“Kapellhaus” -Azərbaycanda yaşayan almanların görüş yeri...

“Keçirdiyimiz tədbirlər ilə iki ölkə arasında mədəni əlaqələrin yaxınlaşmasına öz töhfəmizi verməyə çalışırıq”

Azərbaycanda Almaniyaya, alman mədəniyyətinə və dilinə maraq böyükdür. Elə bu səbəbdən də tez-tez alman incəsənəti və dili ilə bağlı ölkəmizdə tədbirlər təşkil edilir. Bu qeyd etdiyimiz tədbirlərin əksəriyyəti “Kapellhaus”-Almaniya-Azərbaycan Mədəniyyət Birliyində( AAMB) keçirilir. Birliyin icraçı direktoru Azər Alıyev “Paritet”ə açıqlamasında “Kapellhaus”da keçirdikləri tədbirlər ilə iki ölkə arasında mədəni əlaqələrin yaradılmasına və yaxınlaşmasına öz töhfələrini verdiklərini bildirdi: “İlk olaraq qeyd edim ki, Kapellhausda Şura təşkil edilib. Şuranın sədri almandır. Sədr əsasən Azərbaycanın Almaniyadakı səfirliyindən seçilir və üç-dörd ildən bir dəyişir. Bu şuranın üzvləri arasında həm almanlar, həm də azərbaycanlılar var. Kapellhausda mütəmadi olaraq sərgilər, konsertlər, almanların layihələri əsasında hazırlanan müxtəlif tədbirlər reallaşır. Bundan başqa Almaniyanın ölkəmizdəki səfirliyinin tədbirləri də burda təşkil edilir. Almaniyadan Azərbaycana gəlmiş incəsənət xadimlərinin konsertlərini tez-tez Kapellhausun zalında təşkil edirik. Almaniya dövlət ali təhsil ocağı olan Höte İnstitutu ilə əlaqələrimiz var. Bu təhsil ocağı dil və mədəniyyət məsələlərini təbliğ edir.

Sözügedən institutun tədbirlərini keçiririk. Bu günlərdə burda alman dilinin musiqi ilə təbliği üçün konsert təşkil etmişdik. Almaniyadan gəlmiş sənətçi həm tələbələrin iştirakı ilə seminar keçdi və həm də dilin təbliği ilə bağlı konsert proqramı ilə çıxış etdi. Maraqlı bir proqram oldu, musiqi ilə alman dilinin tədrisi iştirakçılarda maraq oyatdı.

Onu da qeyd edim ki , Almaniyanın Bakıda olan üç məktəblə layihəsi var. Yəni bu layihə çərçivəsində almanlar tələbələrə alman dilinin tədrisinə kömək edir, dərsliklər verirlər, alman dili üzrə müəllimlər göndərirlər”.

“AABİ-də azərbaycanlı gənc musiqiçilərin konsertini təşkil edirik”

“Bundan başqa bizim mədəniyyət mərkəzində gənc istedadlı musiqiçilərin konsertləri təşkil edilir. Məsələn, Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının, Asəf Zeynallı adına Musiqi kollecinin və s. musiqi məktəblərinin tələbələrinə hər həftə imkan veririk ki, onlar mərkəzimizin səhnəsində çıxış edərək, öz istedad və qabiliyyətlərini geniş ictimaiyyətə çatdırsınlar”. A. Alıyev bildirdi ki, konsertlərini təşkil etdiklərini gənclər həm alman və həm də Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərini ifa edərək tamaşaçılara təqdim edirlər:” Konsertləri izləyən hər kəs alman klassiklərinin və yerli bəstəkarlarımızın yaradıcılığı ilə yaxından tanış olmaq imkanı əldə edir. Bundan başqa bir neçə il əvvəl Almaniyanın”Ariranq” adlı məşhur nəfəs alətləri kvartetinin, daha bir məşhur qrupu olan “Lionel Haas” triosu və həmyerlimiz caz ustası Rain Sultanovun birgə konsertini də təşkil etmişdik.

Alman kinematoqrafiyasının təbliği istiqamətində də layihələr həyata keçiririk. Belə ki, bir neçə il əvvəl Kapellhausda “Alman uşaq filmləri” festivalı keçirilib. Festivala daxil olan filmlərə baxan hər kəs alman xalqının yaşayış, tərzi, mədəniyyəti və bir çox başqa amilləriylə tanış olur. Onu da qeyd edim ki, bu filmləri İstanbuldakı Höte adına İnstitutdan almışdıq. Filmlərə azərbaycanlılarında baxmaq imkanını təmin etmək üçün titrlərdə türkcə yazılırdı.

