“Dərslik həddən artıq tapşırıqlarla doludur”

Hər bir ölkənin gələcəyi həmin ölkədə təhsilin səviyyəsi ilə ölçülür. Təhsilin inkişafı hər bir ölkədə inkişaf konsepsiyasının mühüm tərkib hissəsidir. Azərbaycan da bu ölkələr sırasındadır. Ölkə başçısı da bildirib ki, təhsilin keyfiyyətinin artırılması çox vacib məsələdir: “Uşaqlar bizim gələcəyimizdir. Onlar gərək bilikli, savadlı olsunlar, yaxşı oxusunlar ki, gələcəkdə həm özləri üçün həyatda layiqli yer tuta bilsinlər, eyni zamanda ölkəmizin inkişafı üçün də fəal çalışsınlar. Çünki ölkəmiz çox sürətlə inkişaf edir və peşəkar kadrların hazırlanması bu gün bizim üçün ən başlıca məsələlərdən biridir”. Təhsilin inkişafı istiqamətində reallaşdırılan tədbirlər sırasında bir çox yeni ümumtəhsil məktəbi tikilib, bir qismi bərpa olunub, məktəblərdə kompyuterləşmə prosesi həyata keçirilir.

Layihə çərçivəsində növbəti müsahibimiz Maştağa qəsəbəsi, 187 saylı məktəbin ibtidai sinif müəlliməsi Nigar Xəlilovadır:

- Təhsil hər bir dövlətin, cəmiyyətin həyatının, fəaliyyətinin mühüm bir sahəsidir. Bizim təhsilimiz yaxşı istiqamətdə addımlayır, inteqrasiya edir. Mən 38 ildir ki, ibtidai sinif müəlliməsiyəm. Əvvəlki illərlə müqayisədə yaxşılığa doğru böyük bir fərq var. Təhsilimiz uşaqların, gənclərin inkişafı üçün istiqamətlənib. Ümumiyyətlə, əvvəlki illərlə müqayisədə usaqların bilik səviyyəsində böyük bir fərq var. İndi uşaqların biliyi də artıb, dünyagörüşü də genişlənib, müstəqil fikir yürütməyi bacarırlar. Məsələn, bir mövzu verdikdə onlar artıq müstəqil şəkildə təqdim etməyi bacarırlar.Bugünlərdə təşkil olunan “Təhsildə İKT-nin tətbiqi - bilik, təcrübə, texnologiya” sərgisində bizim məktəb də təmsil olundu. Həmin sərgi-konfransda məktəbimiz layihələrlə, elektron dərslərlə çıxış etdi. Orada ibtidai siniflər üzrə məktəbin 18 layihəsi təqdim olundu. Müasir dövrdə məktəbi elektron dərslərsiz, texnologiyasız təsəvvür etmək olmaz. İlk olaraq bu gün inkişafdayıq və adıçəkilən sərgi bir daha bu inkişafı göstərir. İbtidai siniflərdə bütün işlər mərhələlərlə elektronlaşmağa doğru gedir. Yəni elektron dərslərin sayı getdikcə artır. Məsələn, I siniflərdə kompyuterdə fiqurlar əyani olaraq ekranda canlanır və uşaqların daha yaxşı mənimsəməsinə xidmət edir. Burada tədqiqat sualı qoyulur və bu sual uşaqları düşünməyə məcbur edir ki, nəticədə onlar özləri müstəqil olaraq sualın cavabını tapırlar. Azərbaycan qısa müddət ərzində informasiya-kommunikasiya texnologiyaları sahəsində inqilab edə bilib. Bu o deməkdir ki, təhsildə İKT-nin tətbiqi, bilik, təcrübə, texnologiya getdikcə inkişaf edir.

- Bu gün orta məktəb dərsliklərinin çox yüklənməsi ilə bağlı sizin fikriniz necədir?

