“Arzum budur ki, Azərbaycanın səsi əbədi qalsın”

Səkinə Axundzadə: “Musiqi və texnikaya marağı mənə

Salavat müəllim həvəs oyatdıb”

Müsahibəmiz Azərbaycan Televiziyası və Radiosunun “Səsyazma evi”nin səsyazma sexinin rəisi Səkinə Axundzadədir:

- Səkinə xanım, bugünkü səsyazma sexinə hal-hazırda rəhbərlik edirsiniz. Buradakı qurğuların işləmə mexanizimi sizi qane edirmi?

- Bugünkü gündə hər şey məni qane edir. Düzdür, bəzi aparaturalar var ki, onları yeniləşdirmək daha yaxşı olar. Lakin mikrofonlar, müxtəlif səs aparatları müasir texnika ilə yenilənib. Radionun qızıl fonduna qəbul da ilk səsyazma sexindən olur.

Səsyazma evi təmirə bağlandığı zaman çox narahat idik ki, binamızın hər hansı bir hissəsinə zədə dəyər. Çünki bu binanın proyekti olduqca mükəmməldir. O vaxt bu binanı almanlar tikiblər. SSRİ məkanında 4 ən böyük səsyazma studiyası var idisə, onlardan biri də bu bina idi. Bir dövr var idi ki, bu binanı söküb yerinə yeni bina tikmək istəyirdilər. Ancaq artıq biz dinclik içərisindəyik ki, buraya Ramil Qasımov kimi rəhbər təyin olunub. Artıq studiya maksimal dərəcədə bərpa olunub.

- Azərbaycan Televiziyasının səsyazma evi digər səsyazma studiyalarından nə ilə fərqlənir?

- Əlbəttə ki, fərq böyükdür. Əsasən də, bizdə akustika ilk gündə olduğu kimi qalıb. Hər bir müğənni istər ki, səsini lentə yazdırdığı zaman, səsi orijinal səslənsin. Yəni, səsinin tembri olduğu kimi lent yazısında səslənsin. Məhz burada studiyamızın akustikası və aparatının imkanları buna yol verir. Digər səsyazma studiyalarında da güclü və müasir aparatlar var. Ancaq o aparatlarda müğənni səsini lentə yazdırdığı zaman, səsinin tembri fərqli olaraq lentə alınır. Buna misal olaraq deyə bilərəm ki, bir nəfər məndən Hacıbaba Hüseynovun lent yazılarını istədi. Mən lent yazılarının satışda olduğunu dedim. Lakin həmin şəxs mənə dedi ki, “mən Hacıbaba Hüseynovun orijinal səsini istəyirəm. Satışda olan kasetlərdə düzəliş, bərpa olduğu üçün əsl səsin tembri itib”. Əsl musiqi sənətini bilən insan bu fərqi bilir və anlayır.

Başqa studialarda çox müasir və yüksək keyfiyyətli səs aparatları var. Lakin səsyazma zamanı səsi o qədər təmizləyirlər ki, müğənninin səsi tamamilə dəyişir. Düzəliş etmək olar. O dərəcədə düzəliş olsun ki, müğənninin səsini dinləyən zaman onun ifası tanınsın. Burada hər şey qədərində olmalıdır. Biz çalışırıq ki, təmiz və düzgün işə yol verək. Adi bir insanıda müğənni etmək olar. Ancaq o müğənnidirsə, onun səs tembri elə olmalıdır ki, biz səsyazma zamanı işlədikdə heç bir düzəlişə yol verməyək.

Sovet dövründə standartlıq var idi və ona əməl olunurdu. Bu studia da həmin standarta uyğundu. Standartlıq haqda elmdə var. Standartlaşdırma. Bu elm vacib bir sahədir. Mən bu ixtisas üzrə oxuduğum üçün, bu sahəyə çox həssaslıqla yanaşıram.

