Siyasi inkişaf və mədəniyyətlərarası dialoq üçün vacib platforma

Cəmi 28 illik müstəqillik tarixinə baxmayaraq, Azərbaycan bir sıra sahələrdə, o cümlədən humanitar forumların yüksək səviyyədə təşkilində və keçirilməsində nümunəvi dövlətə çevrilib. 2008-ci ildən Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə həyata keçirilən “Bakı prosesi” bu müddət ərzində qarşılıqlı hörmətə əsaslanan fikir mübadiləsinin yaradılması üçün körpü rolunu oynayıb. Son 11 ildə ölkəmizdə keçirilən mədəniyyətlər və sivilizasiyalararası dialoqlar öz coğrafiyasını daha da genişləndirərək, Latın Amerikası ölkələrindən tutmuş Səudiyyə Ərəbistanı, Böyük Britaniya kimi dövlətləri əhatə edir. Bakıda keçirilən “Ayrı-seçkilik, zorakı münaqişəyə qarşı fəaliyyət naminə dialoq quraq” şüarı altında V Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu da bunu təsdiqlədi.

“Formula-1“ kimi möhtəşəm idman yarışmasından dərhal sonra 100-dən çox ölkənin və 30-dan çox beynəlxalq təşkilatın yüksək səviyyəli rəsmilərinin də iştirak etdiyi V Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunun keçirilməsi ölkəmizin dünya birliyindəki reytinqinin getdikcə yüksəlməsinin və mötəbər tədbirlərin təşkilində zəngin təcrübəyə malik olmasının göstəricisidir. Bunu forum iştirakçılarının çıxışları, həmçinin ölkəmizdə keçirilən mötəbər tədbirlərin, o cümlədən mədəniyyətlər və sivilizasiyalararası dialoqların beynəlxalq dəstək qazanması, coğrafiyasının getdikcə genişlənməsi də təsdiqləyir. Forumda geniş nitq söyləyən Prezident İlham Əliyev də öz nitqində bu məqamları diqqətə çatdırdı.

Bu forumun həmtəşkilatçıları arasında dünyanın nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarının da olduğunu diqqətə çatdıran dövlətimizin başçısı birgə səylərin mədəniyyətlərarası dialoqun təşviqinə öz töhfəsini verdiyini qeyd etdi. Dedi ki, tarix və coğrafiyamız nümayiş etdirir ki, biz yalnız tərəfdaşlıq və qarşılıqlı hörmət ruhunda uğura nail ola bilərik: “Azərbaycanın bugünkü sürətli inkişafı da məhz bu mədəni irsimizə və cəmiyyətimizin bütün nümayəndələrinin nümayiş etdirdiyi həmrəyliyə əsaslanır. Biz tariximiz, tarixi abidələrimizlə fəxr edirik. Onlar da əsrlər boyu müxtəlif dinlərin nümayəndələrinin Azərbaycanda yaşayıb-yaratdıqlarını göstərir. Biz qədim tariximizlə fəxr edirik. Dünyanın ən qədim məscidlərindən biri qədim Şamaxı şəhərində yerləşir. Qafqazın ən qədim kilsələrindən biri olan Qafqaz Albaniyasına məxsus kilsə bizim qədim Şəki şəhərindədir”.

Azərbaycanın dünyaya müxtəlif mədəniyyət və sivilizasiyalar arasında yeni körpülərin qurulmasının yeganə yol olduğunu nümayiş etdirməsi heç də təsadüfi deyi. Bizim tariximiz mədəni müxtəliflik tarixidir və yüksək səviyydə təşkil olunan humanitar forumlar da həmin tarixi irs əsasında həyata vəsiqə alır. 2016-cı ilin Azərbaycanda “Multikulturalizm ili”, 2017-ci ilin isə “İslam Həmrəyliyi ili” elan olunması onu sübut edir ki, ölkəmiz dünyanın diqqətini bu mühüm ideyaya cəlb etmək yolunda öz səylərini əsirgəmir. Eyni zamanda, tarixi irsimizi, kökümüzü və dünyaya açıq olduğumuzu nümayiş etdiririk. Dövlətimizin başçısı belə forumların keçirilməsini yüksək qiymətləndirərək dedi ki, mədəniyyət və dinlərarası münasibətlər, siyasi gündəlik, iqtisadi əməkdaşlıq və təhlükəsizlik məsələlərində dialoq zəruridir.

Dövlət başçısı bütün beynəlxalq tədbirlərdə olduğu kimi, bu forumda da ölkəmizin üzləşdiyi ədalətsizliyə, beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinin pozulmasına, Ermənistanın işğalçılıq siyasətinə dünya birliyinin biganəliyindən söhbət açdı. BMT Təhlükəsizlik Şurasının Ermənistan qoşunlarının işğal edilmiş ərazilərimizdən dərhal, tam və qeyd-şərtsiz çıxarılmasını tələb edən dörd qətnamə, həmçinin İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, Qoşulmama Hərəkatı, ATƏT, Avropa Şurası və digər beynəlxalq təşkilatların da Azərbaycanın ərazi bütövlüyü ilə bağlı qətnamə və qərarlar qəbul etdiklərini diqqətə çatdırdı.