- Hazırda həqiqətən də bəzi fənlərdə, riyaziyyat dərsliklərində yükləmələr var. Əslində şagirdləri bu cür həddindən artıq tapşırıqla yükləmək düzgün deyil və onları azaltmaq, yüngül mövzular daxil etmək lazımdır. Dərslik həddən artıq tapşırıqlarla doludur. Yəni bu, şagirdin evdə də problemlə üzləşməsinə gətirib çıxarır. Hər uşağın ailəsində də ona müstəqil kömək edə bilmirlər, bütün bu yardımlar müəllimlərin üzərinə düşür. Sinifdə 45 dəqiqə ərzində hamısını həll etmək mümkün olmur. Buna görə də dərs yükünün azaldılması məqsədəuyğundur.

- Bəzən valideynlər ibtidai sinif şagirdlərinin daha yaxşı öyrənməsi üçün repetitorlardan istifadə edirlər. Sizcə buna ehtiyac varmı?

- Mən bununla heç vaxt razılaşmıram. Əgər müəllim sinifdə hamıya eyni münasibət bəsləyirsə, eyni dərsi hamı dinləyirsə, o şagirdin əlavə müəllim yanına getməyə ehtiyac yoxdur. Mən dediyimi həmin uşaq necə qavrayırsa, başqa müəllim yanında da o cür qavrayır. Ondan artıq mümkün deyil. Yəni şagirdin bilik səviyyəsi nə dərəcədədirsə, o qədər qəbul edəcək. Başqa müəllim onunla fərdi şəkildə məşğul olsa da, keyfiyyətli nəticə əldə edə bilməyəcək. Əsas sinifdə verilən dərsdir ki, hamının diqqəti birlikdə yeni mövzuya yönəlir, onun üzərində işləyirlər.

- Eyni zamanda bəzən valideynlər “Həyat Bilgisi”nin o qədər də önəmli olmadığını, şagirdlər üçün əlavə vəsait olduğunu bildirirlər. Sizin buna münasibətiniz necədir?

- Əksinə, “Həyat bilgisi” şagirdlərin dünyagörüşünün inkişafında çox böyük rol oynayır. Orada həddindən artıq gözəl mövzular verilir. Məsələn, Vətəni, bayrağımızı sevmək, milli bayramlarımız və digər mövzular geniş şəkildə öz əksini tapır. Bunlar da şagirdlərə çox gözəl təsir edir və onları yaxşı qavrayırlar.

- Bir vaxtlar xarici dilin tədrisinə yuxarı siniflərdə başlanılırdı. Bu gün artıq ibtidai siniflərdə xarici dil tədris olunur. Bir pedaqoq kimi sizcə, bu, kiçik yaşlı uşaqlar üçün çətinliklər yaratmırmı?

- Bu gün atıq xarici dil I sinifdən tədris olunur. Şagirdlər bu fənni qavramaqda çətinlik çəkmirlər. Hətta 10 il bundan öncəki şagirdlərlə müqayisədə böyük bir fərq var. Sovet dövründəki təhsillə indi fərq çoxdur. İndi şagirdlər öyrəndikləri fənlə yanaşı əlavə fənlərlə də maraqlanır. Bu gün şagirdlər informatikaya diqqət yetirirlər. Məktəbimizdə üç informatika kabineti var və hərəsi 20 notbukla təmin edilib. Şagirdlər kompyuterlərdə yaxşı işləməyi bacarırlar. Ümumiyyətlə, indi uşaqların bilik səviyyəsi keçmişə baxanda qaneedicidir. İnkişaf çoxdur, irəliləyişlər davam edir. Elektron dərslərdə şagirdlər müstəqil işləməyi bacarırlar, müstəqil fikir yürütməyə cəhd edirlər.

- Məktəblərdə uniformanın tətbiqinin o qədər də önəmli olmadığı fikrində olanlar da var. Sizin buna münasibətiniz necədir?