Vaxtilə qızıl fondda zədələnmiş lentləri biz bərpa edirdik. Lakin radionun özündə xüsusi bərpaetmə mərkəzi var. Mərhum rəisimiz Salavat müəllim deyərdi ki, əgər biz işimizi 3 qiymətinə yazmışıqsa, o Amerikada da 3-di, İngiltərədə də 3-di, Fransada da 3 qiymətindədi. Ancaq başqa studialarda səsyazmalar, 5-ə yazılıbsa, ola bilər ki, o işin əsil qiyməti heç 3-də deyil. Çünki standartlara uyğun olmaya bilər.

- Mərhum Salavat müəllimlə olan xatirələriniz və onun səsyazma sexində gördüyü işlər haqqında söz açmağınızı istərdik...

- Salavat müəllim həyat yoldaşım olmaqla bərabər həmçinin mənim müəllimim də olub. Musiqi və texnikaya marağı məndə Salavat müəllim oyatdı. O, texnika sahəsi üzrə həm bilirdi, həm də bu sənəti sevirdi. Mən də istər-istəməz onun həyat yoldaşı olaraq, bu sənətə yiyələndim və bir müəllim kimi mənə bu sənəti sevməyi öyrətdi. Musiqi sahəsindən isə mən çox uzaq biri idim. Muğamlara, dəstgahlara, təsniflərə marağı Salavat müəllim öyrətdi. Halbuki uşaqlıqda muğamı necə dinlənsini belə anlamırdım. Muğam nədir, ona necə qulaq asmaq olar, bilmirdim. Amma indi həvəslə, böyük məhəbbətlə milli, kökümüzə xas olan muğam kimi dəyərli musiqimizi dinləyi bacarıram. Bunların hamısını Salavat müəllimin sayəsində öyrənmişəm. Onun xatirələri mənim üçün əziz və doğmadır. O, bir şəxsiyyət kimi də hörmət sahibi olan insan idi. Onun mənim həyatımda olan dəyəri misilsizdir. Bu gün əgər mən bu sənətə dərindən bələdəmsə, əlbəttə ki, bu, Salavat müəllimin sayəsində olub.

Salavat müəllim bir rəhbər kimi də hər zaman öz alicənablığını qoruyub saxlayıb. Onun səsyazma sexində ki, fəaliyyəti və işgüzarlığı buradakı bütün işçi heyyətinə məlum idi. Universiteti yenicə bitirən işçilərə də praktikanı çox gözəl aparardı. Hətta mən universiteti yenicə bitirib burada işləməyə başlamışdım. Bir gün Salavat müəllim mənə maqnitofonu yığaqı öyrətdi. O zamanlar gənc qız olmağıma baxmayaraq bu sənəti zaman keşdikcə öyrənib sevməyə başladım. O, iş fəaliyyətində də tabeliyində olan işçilərə yüksək qayğı ilə yanaşırdı. İşgüzar olmağın yollarını göstərərdi.

Salavat müəllim xasiyyətcə çox mülayim, xoş təbiətli, mehriban biri idi. Əsasən də çox vətənpərvər insan idi. Baxmayaraq ki, qürbəttə anadan olub, lakin vətənə bağlılığı böyük olub. Hətta o, Bakıya gələndə belə Azərbaycan dilində bilmirdi. Qısa zaman çərçivəsində öz ana dilini öyrənməyə nail oldu.

- Sənət fəaliyyətinizdə arzularınız...

- Bu binaya elə sənətkarlar gəlib ki, bu yer sanki mədəniyyət iqamətgahıdır. Mən deməzdim ki, bura sadəcə səsyazma studiasıdır, bu bina tarixi binadır. Mədəniyyətimizin tarixi. Mən istərdim ki, bu bina tarix boyu qalsın və gələcəkdə “Tarixi Səsyazma evi” kimi fəaliyyət göstərsin. Çox olub ki, sovet dövründə hansısa səfirliy bu binanı almaq istəyib. Lakin xoş bəxtlikdən belə bir şey baş verməyib. Salavat müəllim deyərdi ki, “Azərbaycanın səsini kəsmək istəyirsinizsə, bu binanı sökün. Çünki, bu bina Azərbaycanın səsidir”. Arzum budur ki, Azərbaycanın səsi əbədi qalsın.

Xəyalə GÜNƏŞ

Palitra.-2013.-21 noyabr.-S.13.