“Yaradıcı adam mütləq yaxşı fikirlərlə köklənməlidir”

“Qalereyaların çox olması hər rəssamın öz stilinə uyğun qalereyalarla işləməsinə imkan verir”

Layihə çərçivəsində müsahibimiz rəssam Mehriban Əfəndidir:

-Mən 1984-88-ci illərdə Əzim Əzimzadə adına Rəssamlıq Akademiyasında, 1989-1991-ci illərdə Moskva “Soyuzfilm”in animasiya məktəbində təhsil almışam. 1991-ci ildən “Azərbaycanfilm”də istehsal olunan cizgi filmlərində qrafik-animator, “Otel otağı”, “Özgə vaxt”, “Kənar adamlar”, “Qırmızı qatar”, “Qara ney”, “Məkanın melodiyası”, “Məhkumlar”, “Absurdistan” filmlərində geyim üzrə rəssam kimi çalışmışam. Kinoda son işim “Qisas almadan ölmə” filmidir. 2010-cu ildə Portuqaliyada Bissaya Bareta Fondunun təşkilatçılığı ilə baş tutan “Sürrealizm bu gün” adlı vernisaja 30 ölkə (56 rəssam) cəlb olunsa da, mənim rəsmlərimi görəndən sonra Azərbaycan 31-ci ölkə olaraq müstəsna qaydada layihənin iştirakçısına çevrildi və “Muğam” əsərimi dünya sənətsevərlərinə təqdim etdim. 2010-cu ildə həm də Bolqarıstanda keçirilən “Radiance” müsabiqəsinin iştirakçısı olan 22 ölkədən 123 rəssam arasında qalib elan olundum. Avropa və Amerika ölkələrində təşkil olunan bir sıra qrup sərgilərinin iştirakçısı olmaqdan başqa, Avstraliya və Amerikada fərdi sərgilərimi açmışam.

-Əsər üzərində çalışarkən əsasən hansı faktorlar sizin üçün önəmlidir?

