“Strasburq Universitetinin bəzi fakültələrində imtahanlar elektron üsulla keçirilir”

Fərid Əliyev: “Müasir dövrdə İKT-nin inkişafı rəqabət qabiliyyətinin və iqtisadi inkişafın katalizatoru rolunu oynayır”

Layihə çərçivəsində Strasburq Universitetinin magistri Fərid Əliyevlə müsahibəni təqdim edirik

-Fransa təhsil sistemində İKT-nin tətbiqi özünü necə göstərir?

-İKT Fransa təhsil sisteminin artıq ayrılmaz hissəsinə çevirilib. Fərdi olaraq tələbələr imtahanlara hazırlaşarkən, dərsdə qeydlər apararkən, təqdimatlar hazırlayarkən öz şəxsi və ya universitetin kompüterlərindən geniş şəkildə istifadə edirlər. İKT-nin daha genişmiqyaslı tətbiqi universitet səviyyəsində həyata keçirilir. Belə ki, universitet tələbələri və professorları üçün bir internet portalı fəaliyyət göstərir və bu insanların həmin portalda şəxsi kabinetləri mövcuddur. Tələbələr həmin portallar vasitəsilə universitet, dərslərin qrafiki, imtahanların nəticələri və vaxtı, tədbirlər, tələbə işləri, yataqxanalar, yeməkxanalar, təqaüdlər və bir sözlə, akademik həyatlarını asanlaşdıracaq istənilən bir şey haqqında məlumat alırlar. Bundan əlavə, professorlar həmin portalda öz dərs proqramlarını, istifadə etdikləri ədəbiyyatı və ən əsas keçəcəkləri dərsin qeydlərini əvvəlcədən yerləşdirirlər. Fransa təhsilində məqsəd tələbələri dərsə gəlməmişdən öncə keçiləcək mövzu ilə tanış etmək və dərs zamanı yaranan sualları cavablandırmaqdır. Bir tələbə müəyyən bir səbəbə görə dərsdə iştirak edə bilməsə də həmin dərslərin qeydlərini və istifadə olunan kitabları asanlıqla bu portaldan götürüb özü imtahanlara hazırlaşa bilər. Həmin portalda tələbələrə və professorlara şəxsi elektron ünvanlar da verilir. Bu ünvanları universitetin məlumatlar bazasından asanlıqla əldə etmək olur. Bu da öz növbəsində həm tələbələr, həm də tələbə və professor heyəti arasında kommunikasiyanı asanlaşdırır. Eyni zamanda xüsusi bir hal və ya digər fakültələrdə hər hansı bir tədbir olduqda məlumatlar bu elektron ünvanlar vasitəsilə çatdırılır.

-Bəs kitabxanalar nə dərəcədə elektronlaşdırılıb?

- Hər bir universitetin kitabxanalarındakı bütün kitabları əhatə edən vahid bir məlumat bazası mövcuddur. Tələbələr internet portalındakı şəxsi kabinetlərindən və ya kitabxanalardakı elektron məlumat bazalarından istənilən kitabın hansı kitabxanada olduğunu və həmin kitabın kitabxananın hansı hissəsində yerləşdiyini asanlıqla öyrənə bilərlər.

Oxuduğum Strasburq Universitetinin bəzi fakültələrində imtahanlar elektron üsulla keçirilir. Belə ki, imtahanlar zamanı tabletlərdən istifadə olunur.

Deyə bilərəm ki, İKT Fransa təhsil sisteminin bir çox sahələrində tətbiq olunur, lakin görüləcək işlər də hələ çoxdur. İKT-nin tətbiqində fransız universitetləri anqlo-sakson universitetlərindən geridədirlər.

-Strasburq Universitetində, xüsusən, sizin təhsil aldığınız fakültədə dünyanın iqtisadi böhranının həlli yolları müzakirə olunurmu?

-Mən təhsilimi Strasburq Universitetinin İqtisadiyyat elmləri və idarəetmə fakültəsində Beynəlxalq layihələrin idarə olunması üzrə magistratura pilləsində davam etdirirəm.

