“Gənclərin hüquqi maarifləndirilməsinə ehtiyac var”

Tünzalə Cavadova: “Gənclər dövlət orqanlarında, parlamentdə, bələdiyyələrdə, biznes strukturlarında təmsil olunur və cəmiyyətin inkişafına öz töhfələrini verirlər”

Layihə çərçivəsində müsahibimiz Qadın və Gənc Ailələrin Sosial İnkişafı İctimai Birliyinin rəhbəri Tünzalə Cavadovadır.

-Gənclərlə bağlı həyata keçirdiyiniz layihənin önəmi və məqsədləri barədə məlumat verin.

- Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Gənclər Fondunun maliyyə dəstəyi ilə “Regionlarda gənc qadınların cəmiyyətə inteqrasiyasında qanunvericiliyin təbliği” layihəsı uğurla davam edir. Layihə 2013-cü ilin aprel-iyul aylarını əhatə edir. Layihənin ünvanlandığı əhali qrupu əsasən regionda yaşayan 18-35 yaşlı gənc qadınlardır. Gənc qadınların cəmiyyətə inteqrasiyası - ictimai, mədəni, sosial-siyasi sahədə gənc qadınların iştirakı cəmiyyətin demokratik göstəricilərindən sayılmalıdır. Ailədə və məişətdə gənc qadınların rolunun əvəzsiz olması onların ictimai-siyasi sahədə də iştirakını aktuallaşdırır. Belə ki, onların müəllimə və ya həkim olması, bələdiyyə üzvü və ya deputat olması, nazir vəzifəsini yerinə yetirməsi cəmiyyətin sağlam və təhsilli olmasını, ictimai və sosial problemlərin tez həll edilməsini, ədalətli qanunların qəbulunu, bürokratik əngəllərin aradan qalxmasını zəruri edir. Buna görə də cəmiyyətin bütün sahələrində gənc qadınların iştirakına şərait yaratmaq həm cəmiyyət tərəfindən dəstəklənməli, həm də dövlət tərəfindən müəyyən islahatlarla tənzimlənməlidir. Beynəlxalq sənədlərdə və Azərbaycan qanunvericiliyində gənc qadınların ictimai-siyasi həyatda iştirakını təmin etmək üçün bir sıra hüquqi sənədlər qəbul edilib. Həmin sənədlərdə qadınların inkişaf istiqamətləri, idarəetmə prosesində yeri, cəmiyyətin mədəni həyatında fəal iştirakı istiqamətində konkret olaraq müddəalar göstərilib. Bu gün Azərbaycanın regionlarında qadınların cəmiyyətə aktiv inteqrasiyası, gender bərabərliyinin təmin olunması, qadınların ictimai həyatda balanslaşdırılmış iştirakının təmin edilməsi üçün effektiv təsirli tədbirlərin görülməsinə ehtiyac var. Region qadınlarının cəmiyyətə aktiv inteqrasiyası üçün tədqiqatlar və monitorinqlər aparmaq, probelmləri ekspertlərin iştirakı ilə təhlil etmək, ictimai müzakirələri genişləndirmək və imkanları təbliğ etmək lazımdır.

Azərbaycanın regionlarında gender statistikasını nəzərdən keçirsək, siyasətdə və ictimai həyatda qadınların balanslaşdırılmış iştirakının zəif olduğu aydınlaşar. Buna səbəb cəmiyyətdə mövcud olan bəzi patriarxal sosial normalarla yanaşı, həm də regionlarda bu istiqamətdə maarifləndirmə işlərinin düzgün qurulmamasıyla bağlıdır. Burada xüsusilə regional TV-lərin və digər mətbuat vasitələrinin imkanlarından istifadə etməklə ictimai məlumatlandırmanı həyata keçirmək mümkündür.