Biz noyabr ayından başlayaraq may ayına qədər mütəmadi olaraq alman filmlərinin nümayişini təşkil edirik.Filmlər alman dilində nümayiş olunur ki, alman dilini öyrənənlər və Azərbaycanda yaşayan almanlar filmlərə baxa bilsinlər. Seyrçilər filmlərə baxmaqla alman dili sahəsindəki biliklərini daha da təkmilləşdirir, alman kinematoqrafiyası ilə yaxından və mütəmadi təmasda olurlar. Nümayiş olunan filmlərdən bəzisi bizim mərkəzdə də saxlanır. Eyni zamanda Höte İnstitutu tərəfindən davamlı olaraq yeni filmlər alırıq və nümayiş etdirirk”.

Almanlar Kapellhausda “Yeni il” bayramını qeyd edəcəklər

Həmsöhbətim bildirdi ki, Kapellhausda ənənəvi keçirilən layihələrdə var: ”Artıq beş ilə yaxın bir müddətdir ki, ənənəvi olaraq “Yeni il qabağı bazar” adlı bir layihə həyata keçiririk. Hər il noyabrın sonu mərkəzimizdə belə bir layihə təşkil edirik. Bakıda yaşayan almanlar özləri evdə şirniyyatlar bişirir, müxtəlif “Yeni il” bayramına aid olan suvenirlər bəziyir və sərgi-satış yarmarkasında nümayiş etdirirlər. Qeyd edim ki, bu sərgidə nümayiş olunan hər bir əşya almanların əl işi olur. Sərgidən əldə edilən maddi vəsait Azərbaycanda hər il bir müəssisəyə verilir. Məsələn, bu il noyabrda təşkil edəcəyimiz “Alman Milad bazarı”ndan əldə edilən maddi vəsait xeyriyyə məqsədi ilə Saray və Göygöl uşaq evlərinə veriləcək”.

Kapellhausda hər bazar günləri Bakıda yaşayan almanların toplaşdığını deyən A.Alıyev bildirdi ki, Azərbaycanda bu mərkəz açılandan sonra ənənəvi olaraq almanlar burda toplaşırlar: “Almanmənşəli Azərbaycan Vətəndaşları Cəmiyyətinin üzvləri, ailələri burda yığışırlar. Kiçik yaşlı uşaqlar mərkəzdə alman dilinin ilkin səviyyənin öyrənilməsi üçün dərslər alır, müxtəlif mahnılar ifa edilir, Milad bayramını, aprel ayında pasxalarını qeyd edirlər, almanlar birgə toplaşaraq ayrı-ayrı mövzular ətrafında söhbətlər edirlər. Yəni Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar kimi bir-biri ilə belə məclislər, toplantılar və tədbirlər vasitəsiylə ünsiyyətdə və qarşılıqlı əlaqədə olurlar. Kapellhaus Azərbaycanda yaşayan almanların koordinasiya mərkəzidir. Xatırladım ki, 1908-ci ildə tikilən bu mərkəz Azərbaycanda yaşayan alman icmasının toplaşması məqsədiylə yaradılıb”.

“Təşkil etdiyimiz tədbirlərə giriş ödənişsizdir”

Kapellhausda təşkil edilən tədbirlərin hamısına girişin pulsuz olduğunu deyən icraçı direktor qeyd etdi ki, hər kəsin tədbirlərimizi izləmək imkanı var. Onun sözlərinə görə, tədbirlərinə gələn tamaşaçıların əksəriyyəti azərbaycanlılardır.

“Bildiyimizə görə, “Kapellhaus”un nəzdində alman dili kursları fəaliyyət göstərirdi hazırda da bu kurslar işini davam etdirirmi?” sualını müsahibim belə cavablandırdı:” Bəli, bir neçə il əvvəl mərkəzimizdə Azərbaycandakı Alman səfirlyinin nəzdində olan dil kursları fəaliyyət göstərirdi. Və rəngarəngli alman dili dərsləri tədris olunurdu. Yəni, bizdə Bakı şəhərində çox ümumiliyin əldə edə biləcəyi alman dili üçün təklif var idi. Yüksək ixtisaslı müəllimlər müasir metodlar ilə bütün yaş qruplarından olan insanlara- şagirdlərə, tələbələrə, müxtəlif vəzifələrdə çalışan insanlara və yaşlı əhaliyə alman dili dərsləri keçirdilər. Dərslərdən yüksək zövq almağa və mükəmməl öyrənmə uğurları zəmanət verilirdi.Artıq iki ildir ki, bu dil kursları mərkəzimizdə fəaliyyət göstərmir. Səbəb odur ki, alman dövləti və əsasən də Höte İnstitutu gördü ki, son illər Azərbaycanda alman dilinə maraq daha da artıb, bunun üçün də Kapellhausdakı dil kurslarını bağladılar. Daha mükəmməl və geniş alman dilinin tədris olunduğu kurslar açıldı. Hazırda orda uğurlu tədris proqramı aparılır”.

