Səhnənin məğlubedilməz şahı...

                                                                                                                                                                   

Jurnalist fəaliyyətimdə ürəyimin arzuladığı adamlar olub ki,  görüşüb onlar haqqında yazı yazmaq istəmişəm. Onlardan biriFuad Poladov idi. Bəziləri ilə bu, baş tutub, eləsi də var ki, hər hansı səbəbdən yazı alınmayıb. İki nəfərlə isə əcəl imkan verməyib görüşüm,  dünyalarını dəyişəndən sonra yazmışam. Fuad Poladov üçüncüsü oldu...

Düşünürəm: nə yazım, necə yazım, hansı cümlə ilə başlayım? Üstəlik də bu düşüncəni bir təəssüf, daha doğrusu, bir peşmanlıq hissi dayanmadan döyəcləyir: "sağlığında niyə onunla görüşmədim"?  sual məni cox incidir. Halbuki bunun üçün fürsətim olub,  işimimkan verib ki, görüşüb həmsöhbət olum. Hər dəfə  Azdramada tamaşasana baxıb evə dönəndə özümü danlamışam  ki, keşkə yaxınlaşıb haqqında yazı yazmaq istədiyimi söyləyəydim.  Və beləcə illərlə üst-üstə yığılan "keşkələrin" ağrısı  bir həftədi məni müşaiyət edir. Nə etməli?  Görünür qismət bu günə imiş...

 

***

 

İnsan çox sevdiyi sənətkar haqqında, pərəstiş etdiyi aktyorla bağlı  nəsə demək üçün gərək bütün varlığı ilə həmin adamın şəxsiyyətinə köklənsin. Ki... içində tüğyan edən SÖZlər maneəsiz çıxa bilsin. O SÖZlər ki, sənətkar ömrünü müşaiyət edən rəngarəng obrazları tamaşaçıya tanıdan aktyorun özünün çəkisi qədər ağırlığı olmalı, onun şəxsiyyətinə və  sənətinə  kölgə salmamalıdı.

SÖZ sənəti ilə  teatr sənəti doğma qardaşdı. Məhz bu qardaşlığın  sevgisini canlandıran və  tam şəkildə ortaya qoya bilən SƏNƏTKAR idi Fuad Poladov. Məhz səhnəni  ram edib əlində saxlayaraq tamaşaçını ona diqqət kəsilməyə vadar edən İSTEDAD  idi Fuad Poladov. Çox qəribədi  indi - bu yazını yazarkən özümü  məhz "istedad" və  "sənətkar" titullarının ətrafında cövlan edən ab-havaya kökləmək istəsəm də, duyğularım  məni başqa səmtə aparır - həyatın amansızlığına, ömrün vəfasızlığına, əcəlin gücünə.

Taleyin ironiyasıdı, ya  mistikadı bilmirəm, 19 rəqəmi mənim  taleyimdə özünün qəribəlikləri, çatışmazlıqları, həmçinin də  bir az sevinci  xeyli kədəri ilə assosasiya olunub. Təkcə mənimmi? Yox, bu rəqəm doğmalarımın, əzizlərimin və başqa sevdiklərimin taleyində də eyni izləri qoyub. Biləndə ki, Fuad Poladov  dünyasını dəyişdi və 19 gün sonra - mayın 23-də 70 yaşı olacaqmış, içimdən qəribə bir titrəyiş keçdi: bu da  daha bir sevdiyim insana 19 rəqəminin zərbəsi! Əcəl imkan vermədi ki, 70 tamamlansın, yuvarlaq rəqəm onun taleyini "bəzəsin". Guya ki, əcəl 19 gün gec gəlsəydi nə olasıydı ki?! Xəstə yatağında ölümlə mübarizə aparan bir insanın  ömrünün dəqiqələrdən, saniyələrdən asılı qalması əcəlin nə vecinə ki?! Onun işi aparmaqdı, gedənin arxasınca göz yaşı tökənlərin  halına acımır.