- Əsərlərim üzərində işləyərkən məni əhatə edən mühit çox vacib faktora çevrilir. İşləyərkən mistik, ritual xarakterli, ruhuma xoş gələn musiqiləri dinləyib, şam, buxur yandırmağı xoşlayıram. Hətta elə əsərim olub ki, onu qaranlıqda şamla yaratmışam. Bir vaxtlar ancaq axşamlar işləyirdim. Amma təbii ki, rənglərin çalarlarını görməkdə rəssam üçün ən yaxşısı təbii işıqda işləməkdir. Hər bir rəngin simvolu var, hərəsi bir orqana təsir edir. Bir də əsərlərimi yaradanda günəş enerjisindən, rənglərdən, simvollardan güc alıram. Bir əsəri bəzən üç günə də çəkib qurtarıram. Bəzən aylarla davam edir. Elə əsərlər olur ki, bitirməmiş emalatxanadan çıxmıram, elə əsərlər olur, onu işlədiyim müddətdə başqa işlərimi də görürəm. Bütün hallarda prosesin özündən həzz alıram. 5 yaşından başlayaraq özümdə qəribə hisslər keçirmişəm. Sonralar başa düşdüm ki, onlar kosmosdan alınan energetik informasiyalardır. Bir çox informasiyaları yuxularımda görüb sonradan rəsm əsərlərimdə əks etdirməyə başladım. İlk rəsmlərimi çəkəndə 7 yaşım vardı. Onu da deyim ki, o yaşa qədər bağçadakı müəllimələr məcbur etsələr belə, rəsm çəkməmişdim. İllər əvvəl bu sənətdə ilk addımlarımı atanda Mehdi Hüseynzadə ilə birlikdə müharibədə çiyin-çiyinə vuruşan Rusiyanın qocaman rəssamı əsərlərimi görüb demişdi ki, bu formada nə Şərq, nə də Qərb rəsm çəkir. İlk dəfə onda anladım ki, əsərlərim böyük təsirə malikdir. Rəssamlıq mənim vergimdir. Hesab edirəm ki, rəssam kimi nə edirəmsə, öz yaradıcılığımla Yaradana qulluq edirəm. Əsərlərimlə həm insanlara, həm də kainata gözəllik bəxş etməyə çalışıram. Fikirləşirəm ki, yaradıcı adam mütləq yaxşı fikirlərlə köklənməlidir. Bu, mütləqdir. Bir neçə il əvvəl bir xanım əsərlərimə baxıb dedi ki, “Meri, istəmirəm sən belə bədbin əsərlər çəkəsən”. O sözlər mənə çox təsir etdi və mən anladım ki, o əsərləri yaradanda, həqiqətən, bədbin düşüncələrə qapılmışam. Həmin sözlərdən sonra mən tamamilə fikirlərimi pozitiv istiqamətə yönəltdim. Ona görə düşünürəm ki, dünyada ən böyük təhlükə insanın öz fikirləridir. Mən indi ilhamı insanlara sevgidən, yaşamaq həvəsindən, pozitiv olan hər şeydən alıram. Bütün bunlar rəsmlərimə aşılanır və yenidən onlara tamaşa edənlərə qayıdır. Çox sevinirəm ki, əsərlərimlə tanış olan bütün millətlərin nümayəndələri özləri üçün maraqlı olan məqamlar tapa bilirlər. Bəzən əsərlərim barədə elə fikirlər söyləyirlər ki, heç özüm onu yaradanda elə düşünməmişəm. 2011-ci ildə “Nyu-York Tayms”ın bestseller yazıçısı, Hollivudun bəzi filmlərinin ssenaristi Syuzan Kolins öz şəxsi bloqunda mənim əsərlərim haqda yazı yazıb və məni özünün həyat və yaradıcılığına təsir edən sənət adamlarının siyahısına salıb. O fikirləri oxumaq mənim üçün çox maraqlıdır. Əsərlərimdəki nöqtələrə gəlincə, onlar sadəcə yaranmayıb. Onları mən yuxuda görmüşəm. Bilirsiniz, ağ kağızı mikroskop altına qoysaq, onda çoxlu sayda xırda zərrəciklərin olduğunu görəcəyik. Sərgilərimdən sonra hiss etmişəm ki, bir çox rəssamlar nöqtələrdən öz yaradıcılıqlarında istifadə etməyə başlayıblar.

- Bəzi rəssamlar əsərlərini satmaq istəmirlər, sanki öz əsərlərini qısqanırlar. Buna sizin münasibətiniz necədir?

-Əsərlərimin xarici sərgilərdə iştirakında 2003-cü ildə britaniyalı vebmasterin mənim üçün açdığı saytın böyük rolu var. Xarici tamaşaçılar o sayt sayəsində əsərlərimlə tanış oldu. Fikrimcə, mənim hər əsərim digərinə qapı açır. Beynəlxalq arenaya çıxmaq üçün mənə ingilis dilini bilməyimin də çox böyük köməyi dəyib. İngilis dilini ikinci ana dilim kimi öyrənmişəm. Buna görə də anama çox təşəkkür edirəm. Hər əsərimi satmıram. Həm onlardan ayrılmaq mənim üçün çətindir, həm də bir sərgi açmaq imkanı yarananda, ya da bir layihəyə cəlb olunanda əliboş qalmaq istəmirəm. Əsərlərimə xərclədiyim pulu daha çox başqa sahələrdən: serial, film, kliplərdəki işlərimdən qazanıram. Bir əsərim çox baha başa gəlir, rənglərlə çox oynayıram və hər zaman keyfiyyətli rənglərdən istifadə edirəm. Bizdən fərqli olaraq, xaricdə rəssamlar işlərini daha asan sata bilirlər, çünki onların qalereyaları var. Qalereyaların çox olması hər rəssamın öz stilinə uyğun qalereyalarla işləməsinə imkan verir. Bir də çox təəssüf edirəm ki, rəssam sənəti elitar səviyyəyə qalxa bilməyib. Rəsm əsərlərini alıb, divarlarından asmaq istəyənlər azdır. Rəssamlar özü-özlərini tanıdır, halbuki bu işi görən qalereya işçiləri olmalıdır, onlar yeni -yeni rəssamları kəşf edib, üzə çıxarmalıdır.

