“Seysmologiya elmi Azərbaycan üçün aktual elmi sahələrdən hesab olunur”

Vüqar Fərəcov: “Geofizika ixtisası alan tələbələrin elmi-nəzəri hazırlığı ilə yanaşı, praktiki hazırlığına da diqqətin artırılmasını zəruri sayıram”

Layihə çərçivəsində müxtəlif elmi ixtisaslar və sahələrlə bağlı məsələləri işıqlandırmaqdayıq. Bu dəfə isə müsahibimiz AMEA-nın nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının sədri Vüqar Fərəcovdur.

- Öncə özünüzü təqdim edərdiniz və aldığınız təhsil, elmi fəaliyyətiniz barəsində ətraflı məlumat verərdiniz.

- Mən - Fərəcov Vüqar Əliş oğlu, 1979-cu il 18 noyabrda Azərbaycanın paytaxtı, daim inkişafda olan gözəl Bakı şəhərində dünyaya göz açmışam. İlk təhsilimi Bakı şəhərində 297 saylı tam orta məktəbdə, ali təhsilimi isə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) Geoloji kəşfiyyat fakültəsində almışam. 1997-2001-ci illərdə bakalavriat, 2007-2009-cü illərdə isə kəşfiyyat və axtarış işlərinin geofiziki üsulları ixtisası üzrə fərqlənmə diplomu ilə magistr pilləsini bitirmişəm. 2001-ci ilin oktyabrından AMEA-nın nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzində mühəndis vəzifəsinə işə qəbul olunmuşam. Elmi fəaliyyətimə 2011-ci ildə AMEA Geologiya və Geofizika İnstitutunda qiyabi doktorant olaraq başladım. “Geofizika, faydalı qazıntıların geofiziki axtarış üsulları” ixtisası üzrə yer elmləri üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün “Yeni geofiziki məlumatlar əsasında Aşağı Kür çökəkliyinin seysmogeodinamikası” mövzusunda dissertasiya işinə başlamışam və yaxın gələcəkdə müdafiəsi nəzərdə tutulur. Bu elmi istiqamətdə 8 elmi əsərim həm yerli, həm də xarici jurnallarda dərc edilmiş və nüfuzlu elmi konfranslarda məruzə etmişəm. AMEA-nın nəzdində Respublika Seysmolji Xidmət Mərkəzinin Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının sədriyəm.

-Təhsil aldığınız və ya tədqiqat apardığınız sahə barəsində hansı fikirləriniz var?

- Təhsil aldığım Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) respublikamızın ən tanınmış və aparıcı təhsil müəssisələrindəndir. O, nəinki respublikamızda, eyni zamanda xarici ölkələrdə də tanınır. Tədqiqat apardığım AMEA-nın nəzdindəki Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi və AMEA-nın Geologiya və Geofizika İnstitutu da Akademiyanın aparıcı müəssisələrindəndir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, AMEA-nın nəzdində RSXM-i beynəlxalq seysmoloji qurumlarla sıx əməkdaşlıq edir. Elmi tədqiqatlar baxımından tədqiqat apardığım sahə barəsində də, əslində, çox şeylər bildirmək olar. Şəxsən bir elmi tədqiqatçı kimi mənim üçün seysmologiya sahəsi çox aktual və maraqlı sahədir. Bu cəhətdən sözügedən sahədə yeni nailiyyətlərə imza atmağı düşünürəm.

-Bu sahə üzrə xarici ölkələrdə aparılan tədqiqatlarla Azərbaycandakı tədqiqatlar arasında hansı fərqli və ümumi cəhətlər var?

- Seysmogeodinamika sahəsi hal-hazırda aktual mövzulardandır. Bu istiqamətdə işlər respublikamızla yanaşı, ABŞ-da, Avropada və MDB ölkələrində də genişmiqyaslı tədqiqatlar aparılmaqdadır. Respublikamızda aparılan tədqiqatların özəlliyi odur ki, RSXM ən müasir avadanlıqlarla təmin olunub və ABŞ və Avropa ölkələri ilə eyni üsullardan istifadə edilir. Digər MDB ölkələrində isə bu cür müasir və yüksək dəqiq cihazlar yoxdur. Bu da öz növbəsində işin operativliyini və dəqiqliyini artırır.

-Təhsil aldığınız ixtisasın və elmi sahənin Azərbaycan üçün aktuallığını necə ifadə edərdiniz?

- Təhsil aldığım geofizika ixtisası və hal-hazırda məşğul olduğum seysmologiya elmi Azərbaycan Respublikası üçün aktual elmi sahələrdən hesab olunur. Çünki seysmologiya geofizika elmləri arasında geniş və maraqlı istiqamətlərdən biridir. Yuxarıda qeyd etdiyim kimi tədqiqat apardığım sahə Aşağı Kür çökəkliyidir. Bildiyimiz kimi, tədqiqat apardığımız sahədə həm iri sənaye və ictimai obyektləri, həm də sənaye əhəmiyyətli neft yataqları vardır. Bu məqsədlə tədqiqatın nəticələrini həm mövcud, həm də gələcəkdə inşa ediləcək iri dövlət əhəmiyyəli obyektlərdə nəzərə alınması təhlükəsizlik baxımından,aparılacaq geofiziki axtarış işləri zamanı öz səmərəli töhfəsini verə bilər.