Fuad Poladov əcəlin əlindən tutub getdi. Onun gedişi faciə deyil, sadəcə cismani yoxluqdu, gəldi-gedər dünyanın vəfasızlığının əlamətidi. Amma bu gedişin arxasınca boylananlar böyük sənətkarın  möhtəşəmliyinə heyran oldular, qibtə paxıllıq edənlər   tapıldı bəlkə. Onlar o kəslərdi ki, bu qürurlu əyilməz şəxsiyyətə əlçatmazlıqdan boylanır,  Fuad Poladov yüksəkliyinə  ucala bilməyənlərdi. yaxşı ki, belələri azdı, bəlkə yoxdu. Amma insanlıq halıdı, mümkün deyil ki, təpədən-diqnağa sevgiyə bürünmüş bir KİŞİyə həsədlə, paxıllıqla baxan olmasın. Əminəm ki, Fuad Poladovun son yolçuluğunu uğurlayanlar arasında beləsi yox idi!

O, gedişi ilə sənət dünyasında daha bir boşluq açdı. Kimsə, zamansa gəlib o boşluğu doldura biləcəkmi məlum deyil, amma gəlsə belə Fuad Poladov olmayacaq. Heç kim Şahsuvarovu ("Atayevlər ailəsi"),  Əmin Bəxtiyarovu ("Alov"), Qacarı ("Şah Qacar") onun kimi yaratmayacaq.  Fuad Poladovun ifa etdiyi saysız-hesabsız obrazların adını bilərəkdən yazmadım. Yaratdığı bu obrazlar isə yaddaşıma daha çox hopub.

 

***

 

Tələbə idim "Alov"a baxanda. Fuad Poladovu  həmin tamaşadakı "İmmanuel Kantın transsendental fəlsəfəsinə görə..." tanıdım. Sonralar onu  sənətkar olaraq sevdim, xarizmasını, zəhmini, baxışlarını qəlbimə həkk etdim. Pafossuz, sadə, sadə olduğu qədər vahiməli, amma insanın ruhunu tərpədə biləcək səsini beynimin bir bucağında saxladım. Min il sonra da o səsi eşitsəm anındaca tanıyaram - unutmaq mümkün deyil. "Atayevlər ailəsi"ndəki Şahsuvarov da uzun müddət xatirimdə qaldı.

Hər iki  tamaşada  Vəfa Fətullayeva ilə  tərəf-müqabil olub. O zamanlar eşitmişdim ki, Fuad Poladov Vəfa Fətullayevanı dəlicəsinə sevir. Gənclik fəhmimlə bu sevgini alqışlayırdım. Özlüyümdə  aralarındakı məhəbbətin  işığını hiss etməyə çalışırdım, Hökumə Qurbanovaya qıcıq olurdum. Deyirdilər ki, məhz o, bu sevginin evliliklə nəticələnməsinə imkan vermir. Yetmişinci-səksəninci illərdə  teatr daxilindəki söz-söhbətlər, intriqalar məhdud dairədə söylənilirdi,  pıçıltı ilə danışılırdı, indiki kimi mətbuatda müzakirə olunmurdu. Fuadla Vəfanın arasındakı münasibətin dərəcəsini mümkünsüzlüyünü kirayə qaldığım  evin qonşuluğunda yaşayan qadından  eşitmişdim.  O, teatrda hansısa texniki işdə çalışırdı.