Müsahibim Almaniyanın ölkəmizdəki səfirliyinin onlara dəstək olduğunu dedi: ”Almaniya hökuməti və bu ölkənin Azərbaycandakı səfirliyi mədəni əlaqələrin inkişafının daha da genişlənməsinə böyük maraq göstərirlər. Səfirliyin köməkliyi ilə mədəniyyət sahəsində silsilə tədbirlər keçirməyə nail olmuşuq. Onu da qeyd edək ki, səfirliyin təşkilatçılığı ilə Bakı ilə yanaşı, respublikamızın bir çox bölgələrində mədəni tədbirlər keçirilib. Bu tədbirlərin keçirilməsində əsas məqsəd həmyerlilərimiz və Azərbaycanda yaşayan almanların alman mədəniyyət aləminə səyahətini təşkil etmək və onlara bu sahədə olan yenilikləri çatdırmaqdır. Fikrimcə,efirdən izləməkdənsə, qəzet və jurnallardan oxumaqdansa canlı olaraq alman musiqisini dinləmək və təsviri sənət əsərlərini seyr eymək daha maraqlı və canlı olur. Bizdə səfirliyin köməkliyi ilə bu istiqamətdə silsilə tədbirlər keçiririk”.

Məlumat üçün bildirək ki, alman mənsubiyyətli memar Nikolaus von der Nonne XIX əsrin sonunda Bakının burqomisteri idi. O, 1878-ci ildə əksər hissəsi almanlardan ibarət olan Bakıdakı Yevanqelik-lüteran şura kilsəsinin və icma evinin-Kapellhausun tikilməsini sifariş edib. 1908-ci ildə “Kapellhaus”un “Alman kilsəsinin” tərkib hissəsi kimi alman pastoru Rixard Simmerman tərəfindən təntənəli açılışı qeyd edilib. Lakin sovet hakimiyyəti dövrünün əvvəllərində, 1920-ci ildə alman mədəniyyətinə zərbə vurulub. Müəssisələrin milliləşdirilməsi nəticəsində alman sahibkarıları ölkəni tərk edirdilər. Kilsələr müsadirə edilir və məqsədəuyğun istifadə olunmurdu. İkinci Dünya müharibəsi zamanı və müharibədən sonrakı qarışıqlıq illərində də Kapellhaus unudularaq insanların gözləri qarşısında dağıdılıb, 1980-ci illərin sonunda isə tamamilə yandırılıb.

1991-ci ildə Azərbaycan dövlət müstəqilliyini əldə etdikdən sonra Almaniya-Azərbaycan əməkdaşlığını bütün sahələrdə inkişaf etdirmək mümkün oldu. Yaranan mədəniyyət birliyinin doğma məkanı olan Kapelhausun bərpası və bunların fəaliyyətlərinin nəticəsində çiçəklənən ikitərəfli mədəniyyət mübadiləsini davam etdirmək ideyası yarandı. Azərbaycan tərəfini təmsil edən Mədəniyyət Nazirliyi və Abidələrin Qorunması İdarəsi Kapellhausun binasını və ona aid olan torpaq sahəsini istifadə üçün icarəyə verdi.

Mərkəzin avadanlığı üçün Almaniya Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən vəsait ayrıldı. Mərkəzin fəaliyyəti də Almaniyanın XİN tərəfindən maliyyələşdirilir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Kapellhausun bərpası alman şirkətinin mühüm dəstəyi olmadan mümkün ola bilməzdi. Belə ki, WINTERSHALL AG şirkəti neft konsorsium çərçivəsində 1997-ci ildə Kapellhausun bərpası üçün 500.000 alman markası məbləğində vəsait ayırıb.

Mədəniyyət və görüş mərkəzini işlətmək məqsədi ilə Kapellhaus Almaniya-Azərbaycan Mədəniyyət Birliyi yarandı. 1998-ci ilin oktyabr ayında Mədəniyyət Nazirliyi bina və ona aid olan torpaq sahəsinin istifadə hüququnu Mədəniyyət Mərkəzinə 99 il müddətinə icarəyə verdi. Kapellhaus birliyinin üzvləri ilk andan öz üzv haqları və böyük əhəmiyyət daşıyan könüllü fəaliyyətləri ilə layihəni uğurlu davam etdirirlər.

2000-ci ilin fevralın 16-da müvəqqəti açılışdan sonra Kapellhaus Bakının mədəniyyət həyatının tərkib hissəsinə çevrildi. Kapelhaus XIX əsrdən alman mühacirlərinin görüş yeridir.

Günay ƏSƏDOVA

Paritet.- 2010.-6-7 noyabr.- S. 9.