Varisliyə sədaqət nümunəsi

Görkəmli xadim, pedaqoqika üzrə fəlsəfə doktoru,əməkdar incəsənət xadimi, "Qızıl qələm" mükafatı laureatı, professor Azərbaycan Milli Konservatoriyası nəzdində Musiqi Kollecinin direktoru Nazim Kazımovun musiqi təhsil sisteminin inkişafı və idarə edilməsində, milli musiqi kadrlarının hazırlanmasında xidmətləri əvəzolunmazdır. Onun çapdan çıxmış elmi metodiki vəsaitləri, monoqrafiyaları gənc nəslin estetik tərbiyəsinin, milli musiqi ənənələrinin inkişafında mühüm rol oynayır.

-Sizin ilk tədqiqatlarınızın ideyası haradan qaynaqlanıb?-deyə Nazim müəllimə müraciət etdik.

- 15 noyabr 1973-cü il bu mənim həyatıma əlamətdar gün kimi daxil olub.Əməkdar incəsənət xadimi, professor Elmira Abbasovanın görkəmli bəstəkar Səid Rüstəmova həsr etdiyi kiçik həcmli monoqrafiyasının ilk səhifəsində yazdığı: "Çox qabiliyyətli, həssas musiqiçi, həm sənət, həm də taleyin gərdişi ilə mənim tələbəm,Nazim Kazımova ən gözəl arzularla" sözləri mənim sənətə həvəsimi bir daha gücləndirdi. Tədqiqatlarımın fərziyyəsini, əsas müddəlarını təcrübədə tətbiq edəndən sonra elmi işlərimi tezis formasında geniş xalq kütləsinin diqqətinə yönəltdim.Bütün bunlardan qaynaqlanaraq "Ümumtəhsil məktəblərində şagirdlərin musiqi qabiliyyətinin inkişafında muğam nümunələrindən istifadə üzrə işin sistemi" mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək, pedaqoji elmlər namizədi, alimlik dərəcəsi aldım.

-Tədqiqatlarınızda daha çox hansı problemləri işıqlandırmağa çalışmısınız?

Əsasən tədqiqatlarımı elmi-metodiki məsələlərin ümumtəhsil, diğər hissəsini isə uşaq musiqi məktəblərində muğamların səmərəli tədrisinə istiqamətləndirmişəm.Buna görə də 1996-cı iıdə "Ümumtəhsil məktəblərində muğamların tədrisi və tərbiyəvi əhəmiyyəti" adlı metodik vəsaiti çap etdirərək bu sahədə çalışan pedaqoqların ixtiyarına vermdim. Bu vəsait müəllimlərin ehtiyacını nəzərə alaraq 2000-cı ildə " Çaşıoğlu" nəşriyyatı tərəfindən 5000 min nüsxə tirajla çap olundu.

- Azərbaycan bəstəkarlarında varisliyin əsas xətti Səid Rüstəmovun yaradıcılığında hansı motivlər yaşarıdır S.Rüstəmov məktəbi ifadəsini işlədə bilərikmi?

Məlum olduğu kimi, möhtərəm prezident İlham Əliyev 2007-ci ilin yanvarında xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı, Azərbaycan Xalq calğı alətləri orkestrinin baş dirujoru və bədii rəhbəri, professor Səid Rüstəmovun anadan olmasının 100 illik yubileyinin keçirilməsi barədə sərəncam imzaladı.Prezidentin bu sərəncamı müstəqil respublikamızda S.Rüstəmovun xidmətlərinə göstərilən ən böyük dövlət diqqəti və qayğısı kimi qiymətləndirildi. Bunu nəzərə alaraq Səid Rüstəmovun əldə etdiyi namizədləri daha geniş şəkildə dərs vəsaiti Səid sevərlərin ixtiyarına verdim. Həmin ildə nəfis tərtibatla "Səid Rüstəmov" adlı kitabımı nəşr etdirdim. Dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovdan sənət tərbiyəsi alan Səid Rüstəmov istər bəstəkarlıq və dirujor, müəllimlik və tədqiqatçılıq, istərsə də musiqi- ictimai xadim kimi fəaliyyətində bu dahi ustadın başladığı müqəddəs sənət yaradıcılıq yolunu uğurla davam etdirərək, Azərbaycan musiqi incəsənətinin inkişafına layiqli töhfələr vermişdir. Səid Rüstəmov özünün müəllimlik fəaliyyəti ilə Azərbaycan tar ifaçılığının yaşaması və inkişafında böyük rol oynamışdır. Görkəmli bəstəkarın əsas məqsədlərindən ən önəmlisi kütlələrin, xüsusilə gənc nəslin musiqi tərbiyəsinin daha fəal metodlarla həyata keçirilməsi idi. Öz həmkarlarının yaradıcılıq potensialını həmişə bu istiqamətə yönəldərək, kütləvi musiqi tərbiyəsi sahəsində musiqi universitetlərinin təşkilində yaxından iştirak etmişdir.İstedadlı yeniyetmə və gənclərin musiqi sənətinə yiyələnməsi üçün bu sahədə böyük məktəb yaratmışdır: Səid Rüstəmov məktəbi.

-A.Zeynallı fenomeni sonadək öyrənilibmi?

