Xalq yaradıcılığında deyişmələr xüsusi yer tutur
Xalq yaradıcılığında, ələlxüsus aşıq yaradıcılığında deyişmələr xüsusi yer tutur. Deyişmə hər iki tərəfin dərin biliyinin, yüksək təbinin göstəricisi olmaqla yanaşı, xalq arasında poeziyanın ən çox maraqla qarşılanan sahələrindən biri kimi əsrlərlə yaddaşlarımıza hopmuşdur. Bu gün ustad aşıqlarımızdan biri, aşıq poeziyası şəkillərində nümunəvi şeirlər yazan, ifaları ilə bizləri şad edən ünlü-sədalı aşıqlarımızdan biri də Aşıq Haşım Qubalıdır. Onun sənətitək yaradıcılığı da bizlər üçün qiymətli və əzizdir. Aşıq poeziyası şəklində şeirlər yazan, xalq yaradıcılığının inkişafına səbəb olan, tanınmış qadın şairlərimizdən biri də Əfşan Yusifqızıdır. Aşıq Haşım Qubalı və Əfşan Yusifqızının şeirlərini sosial şəbəkədən və çap olunan kitablarından maraqla oxumuşam və hər iki şairin ilhamı, təbi haqqında, az da olsa, məlumatlıyam. Onların şeirlərində olan bədiilik, obrazlılıq, poetik duyumluluq oxucularla yanaşı, tədqiqatçıların da diqqətindən kənar qalmır. Şeirləri hər iki şair çox şirin, anlaşıqlı və təbii yazır. Onların yaradıcılığında olan bu təbiiliyi biz hər iki söz sərrafının deyişmələrində də görə bilərik.
İndi isə Aşıq
Haşım Qubalı və Əfşan Yusifqızının
deyişmələrini təqdim edirik:
Kimə görə
qayıtdın?
Aşıq Haşım Qubalı
Şairsən, darıxan çoxdu səninçün,
Səni sevən cəmə görə qayıtdın?
Dostlarına, yoxsa verib getdiyin,
Qüssə, kədər, qəmə görə qayıtdın?
Əfşan Yusifqızı
Bilməz idim bu qədər sevilirəm,
Məni sevən cəmə görə qayıtdım.
Arxamca nigaran boylananların
Gözündəki qəmə görə qayıtdım.
Aşıq Haşım Qubalı
Səni Mübarizə yazıb yaradan,
Ömrü boyu yaşayınız mehriban.
Pərdələrdə özünə yer tapmayan,
Hansı yalqız simə görə qayıtdın?
Əfşan Yusifqızı
Dedilər, bir Ozan özü inləyir,
Həsrət bayatısı, sözü inləyir.
Mizrabı inləyir, sazı inləyir,
İnildəyən simə görə qayıtdım.
Aşıq Haşım Qubalı
Sözlərini sevənlərin sayı çox,
Sözlərində ariflərin payı çox.
Yazanların söz adlanan yayı çox,
Vüsal adlı dəmə görə qayıtdın?
Əfşan Yusifqızı
Sözlərimə qiymət verən dostların,
Hərdən mənə töhmət verən dostların.
Sevgisini nemət verən dostların,
Sevincində dəmə görə qayıtdım.
Aşıq Haşım Qubalı
Bir az ögeyləşib səsim, avazım,
Sinəmə yatmamış dil açdı sazım.
Haşımam, soruram, ay Əfşan
qızım,
İndi sən de kimə görə qayıtdın?
Əfşan Yusifqızı
Ustadımın hər könüldə
yeri var,
Hər sözünün
çəkisi, dəyəri
var.
Əfşan qızının sənə
dəyəri var,
İndi bil ki, sənə
görə qayıtdım.
Görmüşəm
Əfşan Yusifqızı
Dünyaya göz açıb
gəldiyim gündən,
Qəm, qüssə
görmüşəm, kədər
görmüşəm.
Elə çətinliklər çəkib
ki, başım,
Alnıma yazılan qədər görmüşəm.
Aşıq Haşım Qubalı
Ay Əfşan, oxudum yazdıqlarını,
Bu mövzuda neçə
əsər görmüşəm.
Kişi
var evində müqəvva kimi,
Kişi var sözündə kəsər görmüşəm.
Əfşan Yusifqızı
Halımı dərdlilər çox
yaxşı anlar,
Həyatda az gördüm mən yaxşı anlar.
Çoxuna eylədim çox
yaxşılıqlar,
Əməyim zay olub, hədər
görmüşəm.