Təşkilatımız bu ilin yanvar ayında 4 regionda - Siyəzən, Şabran, Quba və Xaçmaz rayonlarında sosial sorğu keçirib və qadına münasibətlə bağlı onları narahat edən başlıca problemlər öyrənilib. 300 nəfər müxtəlif təbəqələrdən olan gənc qadın (evdar qadın, müəllimə, həkim, fəhlə, dərzi, aşbaz və s.) arasında keçirilmış sorğular 4 regionda, hər regionda 75 nəfər olmaqla (25 nəfər subay, 25 nəfər ailəli, 25 nəfər boşanmış və ya dul) keçirilib. Sorğularda qadına münasibətlə bağlı onları narahat edən başlıca problemlər öyrənilib. Sorğuda respondentlərə təqdim edilmiş suallar bunlardır: a) Qadın olaraq özünüzü azad hiss edirsinizmi? b) Kişilərin qadınlara münasibətindən razısınızmı? c) Qadın hüquqları hansı milli və beynəlxalaq qanunlarla qorunur? Sorğuların nəticələrindən belə məlum olub ki, 40 faiz qadın hüquqlarını bilməməsi səbəbindən kişilərdən iqtisadi-sosial asılı vəziyyətdədirlər, 60 faiz qadın isə ümumiyyətlə, qanunvericilikdə onlarla bağlı hansı qanunların olmasını, qadınlar haqqında çıxarılan beynəlxalq hüquqi normativ sənədlər və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin imzaladığı qadınlara hüquqi azadlıq verən və bir çox sosial problemlərinin həllində köməklik edə biləcək fərmanlarının mövcudluğundan xəbərsizdirlər. Bütün bunları nəzərə alaraq, gənc qadınların cəmiyyətə aktiv inteqrasiyasını təmin etmək üçün regionda yaşayan gənc qadınlar üçün qanunvericiliyin təbliği layihəsini həyata keçiririk.

Layihənin əsas məqsədi regionlarda gənc qadınların cəmiyyətə aktiv inteqrasiyasını təmin etmək üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamları, fərmanları və beynəlxalq hüquqi normativ sənədlərin təbliği işini təşkil etməkdir.

Layihədə əsas məqsədə çatmaq üçün aşağıdakı vəzifələrin yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulur: Gənc qadınların Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamları, fərmanları və beynəlxalq hüquqi normativ sənədlərin təbliği işini təşkil edərək dəyirmi masaların təşkili; region əhalisinin maarifləndirilməsi; tv müzakirələrdə ictimai məlumatlandırmanın təşkili; qanunvericiliyin müddəalarının izah edilməsi; gənc qadınların inkişafına nail olmaq; gender bərabərliyi mədəniyyətinin təbliği.

-Azərbaycan gənclərinin maarifləndirilməsi və təşkilatlanması üçün son zamanlar həyata keçirilən dövlət siyasəti və tədbirləri, bu sahədə həyata keçirilən layihələr barədə ətraflı fikir bildirmənizi istərdik.

- Məlumdur ki, əvvəllər mövcud olan partiya-sovet ideologiyası prinsiplərində və əsaslarında formalaşdırılan cəmiyyətin mənəvi və mədəni həyatının inkişaf siyasəti qətiyyən indiki cəmiyyətimizin can atdığı ictimai həyata uyğun gələ bilməzdi. Artıq cəmiyyətin hərtərəfli inkişafını, mənəvi mədəniyyətin əsl zənginlikləri sisteminin yaradılmasını tələb edən yeni baxışlar sistemi formalaşmaqda idi. Bütün bu əlamətdar hadisələrdən sonra respublikanın qarşısında öz milli mənafeyinə uyğun bir çox prioritet vəzifələr dururdu. Onlardan biri də dövlət gənclər siyasəti ilə bağlı idi. Bu sahədə müstəqil suveren respublikamızın atdığı ilk addım “Dövlət gənclər siyasəti haqqında” qanunun qəbulu oldu. Bu dövrü xarakterizə edəndə görürük ki, ictimai-siyasi vəziyyətin mürəkkəb olduğu bir dövrdür. Hakimiyyətdə hansı siyasi qüvvənin olmasından asılı olmayaraq, Azərbaycan gəncləri istər ölkə, istərsə də öz şəxsi vicdanları qarşısında vəzifələrini yerinə yetirirdi. Kommunist rejimi dövründə mövcud olan gənclər təşkilatları və onlar haqqındakı qanunlar artıq öz qüvvəsini itirmişdi. Zəngin potensial enerjiyə malik gəncləri vahid “Dövlət gənclər siyasəti haqqında” qanunun ətrafında birləşdirmək vacib idi. Bu qanunun qəbul edilməsi onun uğurla yürüdülməsinə güclü təkan vermiş oldu. Hesab edirəm ki, gənclərin problemləri ilə bağlı lazımi qanunvericilik bazası olsa da, bəzən onların hüquqi maarifləndirilməsinə böyük ehtiyac yaranır. Gənclərlə bağlı problemlərin çoxu adətən onların öz hüquqlarını bilməməsi səbəbindən meydana çıxır. Bir QHT olaraq biz zorakılıq qurbanı olan gənc qadınların, problemli gənc ailələrin maarifləndirilməsi istiqamətində iş aparırıq. Onlara öz hüquqlarını başa salırıq, qarşılarına çıxan problemlərin həllinə köməklik edirik. Bu istiqamətdə bir neçə layihə həyata keçirmişik. Biz fəaliyyətimizdə əsasən regionlarda iş aparmağa daha çox üstünlük veririk. Mövzularımızın əsas aspekti hüquqi maarifləndirmə ilə bağlı olur. Məlumdur ki, yaranmış problemdən gənclər yalnız öz hüquqlarını yaxşı bilməklə çıxa bilər. Apardığımız fəaliyyətin gözəl nəticələri olur. Hazırda Azərbaycan Respublikasının Prezindenti yanında Gənclər Fondunun maliyyə dəstəyi ilə Xaçmaz rayonunda keçirdiyimiz “Regionlarda gənc qadınların cəmiyyətə inteqrasiyasında qanunvericiliyin təbliği” layihəsı buna misal ola bilər. Layihə məhz gənc qadınların problemlərinin həllinə və onların hüquqi maarifləndirilməsinə həsr olunub.