Həqiqətən də Azərbaycan klassik musiqi incəsənətinin ilk təmələni qoyanlarandan biri, milli bəstəkarlıq məktəbinin Üzeyir Hacıbəyov, Müslüm Maqomayevlə birlikdə klassik nəslinə mənsub olan bu böyük sənətkarın irsi tam aşkara çıxarılmamış, yaradıcılığı layiqincə tədqiq və təhlil edilib musiqi ictimaiyyətinə, xalqa çatdırılmamışdır. Onun haqqında ilk mənbə musiqişünas alim Xanlar Məlikovun 1986-cı ildə rus dilində çapdan çıxmış kiçik həcmli büroşüradır.Həmin büroşurada bəstəkarın məhsuldar yaradıcılıq mərhələləri, əsərləri, həyat yolu, xidmətləri diqqətdən kənarda qalmışdı. A.Zeynallıya həsr olunmuş monoqrafiyam bu zərurətdən yarandı.

Asəf Zeynallının musiqi tariximizdə ən böyük xidmətlərindən biri də Azərbaycan musiqisini fəal şəkildə yorulmadan təbliğ etməsidir. O, 1920- cı illərin sonu, 1930-cu illərin əvvələrində keçmiş Sovetlər İttifaqının ən iri mədəniyyət mərkəzlərindən olan Leninqrada bir neçə dəfə səfər edərək, Azərbaycan musiqisindən ibarət silsilə konsertlər təşkil etmişdir. Özü də daxil olmaqla Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərinin ifası Leninqrad konservatoruyasının müəllim və tələbələri, şəhərin musiqi ictimaiyyəti tərəfindən maraqla qarşılanmışdır. A.Zeynallının musiqi mədəniyyəti sahəsində pedaqoq kimi göstərdiyi xidmətlər də önəmli və unudulmazdır. O, konservatoriyada işlədiyi illərdə, sonralar musiqi incəsənətimizin korifeyləri səviyyəsinə yüksəlmiş Qara Qarayev, Covdət Hacıyev, Tofiq Quliyev, Zakir Bağırov, Məmməd Saleh İsmayılovun müəllimi olmuş, yeni musiqiçilər, bəstəkarlar nəslinin yetişməsi üçün biliyini və istedadını əsirgəməmişdir.

Adil Gəray 80-cı illərdə çox papulyar idi .Sizin 2015-ci ildə ona həsr olunmuş "Adil Gəray" monoqrafiyanız çapdan çıxdı və musiqi ictimaiyyəti tərəfindən rəğbətlə qarşılandı. Hətta böyük bəstəkar Arif Məlikov Sizin A. Gəraya həsr etdiyiniz kitabın ön sözündə yazır: Adil Gəray özünün çətin, şərəfli və qiymətli müəlimlik fəaliyyəti ilə respublikamızda tarın tədris metodikasını və pedaqoqikasını genişləndirmiş, inkişaf etdirmiş, bu sahəni nəzəri və təcrübi baxımdan xeyli zənginləşdirmişdir. Mən hörmətli və unudulmaz müəllimdən təkcə əvəzsiz tar dərslərini deyil, həm də qiymətli həyat dərslərini öyrənmişəm. Adil Gərayı musiqi ictimaiyyətimiz həm də gözəl mahnılar, tar üçün peşakar əsərlər müəllifi kimi tanıyır".

Bu gün onun yaradıcılığına münasibət Sizi qane edirmi?

-Adil Gəray adı musiqi tariximizdə əsasən bəstəkar və pedaqoq kimi nəzərə çatdırılır. Onun ifaçılıq, konsert, təşkilatçılıq, maarifçilik fəaliyyəti də geniş, mahiyyətcə dəyərli və əhəmiyyətlidir. O, klassik professional musiqisinin banisi,dahi bəstəkar və pedaqoq Ü.Hacıbəylidən tar ixtisası ilə yanaşı, bəstəkarlıq dərsləri almışdır. Adil Gəray, Ağabacı Rzayeva, Süleyman Ələsgərov, Cahangir Cahangirov, Qəmbər Hüseynli, Şəfiqə Axundova və diğərləri məhz bu dərslərin sayəsində bəstəkar yaradıcılığına qədəm qoymuşdur.

Sevimli müəllim Ü.Hacıbəylinin təsiri ilə Adil Gəray da ilk bəstəkarlıq təcrübəsini milli dildə, sadə metodik üslubda yazırdı.Ən vacibi isə Ü.Hacıbəylinin tədris etdiyi "Azərbaycan Xalq musiqisinin əsasları" fənni onun nəzəri biliyinin daha da artırmiş, milli muğamların nəzəri xüsusiyyətlərini dərindən mənimsəməsinə səbəb olmuşdur. "Lay-lay","Yar gəldi", "Alagöz", "İnsaf eylə" mahnıları görkəmli müğənnilərimiz tərəfindən ifa edilmiş, zaman-zaman geniş tamaşaçı rəğbəti qazanmışdır. Məşhur müğənnilər onun mahnı yaradıcılığına tez-tez müraciət edirdi. Zənnimcə müğənnilərimiz öz repertuarına onun ölməz mahnılarını daxil etsələr ,onların sənətdə inkişaf prosesini gücləndirər, tamaşaçı auditoriyası genişlənər. Bayağı mahnılarla insanların zövqünü korlamaqdansa, A.Gərayın əsərlərinə müraciətlə o vaxtkı populyarlığı qaldırmaq olar.

Şovkət Hüseynova

H.B.Zərdabi mükafatı laureatı

Olaylar.- 2017.- 1 iyun.- S.12.