-Bu ixtisasınız yönündə Azərbaycan təhsilində və ya elmində hansı islahatlara ehtiyac olduğunu düşünürsünüz?

- Respublikamızın təhsil müəssisələrində geofizika ixtisası alan tələbələrin elmi-nəzəri hazırlığı ilə yanaşı, onların praktiki hazırlığına diqqətin artırılmasını zəruri sayıram. Doğrudur, son zamanlar təhsil və elm müəssisələrinin maddi-texniki bazası ən müasir avadanlıqlarla təmin olunur və bu da elm və təhsilin inkişafına çox mühüm təsir göstərməyə bilməz. Eyni zamanda, bu imkan yaradır ki, sözügedən ixtisas üzrə təhsil alan tələbələr də digər sahələrə aid tələbələr kimi, praktiki hazırlıq məsələlərində aktivləşsinlər. Bununla belə, onların praktiki hazırlıq səviyyəsinin artırılmasını və bununla bağlı intensiv proqramlar həyata keçirilməsinin lazım gəldiyini düşünürəm. Belə olarsa, onlar daha yüksək səviyyədə ixtisaslarına aid biliklərə yiyələnə və elmin inkişafına daha çox töhfələrini verə bilərlər.

-Təhsil və elmlə bağlı gənc mütəxəssis kimi hansı fikir və təklifləriniz ola bilər?

- Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının fəaliyyət planına uyğun olaraq orta və ali məktəblərdə təhsil alan şagird və tələbələrə elmi təbliğ etmək məqsədi ilə şuramızın üzvləri ilə birgə elmi seminarlar, “açıq qapı” günü kimi tədbirlərlə məktəblilər və gəncləri seysmologiya elminə cəlb etməyə çalışırıq. Çünki bu, təhsil alan yeni nəsil üçün olduqca faydalı və lazımlıdır. Məktəblilər seysmologiya sahəsi və bu sahədə baş verən proseslərdən məlumatlı olmalı, bu sahədə bilikləri onları gələcəkdə baş verəcək təbii fəlakət olan zəlzələ zamanı özlərini və yaxınlarını qorumağa yardımçı ola bilər. Zəlzələ zamanı düzgün davranış qaydaları onların həyatını xilas edə bilər.

Bundan başqa, bir gənc mütəxəssis kimi təklif edərdim ki, gənc alim və mütəxəssislərin elmi və praktiki hazırlığını yüksəltmək məqsədi ilə onların xarici ölkələrdəki tanınmış elmi mərkəzlərdə müasir təcrübələr və ixtisasartırma ezamiyyətlərinə daha çox gənclər cəlb olunsun, xarici dili mükəmməl dərəcədə bilməsi üçün güzəştli kurslar təşkil olunsun. Bütün bunlar Azərbaycan gənclərinin elmə daha çox sarılmasına və elmimizin daha da yüksəklərə qaldırılmasına xidmət edər.

-Xarici ölkələrdə təhsil alan gənclərimizə və elmi tədqiqatçılarımıza nələri tövsiyə edərdiniz?

- Xaricdə təhsil alan gənclərimizə və elmi tədqiqatçılarımıza mütərəqqi elm sahələrini və metodlarını dərindən mənimsəmələrini və hər zaman milli kimliyini uca tutmalarını və milli mənsubiyyətlərini unutmamalarını arzu edərdim. Bundan başqa, onların əldə etdikləri bilikləri, qabaqcıl xarici təcrübəni Azərbaycanımızın inkişafı yönündə sərf etmələri də olduqca məqsədəuyğun və zəruridir. Bu gün təhsil və elmə yiyələnən hər bir gənc və Azərbaycan vətəndaşı, bütün bilik, bacarıq və səylərini real təcrübədə gerçəkləşdirmək və bununla cəmiyyətin ümumi inkişafına töhfə vermək səylərini əsirgəməməlidir. Rəqabətli dünyada ölkəmizin daha da yüksəlməsi üçün bu kimi səylərə böyük ehtiyac olduğunu düşünürəm.

-Gələcək plan və fəaliyyətinizlə bağlı nələri bölüşərdiniz?

- Mən gənc alim kimi öz elmi fəaliyyətimi davamlı olaraq inkişaf etdirmək niyyətindəyəm. Bu niyyətim isə xalqıma xeyir vermək, onun şərəfini uca tutmaq məqsədi daşıyır.

İlkin AĞAYEV

Palitra.-2015.-10 dekabr.-S.11.