-Azərbaycan gənclərinin dövlət idarəçiliyində iştirakının artırılması üçün yürüdülən siyasət barədə nə deyərdiniz?

- “Azərbaycan gəncliyi 2011- 2015-ci illərdə” Dövlət Proqramının təsdiq edilməsi haqqında” Prezident İlham Əliyevin sərəncamında əksini tapan fikirlər gənclər siyasətini daha da inkişaf etdirməyə, gənclərin işlə təminatına, sosial-iqtisadi problemlərinin həllinə öz müsbət təsirini göstərən bir qanunvericilik aktıdır. Gənclər bu gün dövlət orqanlarında, parlamentdə, bələdiyyələrdə, biznes strukturlarında və s. sahələrdə təmsil olunur və cəmiyyətin inkişafına öz töhfələrini verirlər. Bələdiyyə üzvlərinin 28%-i (4303 nəfəri) gənclərdir. Onlardan 326 nəfəri bələdiyyə sədrləridir. Eyni zamanda hazırda gənclər sektorunun fəal nümayəndələrindən bir neçəsi Milli Məclisdə millət vəkili olaraq, qanun layihələrinin hazırlanmasında və müzakirəsində fəal iştirak edirlər. Bundan başqa bir neçə dövlət orqanının tərkibində gənclərin nümayəndələri qanunvericiliyə uyğun olaraq, rəsmən iştirak edirlər. Həmçinin son zamanlar dövlət başçısının verdiyi qərarlara əsasən, gənclər təşkilatlarının bir neçə nümayəndəsinin dövlət qurumlarında mühüm vəzifələrə təyin olunması gənclərin idarəetmə prosesinə cəlb olunmasının bir nümunəsidir.

-Diasporla gənclərimiz və gənclər təşkilatlarımızın əməkdaşlığının gücləndirilməsi və Azərbaycan mədəniyyətinin təbliğində səylərin birləşdirilməsi üçün nələr etmək lazımdır?

- Azərbaycan diasporunun əsas hissəsi gənclər olduğu üçün onların təşkilatlanmasına böyük ehtiyac var.

Son dövrlərdə gənclər sahəsində görülən işlər, bu işdə Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyevanın göstərdiyi fəaliyyət və bütün istiqamətlərdə bu fəaliyyətlər gənclərin daha da təşkilatlanmasına yönəlir. Dünya Azərbaycanlı Gənclər Birliyinin yaradılması, gənclərin fəaliyyətinin vahid mərkəzdən koordinasiya edilməsi barədə fikir çoxdan formalaşmışdı və bu fəaliyyətlər uğurla davam etdirilir. Bu fəaliyyətlərin Azərbaycan naminə faydalılığı və səmərəsi artıq müxtəlif məsələlərlə bağlı özünü büruzə verməyə başlayıb.

İlkin AĞAYEV

Palitra.-2013.-6 iyun.-S.11.