Reklam turizmin əsas hərəkətverici qüvvəsidir

Dünyada turizm təşkilatları gəlirlərinin 8-10%-ni reklama xərcləyir

Bütün dünyada müxtəlif sahələrdə reklam əsas və aparıcı rol oynayır. O cümlədən ölkəmizin daxili bazarını xaricdə tanıtmaq üçün reklam bir növ yaxşı təbliğat vasitəsidir. Reklamın müxtəlif vasitələrindən istifadə edərək məhsulu hər bir şirkət, firma və s. daha geniş auditoriyaya təqdim edə bilər. Bu baxımdan turizm sahəsində reklam əsasdır. Bu məsələ ətrafında daha ətraflı danışmaq üçün bir neçə turizm mütəxəssisi ilə görüşüb bu haqda söhbət etdik. Mütəxəssislər ilk olaraq bildirdilər ki, başqa sahələrdə olduğu kimi turizm sahəsində də reklam əsasdır.

Reklamın turizmin əsas hərəkətverici qüvvələrindən olduğunu deyən Azərbaycan Turizm İnstitutunun Turizm biznesinin təşkili və texnologiyasının təşkili kafedrasının müəllimi Qəhrəman Yusupov bildirdi ki, dünyada turizm təşkilatları gəlirlərinin 8-10%-ni reklama xərcləyirlər:” Xərcləyirlər ki, yalnız yay mövsümündə deyil, həm də soyuq aylarda da mənfəətlə işləsinlər. Soyuq aylarda işçilərini maaşla təmin etmək üçün, təcrübəli işçiləri işdən kənarda qoymamaq üçün güclü marketinq tədqiqatları aparılmalıdır. Marketinqin tərkib hissəsi olan reklamın hansı şəkildə verilməsini formalaşdırmaq gərəkdir ki, potensial müştərilər məhz bu turizm şirkətinin qapısını açsınlar”.

Amma o hesab edir ki, Azərbaycanda güclü reklam olmasa da işləmək olar. Səbəbi istirahət komplekslərinin sayının az olması, tələbatın təklifi üstələməsidir: ”Lakin bu, yay aylarına aiddir. Əksər turizm kompleksləri istər Abşeron yarımadasında, Quba-Xaçmaz və ya Cənub zonasında boş qalırlar”.

Azərbaycanın turizm potensialının reklamına, gəlincə, Bakıda hər il beynəlxalq turizm sərgisi keçirilir. Q.Yusupov qeyd etdi ki, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi ilə yerli turizm şirkətləri, istirahət kompleksləri bir çox xarici turizm sərgilərində iştirak edirlər:” Amma görünür ki, bu da azdır. Turistlərə göstərilən xidmət səviyyəsi yüksəlməli, özü də nəinki xarici turistlərə, eyni zamanda öz vətəndaşlarımıza da göstərilən xidmət səviyyəsi verilən pula uyğun olmalıdır. Xidmət növləri də artmalıdır. Xidmət yalnız yerləşdirməkdən, qidalanmadan və ekskursiyalardan ibarət deyildir. Atla gəzinti, çadırda gecələmə, kənd evində yerləşdirmə, yerli folklor ansamblının konsertinə dəvət və s.”

Reklamsız və marketinq tədqiqatı olmadan turizmin davamlı inkişaf edə bilməyəcəyini deyən Azərbaycan Turizm İnstitutunun Tədqiqat və İnkişaf Mərkəzinin rəhbəri Eldar Aslanov isə bildirdi ki, reklam biznesin və təbii ki, həm də turizm biznesinin mühüm vasitəsidir:” Bu gün şirkətlər öz imkanlarını, xidmətlərini insanlara çatdırmalıdırlar. İnsanlar axtarmamalıdır ki, hara necə getsinlər. Onlara bu xidmətlər müxtəlif vasitələrlə təklif olunmalıdır. Bunu da reklam yolu ilə etmək mümkündür”.

Bu gün ölkəmizdə turizm sektorunun yetərincə reklam olunmadığını qeyd edən E.Aslanov qeyd etdi ki, bu işdə nazirliyin, xüsusən xarici ölkələrdə və xarici telekanallarda müntəzəm reklamlar yayımlanması çox təqdirəlayiq bir haldır: ”Amma ölkənin turizm reklam strategiyası, ona xidmət edən sahəvi reklam vasitələri, müxtəlif veb resurslar, həmçinin ayrı-ayrı şirkətlərin reklamlarını gömək o qədər asan deyil.Amma mövsüm başlayan kimi, ictimai nailiyyətdə qardaş Türkiyə Respublikası Turizm və Tanıtma İdarəsinin müntəzəm fəaliyyətini görmək olar. Bu işdə Türkiyə təcrübəsindən faydalanmağımız mümkündür. Ümid edirəm ki, yaxın gələcəkdə biz ölkənin, ayrı-ayrı bölgələrinin turizm növlərinin sistemli reklam kampaniyalarını görəcəyik”.