- Ümumiyyətlə, məktəbdə uniformanın tətbiqi vacibdir. Mən həm müəllim, həm də valideyin kimi bu fikirdəyəm. Bunun tətbiqini çox gözəl qəbul edirəm. Bizim məktəbdə ibtidai siniflərdə şagirdlər hamısı məktəbli formasında gəlirlər və çox gözəl görünür. Məktəbə hər şagirdin bir formada gəlməsi heç də yaxşı təsir bağışlamır, onlar heç məktəbliyə bənzəmirlər. Uniforma olduqda isə şagirdlərin fikri yayınmır, hamı eyni geyimdə olur. Başqa heç nədən istifadəyə ehtiyac qalmır, hətta məktəbimizdə qızların sırğa taxmasına da icazə verilmir. Müəllim də sinfə daxil olarkən şagirdləri eyni formada görməsi çox gözəl ab-hava yaradır. Həmçinin məktəbimizdə mobil telefondan istifadə qəti qadağan olunub. Şagirdlərin hamısı məktəbli geyimindədir, qızların saçlarında lent var. Onlara məsləhət görürük ki, təhsili başa vurduqdan, məzun olduqdan sonra məktəb illərini xatırlayıb bu günlərin həsrətini çəkəcəksiniz, ona görə də məktəbə adi geyimdə deyil, sırf məktəbli formasında gəlməyin öz gözəlliyi var.

- Hazırda məktəbinizdə Valideyn-Müəllim Assosiasiyasının fəaliyyəti necə qurulub?

- Valideyn-Müəllim Assosiasiyasının fəaliyyəti də məktəbimizdə çox yaxşı qurulub. Biz valideynlərlə iş aparırıq, məktəbimizə yaxından kömək edirlər. Assosiasiyanın birgə fəaliyyəti müsbət nəticələr verir. Məktəbdə kimsəsiz, imkansız uşaqlar var ki, onları daim nəzarətdə saxlayırıq. Ümumiyyətlə, müəllimlə şagird münasibətinə gəldikdə isə bu münasibət qorxu üzərində qurulmamalı, müəllimlə şagird arasında pərdə olmalıdır. Şagirdin üzərinə qışqırmaq, ona müxtəlif cəza tətbiq etməklə münasibət qurmaq olmaz. Şagird müəllimə hörmətlə yanaşmalıdır, bunu biz tərbiyə etdiyimiz kimi onlardan da tələb edirik. Əgər əvvəldən bu tərbiyə düzgün qurulubsa, belə də davam edəcək. Bu gün müəllim məktəbə gəldikdə şagirdlər kənara çəkilir ki, bu bizim məktəbdə indi də var. Bu gün təhsil işçilərinin hər biri öz işinin öhdəsindən layiqincə gəlsə, təhsilimiz daha da inkişaf edər, bütün problemlər öz həllini tapar. Azərbaycanın gələcəyi olan şagirdlərimizi daim irəli aparmağa çalışmalıyıq. Bizim uşaqlar, gənclər digər ölkələrdən daha irəlidə olmalıdırlar. Bunun üçün əlimizdən gələni əsirgəməməliyik.

- Bəzən abituriyentlər ibtidai təhsilin pedaqogika və metodikası ixtisasını daha asan hesab edirlər. Məktəbinizdə gənc kadrlar çalışırmı?

- Əksinə, ən çətin məhz ibtidai təhsildir. Burada təhsilin bünövrəsi qoyulur, burada şagirdi hansı istiqamətə yönəltsən, o səmtə də gedəcək. Bizim məktəbdə daim şagirdlərin sayı çox olur. Məktəbimizdə tələbkarlıq çox olduğuna görə şagird sayında problemimiz olmur. Eyni zamanda yeni gənc müəllimlər gəlir, onlarla təcrübə mübadiləsi aparılır. Onlar dərslərdə iştirak edir, kurslara gedirlər. Onlarla iş aparırıq, məktəbimizdə yaşlı müəllimlərlə yanaşı gənclər də çalışırlar. Baxmayaraq ki, bizim məktəb kənd məktəbidir, heç də şəhər məktəblərindən geri qalmır. İşimizin öhdəsindən layiqincə gəlirik.

Nigar

Palitra.- 2011.- 2 fevral.- S. 10.