Ermənistan yenə danışıqlar prosesini pozmağa çalışır

«Ermənistan xarici işlər nazirinin diplomatik etikadan kənar olan açıqlamaları danışıqlar prosesinin mahiyyətini təhrif edir»

Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması istiqamətində danışıqlar bərpa oluna bilər. Belə ki, Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin Münhendə keçiriləcək konfrans çərçivəsində görüşü baş tuta bilər. Bu görüş danışıqlar prosesində yaranan fasilənin aradan götürülməsi baxımından ilk addım ola bilər. Danışıqların dayanmasının səbəbi isə yenə də işğalçı ölkənin destruktiv mövqe tutması ilə bağlıdır. Cəbhə xəttində tez-tez təxribatlar törədən Ermənistan tərəfi bununla da danışıqlardan yayınmağa çalışır. Azərbaycanın ədalətli mövqeyi bütün beynəlxalq qurumlar tərəfindən dəstəklənir. Layihə çərçivəsində təqdim etdiyimiz bu yazıda bu məsələlərə toxunacağıq.

Həmsədrlər xarici işlər nazirlərinin görüşünü təşkil etməyə hazırdır

Artıq dəfələrlə bəyan edilib ki, nizamlama prosesinə başlamaq üçün Ermənistan işğal etdiyi ərazilərdən çəkilməlidir. Bunsuz heç bir nizamlama prosesini başlamaq mümkün deyil. Ermənistan tərəfi bunu yaxşı bildiyi üçün müxtəlif bəhanələr, təxribatlarla danışıqlardan yayınmağa çalışır. Yəni Ermənistanın bu mövqeyinə görə faktiki olaraq münaqişənin nizamlanması ilə bağlı danışıqlar dayandırılıb. Dünən TASS-a açıqlama verən ATƏT-in Minsk qrupunun rusiyalı həmsədri İqor Popov deyib ki, ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri fevralın ortalarında Münhen təhlükəsizlik konfransı çərçivəsində Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin görüşünü təşkil etməyə hazırdır. O bildirib ki, həmsədrlər konfrans çərçivəsində hər iki ölkənin xarici işlər nazirləri ilə ayrılıqda məsləhətləşmələr aparmaq niyyətindədirlər: “Əgər nazirlər maraq göstərsələr, biz onların birgə görüşünü təşkil edəcəyik”. Həmsədr qeyd edib ki, ötən yay Sankt-Peterburqda əldə olunan razılaşmaya əsasən Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı Rusiya-Azərbaycan-Ermənistan formatı üzrə işlər davam etdirilir: “Bu yaxınlarda Dağlıq Qarabağ məsələsi Sergey Lavrovla Edvard Nalbandyan və daha sonra Elmar Məmmədyarov arasında müzakirə olunub. Əgər şərait tələb edərsə, üçtərəfli görüşün keçirilməsi imkanı da yarana bilər". Amma Ermənistan tərəfi bütün mümkün vasitələrdən istifadə edərək danışıqlara mane olmağa çalışır. Elə Ermənistan xarici işlər naziri Nalbandyan keçirdiyi mətbuat konfransında yenə də yalan və böhtanlarını davam etdirib.

“Beynəlxalq ictimaiyyət qiymət verməli və nəticə çıxarmalıdır”

Erməni nazirə cavab özünü çox gözlətməyib. Azərbaycan xarici siyasət idarəsinin başçısı Elmar Məmmədyarov «Trend»ə açıqlamasında deyib ki, Ermənistan xarici işlər nazirinin diplomatik etikadan kənar olan açıqlamaları danışıqlar prosesinin mahiyyətini təhrif edir: «Onun ikrah doğuran təhqiramiz açıqlamaları həm də ziddiyyətli xarakter daşıyır. Bunlar yalnız daxili istehlaka yönəlmiş militarist və aqressiv bəyanatlardır. Bu əsassız ittiham və böhtanlarda regionda sülhün təmin olunması, regionun gələcək inkişafı və münaqişənin həlli perspektivləri ilə bağlı bir dənə də olsun pozitiv fikir yoxdur. Sağlam məntiqdən kənar olan bu kimi emosional və destruktiv açıqlamalar qəsdən vəziyyətin gərginləşdirilməsi, gərginlik fonunun yaradılması və nəticə etibarilə danışıqların pozulması cəhdlərinə xidmət edir. Ermənistanın siyasi rəhbərliyinə xas olan bu kimi destruktiv baxış və davranışla regionda davamlı sülhü təmin etmək və münaqişənin həllinə nail olmaq çox çətin görünür. Ermənistan rəhbərliyinin bu kimi fəaliyyətinə erməni xalqı və beynəlxalq ictimaiyyət özü qiymət verməli və nəticə çıxarmalıdır». Nazir deyib ki, insidentlərin araşdırılması mexanizmi, ATƏT-in İrəvan ofisi və Aleksandr Lapşin məsələsi ilə əlaqədar Azərbaycanın əsaslandırılmış mövqeyi beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinə dəfələrlə çatdırılıb. Ermənistan qəsdən bu məsələləri siyasi möhtəkirlik obyektinə çevirməyə çalışır: «ATƏT-in Hamburqda keçirilmiş nazirlər toplantısı çərçivəsində ABŞ-dan olan sabiq həmsədr Ceyms Uorlikin yola salınması ilə əlaqədar təşkil edilmiş şam yeməyinin Ermənistan xarici işlər naziri tərəfindən görüş kimi təqdim olunması absurdun ən son həddidir. Çox güman ki, Ermənistanın xarici işlər naziri bununla özünü konstruktiv göstərməyə çalışır». Ermənistan xarici işlər nazirinin bu mövqeyi yalnız danışıqlar prosesini pozmağa yönəlib. Seçkiyə hazırlaşan Ermənistanda ağır sosial-iqtisadi vəziyyət hökm sürür. Siyasi intriqaların artdığı bir şəraitdə Nalbandyanın bu açıqlamaları həm də daxili siyasi vəziyyətə hesablanıb. Bütün halda beynəlxalq təşkilatlar, əsasən də münaqişənin həlli ilə məşğul olan həmsədrlər danışıqları pozmağa çalışan rəsmi İrəvana təzyiq etməlidir.