Bu qətnamələrin indiyə qədər kağız üzərində qalması onun göstəricisidir ki, bəzən BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri uzun illər ərzində icra edilmir. Onların yerinə yetirilmə mexanizmi ya mövcud deyil, ya da tətbiq edilmir. Bunun nəticəsində isə Azərbaycanın torpaqları hələ də işğal altında qalmaqdadır. Dövlətimizin başçısı bir daha bəyan etdi ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bütün dünya tərəfindən tanınır. Bizim ərazi bütövlüyümüz bərpa edilməlidir və münaqişə beynəlxalq hüququn normaları, BMT Nizamnaməsi, Təhlükəsizlik Şurasının müvafiq qətnamələri və Helsinki Yekun Aktına əsasən həll edilməlidir.

Forumda çıxış edən nüfuzlu beynəlxalq qurumların nümayəndələri–BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansı üzrə Ali nümayəndəsi Migel Anxel Moratinos, UNESCO baş direktorunun sosial və humanitar elmlər üzrə müavini Nada Al-Naşif, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının Baş katibi Yusif bin Əhməd Əl-Osaymin, Avropa Şurası baş katibinin müavini Qabriella Battaini-Draqoni və ISESCO-nun baş direktoru Əbdüləziz Osman əl-Tuveycri belə bir mötəbər forumun açılışında iştirak etməkdən məmnunluq duyduqlarını bildirdilər və bunun dünyanın ən nüfuzlu tədbirlərindən biri olduğunu söylədilər. Mədəniyyətlərarası dialoqun, sosial inklüzivliyin, habelə azlıq hüquqlarının qorunmasının həddən ziyadə vacib olduğu da diqqətə çatdırıldı. Dövlətimizin başçısına müraciətlə deyilmiş “Sizin vasitənizlə, möhtərəm cənab Prezident, biz güclü liderliyi və siyasi iradəni sezə bilirik və bu, bizim planlarımızı irəli apara bilər. Bir faktı qeyd etməliyik ki, biz öz inamımızı və dəyərlərimizi qorumalıyıq. Biz sülh üçün dialoq qurmalıyıq, ləyaqət və qarşılıqlı hörmətə əsaslanan rəğbət göstərməliyik. Bu, bizim fəaliyyətimizə veriləcək qiymətdir. “Bakı prosesi” məhz buna həsr olunur” – kimi fikirlər hər birimizdə qürur hissi yaratdı.

Ali qonaqların Ermənistanı işğalçı adlandırmaları forumun əhəmiyyətini daha da artırdı. ISESCO-nun baş direktoru Əbdüləziz Osman əl-Tuveycrinin forumdakı çıxışında bu məsələyə münasibəti daha çox diqqət çəkən məqamlardan oldu. O, Ermənistan -- Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə toxunaraq dedi: “Bizim hamımıza məlum olan reallıq ondan ibarətdir ki, Azərbaycanın 20 faiz ərazisi Ermənistanın işğalı altındadır. Bu da beynəlxalq hüququn pozulmasıdır. BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının bununla bağlı qətnamələri var. Azərbaycan sülh, dialoq və qarşılıqlı hörmətə, yanaşmaya əsaslanan ölkədir. Dünya Azərbaycana yardım etmir, dünya Azərbaycana ədalətsiz yanaşır. Ancaq bu torpaqlar yenidən Azərbaycana qovuşmalıdır. Bu, sülhə aparan yoldur, bu, dialoqun uğurlu olmasına aparan yoldur”.

ISESCO baş direktorunun “Ümid edirəm ki, bütün iştirakçılar öz ölkələrinə qayıtdıqdan sonra burada aparılan müzakirələrdən nəticə çıxaracaqlar, Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərinin azad edilməsində və ərazi bütövlüyünün bərpa olunmasında ölkənizə dəstək verəcəklər”, – deməsi Ermənistanın işğalçılıq siyasətinə son qoyulması istiqamətində qəti tədbir görülməsi üçün, sanki, bütün dünyaya bir çağırış idi.

Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunun beşinci dəfə yüksək səviyyədə keçirilməsi Azərbaycanın mötəbər tədbirlərə evsahibliyi etməkdə zəngin təcrübəsi olduğunu və dünyada sabitlik məkanı kimi tanındığını bir daha təsdiqlədi.

Elman Mirzəyev

Tarix üzrə fəlsəfə doktoru

Palitra.- 2019.- 28 iyun.- S.10.