Bir-iki il əvvəl Fuad Poladov haqqında bir yazı oxumuşdum- müəllifini unutmuşam. Yazıda  bir söhbət xatırlanır, kimsə  sənətkar haqqında deyir: "Fuad qəzəblidir, çünki o, qadınları ram edə bilmir". Fuad Poladov isə düzəliş verir: "Fuad qadınları ram edə bilir, personaj edə bilmir". Fuad Poladov təkcə qadınları ram etmirdi, səhnəni, tamaşaçını da ram edirdi, obrazın kimliyini  tamaşaçıya elə çatdırırdı ki, teatrdan çıxan insanlar bir müddət həmin hisslərlə yaşamalı olurdular. İntonasiyasında xüsusi bir ironiya var idi, bu bir çox  rollarında qabarıq hiss olunur.  O, "səslə işləmək"  kimi  bir ustalığa sahiblənmişdi. Səhnədə nümayiş etdirdiyi  jestləri, pauzaları,  qəribə gülüşləri, ironik təbəssümləri  ilə tamaçaşını özünə  cəlb edir, diqqətlərin məhz onun üzərində cəmlənməsinə nail olurdu.

 

***

 

Sonuncu dəfə onun "Şah Qacar"ına  tamaşa etdim. Həmin günlərdə  xəstə idim, qızdırmam var idi,  iki qram baralqin vurdurub teatra getdim. Qorxdum ki, ya mən ölərəm, ya da tamaşa repertuardan yığışdırılar, sonra baxa bilmərəm. Tamaşadan bir müddət əvvəl nəşriyyatların birində Azərpaşa Nemətovla təsadüfi görüşümüz olmuşdu. Rejissor  tamaşaya hazırladığı "Şah Qacar"dan, baş rolun ifaçısı Fuad Poladovdan danışmış, Qacarı başqa birisinin onun kimi yarada bilməyəcəyini söyləyərək, məni tamaşaya dəvət etmişdi.

Ötən bir neçə gündə Fuad Poladovun  Vəfa Fətullayevaya olan sevgisi,  vəsiyyəti,  dəfni haqqında söhbətlər, Azərpaşa Nemətovun onun haqqında söylədiyi fikirlər danışıldı,  sosial şəbəkədə müzakirə olundu.  Kim doğrudu, kim yanlışdı bilmək olmaz, hər kəsin özünəməxsus bir həqiqəti, bir haqqı var. Ən doğru fakt odur ki, Fuad Poladov sağlığında necə sevilirdisə, dəfni eyni sevgi ilə baş tutdu.

Fuad Poladov nəhəng idi, intriqabaz deyildi, tamaşaçı onun adının hansısa qalmaqalda hallandığını eşitməmişdi. Fuad Poladov sadə və qürurlu idi. Mərdliyi ilə şəxsiyyətinin  arasında bir  sərhəd görünmürdü. Fəlsəfi-dramatik və faciə rollarını ustalıqla  ifa edən Fuad Poladovu  sevməmək mümkün deyildi. Tamaşa bitəndən sonra səhnəyə çıxan Fuad Poladov onu alqışlayan  tamaşaçılara baş əyəndə belə fərqlənirdi. Həmin anlarda da  sənətkarlıq  nümayiş etdirir, şahanə görünüşü ilə seçilirdi. 

Əsil  sənətkarlar heç bir zaman ölmür, sadəcə dünyalarını dəyişir,  sevənlərinin qəlbinə hopur, yaddaşlarda qorunub saxlanırlar. Fuad Poladov xalq  artisti kimi polad iradəli, əyilməz, məğrur və qürurlu  şəxsiyyət olaraq SƏNƏTKAR ömrünü başa vurdu. Son yolçuluğu da alqışlarla müşaiyət olundu. O, göz yaşlarına bürünmüş  alqışları özü ilə apardı. Amma qazandığı  "azman sənətkar" titulu və səhnədə qurduğu  "şahlıq taxtı" əbədi olaraq  Azərbaycan xalqının xatirində qaldı.  Çünki o, öz şərəfli ömrünü  əzəmət və məğlubedilməzlik "aksesuarları" ilə  bəzəmişdi.

Son yolçuluğun mübarək, səhnənin  məğrur və məğlubedilməz şahı!

P.S. Dünən Fuad Poladovun vəfatının 7-ci günü idi.

 

Züleyxa NADİR

 

Olaylar.- 2018.- 12-14 may.- S.12.