Rusiya status-kvonu dəstəkləmir

Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi yanında Moskva Dövlət Beynəlxalq Əlaqələr İnstitutunun Qafqaz problemləri və regional təhlükəsizlik Mərkəzinin baş elmi əməkdaşı Nikolay Silayev APA-ya açıqlamasında deyib ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə dair Rusiya ilə ABŞ arasında hər zaman konsensus mövcud olub. ABŞ-ın yeni prezident administrasiyasının da bu münaqişənin həllinə nə qədər diqqət yönəldəcəyi sual altındadır. Rusiyalı ekspert Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı Rusiya və ABŞ arasında konsensusun Obama dövründə də mövcud olduğunu söyləyib: “Hətta Ukrayna böhranının ən qızğın vaxtında belə amerikalı diplomatlar açıq bildirirdilər ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə dair yanaşmaları Rusiya ilə eynidir. Hələlik ABŞ-ın Qarabağ münaqişəsinə yanaşmasının dəyişməsinə heç bir səbəb görmürəm. Vaşinqtonun yanaşması bir halda dəyişə bilər. Bu, münaqişə tərəfləri problemin həlli istiqamətində praktik addımlar atacağı təqdirdə mümkündür. Qarabağ münaqişəsində Moskva ilə Vaşinqton arasında son illər müşahidə etdiyimiz konsensus bir məsələ ilə bağlıdır. Nəzərə alaq ki, Rusiya ilə ABŞ arasında bir çox münaqişələr və məsələlərlə bağlı dərin fikir ayrılığı var. Qarabağ münaqişəsi nadir məsələdir ki, burada Moskva ilə Vaşinqton eyni mövqedən çıxış edir. Bunun səbəbi münaqişənin həlli istiqamətində heç nə baş verməməsidir. Nə vaxt ki, münaqişənin həlli istiqamətində ciddi addım atılacaq, tərəflər, nədəsə, razılığa gələcək, o zaman Moskva və Vaşinqton arasında konsensus pozula bilər. Nəzəri cəhətdən əgər tərəflər razılığa gəlsələr ki, regiona sülhməramlılar yerləşdirilməlidir, o zaman regionun digər ölkələri olan Türkiyə və İranın mövqeyi nəzərə alınmaqla, yeni diplomatik konfiqurasiya yaranacaq. Onda məlum deyil ki, Rusiya ilə ABŞ arasındakı konsensus qalacaq, ya yox. Hələlik bunu ancaq nəzəri cəhətdən fikirləşmək olar. Çünki münaqişə tərəfləri problemin həlli istiqamətində heç bir addım atmağa hazırlaşmır”. N. Silayev ötən ilin aprel hadisələrindən sonra münaqişənin nizamlanmasında “Lavrov planı”nın ortaya atılması və bu planın aqibəti haqda da danışıb: “Bu, mətbuat tərəfindən ortaya atılan bir plan idi. Yəni rəsmilər tərəfindən bu planın olması öz təsdiqini tapmadı. Bu o demək deyil ki, belə plan mövcuddur. Ortada münaqişənin nizamlanması ilə bağlı bir neçə sənəd var. Kazan, Madrid və digər sənədlər... Aprel hadisələrindən əvvəl də, sonra da danışıqlar bu sənədlər üzərində aparılıb. Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı yeni bir plan irəli sürmək çox çətin məsələdir. Ona görə ki, atəşkəsin imzalanmasından keçən 23 il ərzində mümkün olan bütün planlar artıq təklif olunub. Bu münaqişə ilə bağlı kardinal olaraq yeni bir təklif vermək, demək olar ki, mümkün deyil. Ona görə də Rusiya hər zaman söyləyir ki, ilk növbədə tərəflər özləri razılığa gəlməlidir. Lakin bu o demək deyil ki, Rusiya status-kvonu dəstəkləyir. Moskva münaqişənin həllinin tərəfdarıdır. Lakin Rusiya münaqişəni Bakı və İrəvanın yerinə həll edə bilməz. Tərəflərin qərarı, səyləri və iradəsi bu problemi həll edə bilər”. Ekspert Dağlıq Qarabağda yaxın vaxtlarda güclü toqquşmaların baş verəcəyini istisna edib: “Fikrimcə, yaxın vaxtlarda Qarabağda ötən ilin aprelindəki toqquşmalara bənzər hadisələr olmayacaq. Aprel toqquşmaları beynəlxalq kontekstdə nadir vəziyyətdə baş vermişdi. Lakin indi həmin vəziyyət artıq mövcud deyil. Təəssüflər olsun ki, qoşunların təmas xəttində gərginlik qalacaq, davam edəcək. Deməyə əsas var ki, münaqişə regionunda vəziyyət həyəcanverici olaraq qalır".

A.Miriyev

Palitra.-2017.-2 fevral.-S.11.