-Kino fəaliyyətinizlə bağlı nə deyərdiniz? Kinoda rəssam işləmək həm də geyim üzrə rəssam işləməyə imkan verirmi?

- Kino mənə yad deyil. Məşhur operator Əlisəttar Atakişiyev babamın bibisi oğlu olduğu üçün kino sənəti ilə tanışlığım erkən yaşlardan başlayıb. Kino rəssamı kimi ilk işim Fərid Hümbətovun “Kənar adamlar” filmində oldu. Kinoda rəssam işləmək həm də geyim üzrə rəssam işləmək bir-birindən fərqli sahələrdir. Məsələn, quruluşçu rəssamın geyim üzrə rəssama məxsus işdən xəbərdar olması vacib deyil. Amma ikisini də bacarmaq yaradıcı adam üçün avantajdır. Geyim rəssamının geyimlə bağlı xüsusi fantaziyası olmalıdır. Amma quruluşçu rəssamdan daha çox dekorasiya, arxitektura, memarlıq, dizayn işləriylə bağlı bilik tələb edilir. Filmlərdə daha çox geyim üzrə rəssam, sənədli film, serial, kliplərdə isə quruluşçu rəssam kimi çalışmışam. Bu, bir az da dekorasiya və ssenaridən asılı olur. Məsələn, alman rejissoru Fayt Helmer “Absurdistan” filmində mənə ilk öncə filmin quruluşçu rəssamlığını tapşırmaq istəyirdi. Amma mən quruluşda maraqlı heç nə görmədim. Məni o filmdə geyim daha çox cəlb etdi, çünki fərqli, müasir, nə şərqə, nə də Qərbə aid olmayan geyimlər olmalı idi. Qeyri-adi, müasir çalarla işləməyi sevdiyimdən bu film mənə çox maraqlı gəldi.

-Kino rəssamı kimi aktyorlarla problemlər yaşayırsınızmı?

- Mən məşhur aktyor və aktrisalarla işləmişəm. Ən “kapriz”li aktrisa ilə “Özbəkfilm”də qarşılaşmışam. Həyatım boyunca rastlaşdığım ən şıltaq aktrisa Matlyuba Alimova olub. O dövrün çox məşhur aktrisasıydı. Tanışlıqdan sonra mənə dedi ki, sən məni istədiyim kimi geyindirə bilməyəcəksən. Hətta mənimlə mərcə də girdi. Amma mərci mən qazandım və o xanım öz paltarını özü ütüləməyə məcbur oldu. Çox “kaprizli” insanlarla işləmişəm. Fuad Poladov kənardan “kaprizli” görünsə də, onunla ünsiyyətdə problemim olmayıb.

Fəxrəddin Manafov, Telman Adıgözəlovla, Həsən Məmmədovla, Siyavuş Aslanla işləmişəm. Bir hadisəni danışım. Bu, “Qırmızı qatar” filminin çəkilişlərində olub. Qomisin arvadı rolunu oynayan Tamara Şarikovaya rolundan irəli gələrək zooparkdan topladığım tüklərlə hazırladığım paltarı geyindirmişdim. Sonradan bildim ki, bu, onun əlindən acıqlı olan insanlara çox xoş təsir edib. “Absurdistan” filmində isə aktyorları palçıqlı torpaqda fırlanmağa məcbur edirdim ki, paltar çirklənsin, çünki film bunu tələb edirdi. Bir sözlə, bu da işimlə bağlı şən davranışlardır.

Nigar ABDULLAYEVA

Palitra.-2013.-9 may.-S.11.