“Ən yaxşı reklam elə işin özüdür. Siz ola bilər ki, çox uğurlu reklam etdiniz. Amma dediyiniz kimi olmasa, müştəri məmnun dönməsə bu əsil anti-reklam olmuş olacaqdır” söyləyən ekspert bildirdi ki, reklam ilk müştəriləri və ya bir şəxsi ilk dəfə cəlb etmək üçün lazımdır:” Amma bu gün dünyada elə hotellər vardır ki, onun 30 illik davamlı gələn müştəriləri vardır. Rusiya veb səhifələrində Türkiyədəki hotellərin fanklubların müştəri e -qrupları var. Artıq 10 ildir bir hotelə gedən , orda müntəzəm görüşən fərqli ölkələrin turistləri var. Ona görə də ilk və ən tutarlı reklam gözəl, kefiyyətli və sərfəli xidmətdir”.

E.Aslanov Azərbaycanda reklam üsulu kimi ictimai nəqliyyat, şəhərin gur yerində bilbordlar, TV, radioda reklamların daha effektivli olduğunu dedi:” Əgər, biz xaricdən turist cəlb etməkdən bəhs ediriksə, onda daha çox internet texnologiyalarından istifadə etməliyik. Məncə artıq vaxtı çoxdan çatıb ki, bizim turizm portalının Çin, ispan, ərəb, fars, fransız dilli versiyaları da olsun. Azərbaycanda son dövrlər insanların istirahət mədəniyyətində ciddi dəyişikliklər hiss olunur. Əgər əvvəllər istirahət olaraq kəndə getmək, baba -nənə ziyarəti , bağa köçmək ev ya evdə oturub TV seyr etmək idisə, indi insanlar səyahət etmək istəyirlər. Bundan istifadə edərək vətəndaşlarımıza gözəl xidmət təklif etməklə daxili turizmi xeyli inkişaf etdirmək olar. Bunun üçün isə sadəcə imkanlardan bəhs edən reklam çarxlarının TV-də getməsi kifayət edə bilər. Azərbaycanda daha çox yay turizmi geniş yayılıb. Halbuki qış turizmi, bayramlarda turzim imkanları reklam olunmaldır”.

Turizm və Ekskursiyalar Şurasının sədr müavini Sabir Rəhimov da mətbuatda bu mövzu ilə bağlı maraqlı məqamlara toxunub. Qeyd edilib ki, turizm sahəsində reklam - informasiya fəaliyyəti iki səviyyədə aparılır: dövlət səviyyəsində (makrosəviyyə) və kommersiya strukturları (turfirma, mehmanxana, nəqliyyat müəssisələri və s.) səviyyəsində (mikrosəviyyə):” Turizmin reklamı kompleks yanaşma tələb edir. Bir çox ölkələr reklam kampaniyasının xüsusi mövzularını işləyib hazırlayır. Məsələn, Almaniya uzun illərdir ki, öz ölkəsini romantik bir diyar kimi reklam edir. İsveçrə bir il qış turizmi ölkəsi, növbəti ildə göllər diyarı və s. kimi özünü reklam edir. Reklam fəaliyyətində məşhur tarixi hadisə və faktlardan da istifadə olunur: şəhərlərin ildönümləri, müxtəlif tarixi, mədəni və siyasi hadisələr”.

S.Rəhimov qeyd edib ki, kütləvi informasiya vasitələrini, çap reklam nəşrlərini (broşür, buklet, kataloq, plakat və s.) kino və videoreklam; sərgi, birja, yarmarkaları və s. turizmin əsas reklam sahələri adlandırmaq olar:” Kütləvi informasiya vasitələrində turizm məhsulunun reklamı ən təsirli reklamdır. KİV-də reklamın yerləşdirilməsi üçün yerin seçimi çox önəmlidir. Turizm sahəsində reklam-informasiya işi iki istiqamətdə aparılır (istehlakçılara və turizm sənayesinin peşəkar işçilərinə yönələn)”.

Reklam işinin səmərəliliyi, onun keçirilmə vaxtının düzgün seçilməsindən asılı olduğu qeyd edilib:” Hamıya bəllidir ki, ən təsirli reklam vasitəsi, agentliklər tərəfindən göstərilən stabil xidmət keyfiyyəti və onun müştərilərə qarşı səmimi olmasıdır. Agentlik vasitəsilə təşkil olunmuş səyahətdən razı qalan müştəri, çox güman ki, agentliyin xidmətlərinə yenidən müraciət edəcək. Onu da qeyd edək ki, mətbuat səhifələrində vaxtaşırı təkrarlanan çox baha olmayan elanlar, birdəfəlik baha elanlardan daha çox fayda verə bilər. Reklam hazırlanarkən yerli ənənələr nəzərə alınmalı, radio və televiziya məlumatlarında etik normalardan kənar səs və təsvirlər verilməməlidir”.

GÜNAY

Paritet.- 2010.- 5-6 avqust.- S. 10.