İqtisadi və maliyyə böhranları periodik olaraq dünyanın müxtəlif bölgələrində müşahidə olunur. Dünya iqtisadiyyatının və maliyyə sisteminin son 60 ildə, xüsusilə də Bretton Woods müqaviləsindən sonra qloballaşması nəticəsində dünyanın hər hansı bölgəsində baş vermiş böhranlar digər bölgələrə də dolayı yollarla təsir edir. Bu səbəbdən dünyanın hər hansı bölgəsində baş vermiş böhranları dünyanın ən güclü iqtisadiyyatlarından birinə malik olan Avropa iqtisadiyyatı və beyin mərkəzləri, o cümlədən Strasburq Universiteti daima diqqətdə saxlayır. Bildiyimiz kimi, son dövrlərdə Avropa iqtisadiyyatına ən çox 2008-ci il maliyyə böhranı təsir etmişdir. Xüsusilə də sözügedən böhrandan Yunanıstan iqtisadiyyatı daha çox zərbələr almışdır. Avrozonada iqtisadiyyatın inteqrasiyası və qloballaşması ən yüksək səviyyədə olduğu üçün Aİ-yə üzv olan ölkələrdən birində cərəyan edən problem digər ölkələrə də asanlıqla yoluxur. Bu səbəbdən Strasburq Universitetində Yunanıstan böhranı ilə bağlı keçirilən müzakirələrin, konfransların və seminarların əsas istiqamətini Avropa Mərkəzi Bankının mövqeyi və pul siyasəti, eləcə də bu böhranın Avrozona iqtisadiyyatına mümkün təsirləri təşkil etmişdir. Bu mövzuda apardığı fəaliyyətlərə görə Strasburq Universitetinin bir professoru Nobel mükafatı alıb.

-Təhsil aldığınız sahəni Azərbaycanda necə inkişaf etdirmək olar?

-Yuxarıda da qeyd etdiyim kimi, Strasburq Universitetində beynəlxalq layihələrin idarə olunması üzrə magistr təhsili alıram. Bu sahə özlüyündə gənc bir sahədir. Əsası 1968-ci ildə Layihələrin İdarə olunması İnstitutunun yaradılması ilə qoyulub. Bu institutun məqsədi layihələrin idarə olunmasına elmi bir yanaşma gətirməkdir. Buna görə də nəinki Azərbaycanda, eləcə də dünyada bu sahəni təkmilləşdirmək üçün hələ görüləcək çox işlər var. Avropada da bu ixtisas üzrə təhsil verən universitetlərin sayı barmaqla sayılacaq qədərdir. Azərbaycan universitetlərində isə bu ixtisas üzrə təhsil verən bir fakültə yoxdur. Buna görə də ölkəmizdə bu işin əlifbasından, yəni bu ixtisasın ali təhsilindən başlamaq lazımdır. Digər tərəfdən bunu da qeyd etmək lazımdır ki, bu sahə Azərbaycanda gələcək vəd edən ixtisaslardandır. İstehsal iqtisadiyyatına keçən və bir çox mötəbər layihələrə ev sahibliyi edən Azərbaycanda yerli layihə menecerlərinin yetişdirilməsinə çox böyük ehtiyac var.

-Azərbaycan təhsilində Fransa təhsilindəki hansı metodları tətbiq etmək olar?

-Ali təhsilimin heç bir pilləsində Azərbaycanda təhsil almadığım üçün ölkəmizin ali təhsil sistemi ilə praktiki tanışlığım yoxdur. Bununla belə, Fransa təhsil sistemində olan və Azərbaycan təhsil sistemində görmək istədiyim xüsusiyyətləri iki növə bölürəm: universitetdaxili və universitetxarici. Universitetdaxili, yəni akademik olaraq Fransa təhsil sistemi daha liberaldır. Fransada əyani və ya qiyabi təhsil mövcud deyil, belə ki, hər bir tələbə hər hansı dərsdə iştirak edib etməyəcəyinə, gününü necə proqramlaşdıracağına, kitabxanaya nə zaman gedəcəyinə özü qərar verir. Bu, tələbələri daha müstəqil, eyni zamanda daha məsuliyyətli edir. Təhsil almağın məcburiyyət deyil, seçim olduğunu nümayiş etdirir. Digər tərəfdən mütəmadi olaraq tələbələr tematik və gündəlikdə duran iqtisadi məsələlərlə bağlı konfranslar təşkil edirlər. Bu konfranslara Avropanın bir çox beyin mərkəzlərindən, beynəlxalq şirkətlərdən nümayəndələr bu konfranslara dəvət olunur və tələbələrlə fikir mübadiləsi aparılır.

