Qədim musiqi alətləri ansamblı layiqincə Azərbaycanı təmsil etmişdir. Bu müddət ərzində Məcnun namizədlik və doktorluq dissertasiyalarını müdafiə etmişdir, məşğul olduğu qədim musiqi alətlərinin bərpası və səsləndirilməsini elmi surətdə əsaslandırmışdır, Azərbaycan Musiqi Akademiyasının nəzdində elmi laboratoriya yaratmışdır. Musiqi mədəniyyətimizə onun inkişafına xüsusi önəm verən Mehriban xanım Əliyevə ansamblın fəaliyyətinə yaxından köməklik göstərmişdir.

O heç vaxt nə özündən, nə də insanlardan şikayət etməzdi.Qəlbi həyat eşqilə aşıb daşırdı.Ağrıdığı nahiyyəni heç kəsə bildirməzdi. Bunu hətta məndən də gizlədirdi. Son bir ildə mən onun arıqlamasını hiss edirdim. Ondan soruşanda gərgin işlədiyini,yorulduğunu dedi.Bir gün həyat yoldaşım mənə dedi ki, Məcnun yemək yemir,iştahsızdır.Mən elə həmin gün ona zəng vurdum dedim ki,sabah Gömrük Hosbitalına gəlsin, orada bəzi müayinədən keçək.O yenə Rusiyaya qastrol səfərinə gedəcəklərini dedi.Qayıdandan sonra müayinə olunacağını bildirdi.Səfərdən qayıtdıqdan sonra kompyuter tomoqrafiya müayinəsindən keçdi. Mənə mədəaltı vəzi başında törəmənin olmasını bildirdilər. Biz bir həftə ərzində sənədləri düzəldib Almaniyanın Heydelberq şəhərinə getdik. Universitet cərrahi klinikası olan xəstəxanada Professor Markus Buxler bizi qəbul etdi və təcili əməliyyat olunmağı məsləhət gördü. Mən digər yolun olmadığını görüb razılaşdım.Aparılan əməliyyat diaqnostik xarakter daşıdı. Professor Markus Buxler törəmənin damara çox yaxın olduğunu, onu belə çıxarmağın çox təhlükəli olduğunu, törəmədən bir neçə yerdən biopsiya götürdüyünü dedi, 3 aylıq kimya terapiya kurs müalicəsi təyin olundu.Onun fikrincə aparılan kimya terapiya törəməni qan damarından aralayacaq və ondan sonra yenidən əməliyyat aparıb törəməni çıxartmağın daha yaxşı nəticə verəcəyini bizə izah etdi.Onlar deyilən sxem üzrə müalicəni qurtardıqdan sonra biz yenidən həmin klinikaya qayıtdıq.11 iyunda Məcnuna təkrar əməliyyat təyin olundu.10 saata yaxın əməliyyat aparıldı, bu dəfə törəmə çıxarıldı. Məcnunun əməliyyatdan sonra əhval-ruhiyyəsi yaxşı idi.Tədricən yaxşılaşma gedirdi, mən bir həftədən sonra Məcnunun təkidi ilə Bakıya qayıtdım.Məndən 4 gün sonra Məcnun da qızı Könül həkimlə qayıtdılar. Məcnun Bakı üçün – doğma ansamblı üçün çox darıxırdı.Orada olarkən ansamblın üzvləri, bir çox yaxınları onunla zəngləşir,hal-əhval tuturdular.

Düşünürəm ki,Məcnun əməliyyatdan sonra Bakıya qayıtmaqda tələsmişdi. Bir aydan sonra ona yüksək dozada kimya terapiya başlandı, dozanı 5 dəfə artırmışdılar.Qarın boşluğunda assid əmələ gəlməyə başladı.Biz kimya terapiyanı dayandırdıq.Çünki hər kimya terapiyadan sonra vəziyyəti pisləşməyə, assid artmağa başladı.Klinika ilə əlaqə saxladıq bizə dedilər ki, bu əməliyyatdan sonra yaranan reaktiv assitdir.Məcnunun vəziyyəti günbəgün pisləşməyə başladı. Qaraciyər çatmamazlığı meydana gəldi.Dəfələrlə qarın boşluğundan maye çıxarıldı, lakin vəziyyət dinamik olaraq pisləşməyə doğru gedirdi, aparılan müalicələr demək olar ki, əhəmiyyətsiz idi. Əməliyyatdan sonra Professor Markus Buxler Məcnuna baxarkən dedi "Sən şişdən azadsan, gedib yeyib-içib sağlam həyat sürə bilərsən, səndə olan törəmə vaxtında çıxarıldı".Bu deyilən həmin sözlərdən 3 ay iyirmi gün keçmişdi.

Məcnun oktyabr ayının ikisində bütün aparılan reanimasion tədbirlərə baxmayaraq həmişəlik həyatı tərk etdi.Məcnun Almaniyada olarkən dəfələrlə Mehriban xanım Əliyeva onunla maraqlanır və maliyyə dəstəyi göstərirdi. Bu Məcnunun əməyinə verilən böyük hörmət idi.Bu münasibət onu çox ruhlandırırdı, iradəli olmağa, ruh yüksəkliyi yaranmasına çox köməklik etdi.Həmkarlarının onunla tez-tez maraqlanması ona elə bil ki,böyük qüvvə verirdi. Məcnun çox dözümlü və qürurlu idi.O,ölümə də sanki baş əymək istəmirdi.Onun halını soruşanda həmişə yaxşı olduğunu deyirdi.Ölümündən bir saat qabaq mən onun vəziyyətini soruşdum,o yenə də yaxşı olduğunu dedi və mənim əlimi möhkəm-möhkəm sıxdı, anlayırdı ki, mənimlə həmişəlik vidalaşır.Bir azdan gözlərini əbədi olaraq yumdu.

Prezident seçkilərindən 8 gün öncə həyatla vidalaşan Məcnun mənə dedi ki, sənə vəkalətnamə verim, seçkidə mənim adımdan İlham Əliyevə səs verin. Mən prezident təqaüdçüsiyəm, mən səsvermədə iştirak etməliyəm.Amansız ölüm ona imkan vermədi. Mən Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanıma, Mədəniyyət Nazirliyinin, Bakı Musiqi Akademiyasının rəhbərliyinə, Bəstəkarlar İttifaqının sədrinə, Məcnuna diqqət göstərən bütün insanlara öz minnətdarlığımı bildirirəm.

Respublikanın xalq artisti Sadıq Zərbəliyev:

-Məcnun Kərimov gözəl sənətkar olmaqla yanaşı, yüksək keyfiyyətli insan idi.Bir sənətkar kimi həmişə onu izləyirdim. Onun konsert proqramı başqalarından fərqlənirdi. O, həmişə çalışırdı ki, köhnə, yəni unudulmuş nəğmələrə yeni nəfəs versin. Onun təşkil etdiyi ansambl ona layiq bir kollektiv idi. İnanıram ki, ansambl bundan sonra da onun yarımçıq qalan arzularını həyata keçirəcək.Respublikanın xalq artisti Məcnun Kərimov xalqımızın istəklisi idi. O, bizim aramızdan çox tez getdi. Allah ona rəhmət etsin, qəbri nurla dolsun.

Şövkət Hüseynova,

Həsən bəy Zərdabi mükafatı laureatı

Olaylar.- 2013.- 9-12 noyabr.- S.13.