Nobel mükafatına gedən yol

Bəybala Ələsgərov - 65

Alimin sözü cahilin qılıncından qiymətlidir. Susuz həyat olmadığı kimi, elmsiz yaşayış qeyri-mümkündür. Allahın sevərək işığına yönəltdiyi insanlar elmə yiyələnməklə vətəninə, xalqına və bütün dünyaya misilsiz xeyir verirlər. Hər bir insan yaşadığı ömür tarixini özü yazır: arzudan, niyyətdən keçib reallığa qovuşan əməlləri ilə, onu tanıyanların, xatırlayanların qəlbində buraxdıqları isti duyğularla. Elə dünyamızı mənalandıran, hər birimizdə yaşamaq şövqünü alovlandıran da ətrafımızda bu cür insanların olmasıdır. İnsan adına xəlq olunmuş dəyərlərin sahmanını qoruyan, həqiqət tərəzisinin ədalət daşını düşməyə qoymayan tanıdığımız bu cür insanlardır. Onların sırasında respublikanın tanınmış ziyalılarından, zəhmətkeş alimlərindən biri olan Bəybala Ələsgərovun xüsusilə yeri var.

Ələsgərov Bəybala Aydabala oğlu 1954-cü il may ayının 9-da Qusar rayonunun Köhnə Qazmalar Xudat kəndində dünyaya gəlmişdir. Orta təhsilini Qusar şəhərinin 1 saylı məktəbində almış, müəyyən çətinliklərə baxmayaraq şərəfli həyat fəaliyyətində zəhməti hesabına elmdə və ictimai həyatda layiqli mövqe tuta bilmişdir. O, iş və həyat fəaliyyətinə 1972-ci ildə Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin "Paris Kommunası" zavodunda başlamış və sonra 1973-1975-ci illərdə Sovet ordusu sıralarında (o zamankı Almaniya Demokratik Respublikasında) xidmət etmişdir. Xidmətdən sonra o, "Paris Kommunası" zavoduna qayıtmış və adi fəhləlikdən növbə rəisi vəzifəsinə kimi yüksəlmişdir. O, zavodda müxbir postunun rəisi, təbiətin mühafizə cəmiyyətinin sədri və zavodun partiya təşkilatının katibi vəzifələrində işləmişdir. Bu vəzifələrə baxmayaraq onun həyatda əsas arzularından biri elmə yiyələnmək idi. O, 1976-cı ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinə daxil olmuş və 1982-ci ildə müvəffəqiyyətlə bitirmişdir. Respublika Mədəniyyət Nazirliyinin göstərişinə əsasən 1982-ci ildən M.F.Axundov adına Dövlət Milli Kitabxanasında metodist, redaktor, böyük redaktor, elmi-tədqiqat şöbəsində baş aparıcı mütəxəssis və bölmə müdiri vəzifələrində işləmişdir. 1988-1992-ci illərdə Moskva Dövlət Mədəniyyət İnstitutunda aspiranturada təhsilini davam etdirmiş və görkəmli alim və general-mayor V.V.Tarakanovun rəhbərliyi ilə 1993-cü ildə Moskvada fundamental informatika ilə məşğul olmuşdur.

1993, 1995, 1997-ci illərdə inkişaf etmiş ölkələrin alimlərinin iştirak etdiyi "İnformatika və elmşünaslıq" adlı beynəlxalq konfranslarda iştirak etmiş və elmi məruzələrlə çıxış etmişdir. Bu çıxışlar rus və ingilis dillərdə dərc edilmişdir.