Universitetlər tələbələrə təkcə akademik təhsil verməklə kifayətlənmir, eləcə də onların universitet kənarındakı həyatını da yaxşılaşdırmaq üçün dəstək verir. Bütün Fransa ərazisində tələbələrin universitet xaricindəki həyatına dəstək verən CROUS adlı bir dövlət təşkilatı var. Bu təşkilat tələbələrin bürokratik və sağlamlıq problemlərinin həll edilməsində, idman, mədəni, elmi fəaliyyətində, müxtəlif layihələrinin icra edilməsində onlara yaxından kömək edir. Bunu nəzərə almaq lazımdır ki, tələbənin universitet xaricindəki həyat keyfiyyəti onun akademik göstəricilərinə, dolayı yollarla universitetin reputasiyasına birbaşa təsir edir.

-Tələbələrimiz Fransada ölkəmizi yetərincə tanıda bilirlərmi?

-Tələbələrimiz ölkəmizi həm individual olaraq öz xarici dostları arasında, həm də müxtəlif elmi və mədəni tədbirlər keçirməklə tanıdırlar. Tədbirlərin təşkilatçılığı zamanı hər bir tələbəmiz əlindən gələn köməyi etməyə çalışır və tədbirin daha da maraqlı keçməsi üçün öz bacarıqlarına uyğun töhfələr verirlər. Nəzərə almaq lazımdır ki, buradakı hər bir tələbə Azərbaycanın Avropadakı üzüdür. Xarici vətəndaşların Azərbaycan haqqındakı qiyabi təəssüratları tələbələrlə münasibətləri zamanı müəyyən olunur. Bunu anlayan hər bir gəncimiz öz xarici dostları arasında Azərbaycanı ən yaxşı şəkildə tanıtmağa çalışır.

-Universitetinizdəki digər xalqların tələbələri ilə münasibətiniz necədir?

-Digər xalqların nümayəndələriylə istər akademik, istərsə də şəxsi olaraq çox gözəl münasibətim var. Akademik mühitdə digər xalqların nümayəndələri ilə mütəmadi olaraq müxtəlif layihələr, təqdimatlar üzərində çalışır, imtahan dövründə kitabxanada birlikdə dərslərimizi oxuyuruq. Universitet daxilindəki münasibətlərimiz universitet xaricində də davam edir. Digər xalqlarla münasibətimin keyfiyyəti ilə birinci növbədə öz şəxsimi, ikinci növbədə isə Azərbaycanı təmsil edir.

-Fransadan Azərbaycanda İKT-nin inkişafı necə görünür?

-Son dövrlərdə ölkəmizdə İKT-nin inkişafı dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən birinə çevrilib və “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında mühüm hədəflərdən biri kimi müəyyən olunub. Bu tendensiya heç də təsadüfi deyil, çünki müasir dövrdə İKT-nin inkişafı rəqabət qabiliyyətinin və iqtisadi inkişafın katalizatoru rolunu oynayır. 2013-cü ilin İnformasiya-kommunikasiya texnologiyaları ili elan edilməsi bu sahəyə göstərilən diqqətin bariz nümunəsidir. Son illərdə bu sahədə görülən ən əhəmiyyətli işlərdən biri, sözsüz ki, “Azerspace-1” və “Azersky” peyklərinin orbitə buraxılması olub. Bununla da Azərbaycan Respublikası süni peykə sahib 11-ci dövlətə çevrilib. “Azerspace-1” peyki sayəsində Azərbaycan həm yerli bazara, həm də bir çox ölkələrə yüksək səviyyəli informasiya və kommunikasiya xidmətləri göstərir. Bu layihə ölkəmizdə internet istifadəçilərinin sayının artmasına da təkan verib. Bunun nəticəsidir ki, internet istifadəçilərinin sayına görə MDB ölkələri arasında liderdir.

Eyni zamanda bunu da qeyd etmək lazımdır ki, elektron hökumətin qurulması və fəaliyyətinin genişləndirilməsi İKT-nin birbaşa tətbiqi nəticəsində mümkün olub. Elektron hökumət dövlət orqanlarında şəffaflığın artırılması üçün atılmış ən mühüm addımdır. Bundan əlavə, maliyyə-bank sektorunda, təhsildə İKT-nin tətbiqi özünü göstərir.

Düşünürəm ki, Azərbaycanda İKT-nin inkişafı sürətlə gedir və neft-qaz sənayesindən sonra ikinci prioritet istiqamətə çevrilib.

Fuad Hüseynzadə

Palitra.- 2016.- 14 iyul.- S.11.