Aşıq Haşım Qubalı
Qaçan yıxılmağa baxmaz,
demişlər
Göl dolmasa, suyu axmaz,
demişlər,
Hər yetən, adamı yıxmaz, demişlər,
Çoxlarını yıxıb nəzər, görmüşəm.
Əfşan Yusifqızı
Arzu xəyallarım heç oldu mənim,
Bütün ümidlərim puç oldu mənim.
Etdiyim etiraf gec oldu
mənim,
Yazdığımdan daha betər görmüşəm.
.
Aşıq Haşım Qubalı
Abad olmaz heç vaxt Allah uçuran,
Qismətlə, qədərlə yoxdu bacaran.
Söz var ət tökəndi, iştah qaçıran.
Söz var dillərdə gəzər,
görmüşəm.
Əfşan Yusifqızı
Məhəbbət yolunda divanə
olub,
Sevgi badəsindən
məstanə olub.
Bir odun eşqilə pərvanə olub,
Həsrəti vüsala sipər görmüşəm.
Aşıq Haşım Qubalı
Haqq incələr, amma üzülən deyil,
Hər dodaqdan şəkər süzülən
deyil.
Dünya
biz deməklə düzələn
deyil,
Dost küsəndə könül bezər görmüşəm.
Əfşan Yusifqızı
Əfşan, gəz yurdunu diyarbədiyar,
Gör ki, sənin kimi çox bəxti kəm var.
Şükür elə Tanrıya,
olsun sənə yar,
Həyatda çoxun dərbədər
görmüşəm.
Aşıq Haşım Qubalı
Haşımam, səbir edək,
gəl dözək, Əfşan,
Tək bizlər
deyilik həsrətdən
yanan.
Zülmət gecələri yola
saldıqdan
Sonra gəlib
nurlu səhər görmüşəm.
Dəyərdən düşüb
Əfşan Yusifqızı
Əvvəllər kişilər edirdisə
ov,
İndi yüyən çəkir
handa dəlisov.
Özün tanımayan çapır
qovhaqov,
Kişi at belində yəhərdən
düşüb.
Aşıq Haşım Qubalı
Dünya
dəyişilib, aləm
qarışıb,
Saf məhəbbət,
sevgi nəzərdən
düşüb.
Verdiyi söz üstə durmur insanlar,
Elə bil sədaqət kəsərdən
düşüb.
Əfşan Yusifqızı
Hanı
ötən günlər,
ötən o çağlar,
Onda seçilərdi
qaradan ağlar.
İndi
pul gücünə yıxılır dağlar,
Pəhləvan cüssəsi hünərdən
düşüb.
Aşıq Haşım Qubalı
Çoxları gözləmir namus,
qeyrət, ar,
İndi nə sənət var, nə də
sənətkar.
Yüngüllük elədi bəzi
aşıqlar,
El gözündən, inan, səhərdən düşüb.
Əfşan Yusifqızı
Min haram qatılıb şəkər-noğluna,
Qurbanlıq kəsilən ehsan toğluna.
Bir mənlik qalmışdı
insan oğluna,
O da yavaş-yavaş dəyərdən düşüb.
Aşıq Haşım Qubalı
Yaşa
hünərinlə muradına
çat,
Qalmasın gözündə bir arzu murad.
Xıdır-Zindəyə də əbədi həyat,
Zəm-zəm adlı Abi-kövsərdən
düşüb.
Əfşan Yusifqızı
İnsan
xainliklə şimşək
çaxandan,
İldırım həsrətlə gendən
baxandan.
Süni
ağaclarda meyvə çıxandan,
Bar verən ağaclar bəhərdən düşüb.
Aşıq Haşım Qubalı
Yanağının rəngi Göyçayda
narda,
Saf eşq harda varsa, vəfa
da orda.
Sən də Bakıdasan, Günəş baharda,
Şəfəq bu dünyaya Xəzərdən düşüb.
Əfşan Yusifqızı
Əfşan, təmiz addır
indi ucalıq,
Səni qorxutmasın, əsla, qocalıq.
Ömrün qismətinə düşən
acılıq,
Nisgildən, möhnətdən, kədərdən
düşüb.
Aşıq Haşım Qubalı
Sevib ayrılanda, aşıq, buna döz,
Bir görüş
sinəndə qoydu alov, köz.
Haşımla Əfşanın arasında söz
Sənətdəki zərdən, gövhərdən
düşüb.
Toplayıb tərtib
etdi:
Mahmud Əyyublu
AAB-nin üzvü
Palitra.-2018.-27 noyabr.-S.13.