O, 1993 və 1995-ci illərdə "Nobel mükafatı laureatları"nın görüş konfranslarında və Stokholm şəhərində Nobel mükafatları komitəsində məruzələrlə çıxış etmişdir. Qeyd etməyi vacib hesab edirəm ki, ABŞ, İngiltərə, Almaniya və Rusiyadan sonra beşinci olaraq Nobel informasiya mərkəzinin Azərbaycanda təşkil olunmasında xüsusi rolu olmuşdur və bu mərkəzə uzun illərdir ki, rəhbərlik etmişdir. Onun bu sahədəki fəaliyyətini Beynəlxalq Nobel informasiya mərkəzi yüksək qiymətləndirmiş və 1996-cı ildə xüsusi müdalla təltif edilmişdir. O, eyni zamanda 2005-ci ildən Beynəlxalq Nobel informasiya mərkəzinin Qafqaz və Orta Asiya ölkələri üzrə səlahiyyətli nümayəndəsidir. 2013-cü ildə isə o, Nobelin yubiley konfransının təşkilat komitəsinə üzv seçilməklə elmi məruzə ilə çıxış etmişdir. Onun fəaliyyətinə yüksək qiymət verilmiş və o, "Qızıl qələm" mükafatına layiq görülmüşdür.

Bəybala Ələsgərov həmişə axtarışdadır və yorulmadan çalışan şəxsdir. Bunun nəticəsidir ki, 2013-cü ildə doktorluq dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə müdafiə etmişdir. Bəybala müəllim dövlətçilik ənənəsinə sadiq şəxsiyyətdir. Respublikamızın yazıçılar və jurnalistlər birliklərinin üzvüdür. Dövlət siyasətini dəstəkləməklə dövlətçilik ənənəsinə sadiq qalaraq "Samur" MM-nin Ali Məcəlləsinin üzvü olaraq milli məsələlərə Azərbaycan vətəndaşı və dövlətçilik nöqteyi-nəzərindən yanaşır.

Hələ 20-ci əsrin əvvəllərində Azərbaycan Nobelə çox yaxın olub. Sona xanım Vəlixan - Azərbaycanın ilk qadın tibb elmləri doktoru, hələ 1941-ci ildə yazdığı "Endoftalmitin pataloji anatomiyası" adlı məqaləsi ilə Nobel Komitəsinin diqqətini özünə cəlb etmiş, sadəcə İkinci Dünya müharibəsinin başlaması səbəbindən onun elmi işi müvəffəqiyyət qazanmamışdır. Bəybala Ələsgərov Sona xanım Vəlixanın təqdimatını Stokholmdan - Nobel Komitəsinin arxivindən tapıb. Bu, məncə çox dəyərli işdir.

Bəybala Ələsgərov həyat mövqeyi olan alimdir. Onun 8 fevral 2013-cü ildə "SalamNews"da dərc olunmuş "Nobel Mükafatının Əkrəm Əylislidən daha çox ermənilər arzulayır" məqaləsini oxudum. Bəybala müəllim bu məqalədə qeyd etmiş ki ..."Xalq yazıçısı" adını daşımış Əkrəm Əylislinin Nobel Mükafatına göz dikməsi ictimaiyyət üçün sirr deyil. Bəybala Ələsgərov deyib ki, ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatını Əkrəm Əylislidən daha çox ermənilər arzulayırlar: "Orxan Pamuk Türkiyə vətəndaşlarının hissiyyatı hesabına mükafat aldıqdan sonra Əkrəm kimilər şirnikləniblər. Türk dünyasından kimsə bu mükafata yenə təqdim olunsa, ermənilərin ayağı yer tutar və onlar zavallı millət libasında möhkəmlənərlər. Əfsuslar olsun ki, doğma Vətən təəssübündən yan keçən yazıçı bu adi həqiqəti qəbul etmək istəmir."

B.Ələsgərov xatırladıb ki, məsələnin ikinci tərəfinə gəldikdə Ə.Əylislinin "Daş yuxular" kitabında Nobel Ədəbiyyat Mükafatına layiq keyfiyyət yoxdur: "Axı, üzdəniraq bu yazıçı Azərbaycan üzrə Nobel Mükafatının Ekspert Komissiyasına xalqını aşağılayan kitabını hansı üzlə təqdim edəcək?! Hadisələrin gedişi göstərir ki, Nobel xülyası həm Əkrəm Əylislinin, həm də onun vurğunu olduğu ermənilərin yaddaşında yalnız "Daş yuxular" şəklində qalacaq.

Bilal Alarlı 04.03.2015-ci il Kultur.az saytında "SÜLHMƏRAMLI ELÇİ" məqaləsində Bəybala Ələsgərovun "Paşazadə - görkəmli din xadimi, sülhməramlı elçi" kitabına öz rəyini belə bildirmiş "...Bəybala Ələsgərovun Kitablar mövzusuna görə dəyər alır. Şərəfli ömür yolu keçmiş insanlar haqqında olan kitablar xüsusi maraq doğurur. Belə kitablardan biri tarix üzrə fəlsəfə doktoru Bəybala Ələsgərovun "Paşazadə - görkəmli din xadimi, sülhməramlı elçi" adlandırır. ...Bəybala Ələsgərovun ən böyük xidmətlərindən biri bu fikirləri bir yerə toplayıb Şeyxülislamın simasında mənəvi dəyərlərimizin qoruyucusu obrazını yaratmasıdır" demişdir. Mən bu fikirlə razıyam."

Ələsgərov Bəybala Aydabala oğlu Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Azərbaycan Jurnalistlər Birlyinin üzvüdür. İyirmi kitabın və iki yüz əlliyədək elmi-publisistik məqalənin müəllifidir. O, "Şəmsi Bədəlbəyli - 90", "Paşa Qəlbinur - 50" "Sədaqət Kərimova - 50", "Elçin - 60", "Professor Nizami Cəfərovun kitab dünyası", "Professor Buludxan Xəlilovun biblioqrafiyası", "Professor Zahid Xəlilin biblioqrafiyası", "Elçin-ömrün 75-ci baharı", "31 Mart azərbaycanlıların soyqırımı günüdür", "Boyalarda yaşayan ömür", "Müdriklik zirvəsinə gedən yol", "Zamanın sınaqlarından ömrə açılan yol", "Nizami Cəfərov - 50" (redaktoru Zülfiyyə Mehdiyeva) və s. elmi-metodiki vəsaitin, irihəcmli "Elçin" (188 s.), "Hidayət" (400 s.) adlı biblioqrafik vəsaitlərin, "Zəngəzurdan başlanan yol" (620 s.) adlı elmi monoqrafiyanın, "Qusarın şanlı övladları" (168 s.) adlı tarixi-publisistik kitabın müəllifidir. Respublika Ağsaqqallar Şurasının üzvü olan Bəybala Ələsgərov "Qızıl qələm" mükafatı laureatıdır. O, 1993-cü ildən Ümumdünya Nobel Mükafatları Komitəsinin Beynəlxalq Nobel İnformasiya Mərkəzinə üzv, 1996-cı ildən həqiqi üzv seçilmiş ilk azərbaycanlıdır. Beynəlxalq Nobel İnformasiya Mərkəzinin xüsusi medalını alıb. 2005-ci ildən Beynəlxalq İnformasiya Mərkəzinin Qafqaz və Orta Asiya ölkələri üzrə səlahiyyətli nümayəndəsidir. 2013-cü ildə Beynəlxalq Nobel İnformasiya Mərkəzinin vitse-prezidenti seçilmişdir. Həmin ildə doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir.

Bəybala Ələsgərovun mükəmməl təhsili, işgüzarlığı, məsuliyyəti, təşəbbüskarlığı və nəhayət, təcrübəli alimliyi öz bəhrəsini verdi. 2015-ci ildə Ümumdünya Sülh Şurasının Beynəlxalq Federsiyasının Sülhməramlı səfiri seçildi.

Bəybala müəllim çox sadə, xeyirxah insan, işgüzar və zəhmətkeş alim və yaxşı ailə sahibidir. O, yaxşı dost və saf insandır.

Hazırda 20 kitabın və 300-dən çox elmi-publisistik məqalənin müəllifidir.

Nizami Cəfərov

Akademik

Olaylar.- 2019.- 7-8 may.- S.10.