“Səhra gülü” filmi dünyanın ondan artıq ölkəsində göstərilib

Tahir Əliyev: ”Alman qadını Erika xanım haqqında çəkilən filmdə mən öz düşüncələrimi lentə aldım”

Azərbaycanda bu gün bir sıra xalqların nümayəndələri yaşayır, təhsil alır, müəyyən sahələrdə çalışır, eyni zamanda öz milli bayramlarını qeyd edirlər. Bu hal da ölkəmizdə olan tolerantlığın bariz nümunəsidir. Azərbaycanda hər zaman tolerant mühitin olduğunu deyən alman qızı Erika Hanpel də uzun illərdir ki, öz taleyini ölkəmizlə bağlayıb. Bu alman qadının keşməkeşli, dinamik və maraqlı həyatını istedadlı rejissor Tahir Əliyev “Səhra gülü” adlı sənədli filmində göstərib. T.Əliyev “Paritet”in əməkdaşı ilə söhbətində əvvəlcə filmin yaranma ideyasından danışdı.

-İlk olaraq onu qeyd edim ki, Erika Hanpel mənim qohumumdur. Erika xanımı uşaqlıqdan tanıyıram. Kiçik yaşlarımdan onu görüb müşahidə etmişəm, amma çox sonralar bilmişəm və dərk etmişəm ki, E.Hanpel bizim millətdən deyil və o, alman qızıdır. Səmimi olaraq söyləyim ki, İncəsənət Universitetinin kinorejissorluq fakültəsinə daxil olduqdan sonra E.Hanpel haqqında film çəkmək ideyası yarandı. Əgər kinorejissor yox, coğrafiyaçı və sair başqa bir sənət sahibi olsaydım, onu mən də sadə bir insan kimi qəbul edərdim. Necə ki, Naxçıvanda hər kəs onu sadə bir insan kimi qəbul edir. Ancaq rejissor düşüncə baxımı adi insanlardan fərqlidir. Belə bir fikir var ki, hər kəs rejissor kimi düşünə bilər, amma hər kəs rejissor kimi çəkə bilməz. Yəni, Erika xanım haqqında film çəkməklə mən öz düşüncələrimi lentə aldım. Bu qadını hər kəs tanıyır, lakin mən onlardan fərqli olaraq onun haqqında olan düşüncələrimin məhsulunu filmə çevirdim. İncəsənət Univertsitetində təhsil aldığım zaman, son on ildə müstəqil rejissor kimi çalışdığım vaxtlarda da bu mövzuya müraciət etmək istəyirdim. Ancaq bu filmi çəkməyimiz ekspront alındı. Naxçıvana biz başqa bir filmin çəkilişi üçün getmişdik. Son 10 il idi ki, Erika xanım,qışın soyuq ayları Almaniyada yaşayırdı. Ancaq biz orda olan müddətdə xəbərdar olduq ki, E.Hanpel Naxçıvandadır. Operator Müşfiq Qasımovla birlikdə bu filmin çəkilişlərinə başladıq. Üç gün ərzində biz filmi çəkdik və Bakıda hadisələrin bərpasını həyata keçirdik. E.Hanpel obrazını filmdə istedadlı aktyorumuz Səməndər Rzayevin qızı Rübabə Səməndər, Əhəd obrazını isə özüm canlandırdım.Beləliklə film ekranlara çıxdı. Eyni zamanda bu filmin çox gözəl taleyi yarandı. Dünyanın ondan artıq ölkəsində göstərildi və səkkizdən artıq beynəlxalq kinofestivalın iştirakçısı oldu, beş beynəlxalq mükafat qazandı.”Səhra gülü” filminin bu mükafatları qazanmasının əsas səbəbi sənədli filmdə göstərilən tolerantlıq idi. Əcnəbilər üçün Əhədin azərbaycanlı, Erika xanımın alman olması əsas deyildi, onlara maraqlı olan iki ayrı dil və din mənsubluğu idi. Filmdə E.Hanpel həyat yoldaşının qəbrini ziyarət edərkən salavat çevirir. Bu hal da alman qadınının İslam dininə vurğunluğunu göstərir. Bu baxımdan bu filmi başqa millətlərə göstərən də onlar da qəribə hisslər yaranırdı.Əks istiqamətlərdə fərqli həyat sürən iki ayrı-ayrı millətin nümayəndəsinin birgə ailə qurub yaşaması onlar üçün maraqlı idi. Azərbaycanda yetərincə həyat yoldaşı alman və rus olan insanlar var. Amma bu filmdə söhbət Erika xanımın cəsarətindən gedir. İki gözünü itirmiş Əhəd Əliyev bu bədbəxt hadisə ilə E.Hanperlə görüşməmişdən əvvəl rastlaşmışdı. Amma bir çox qadınların etmədiyini Erika xanım cəsarət göstərərək etdi, yəni Ə. Əliyevlə birgə yaşamağa qərar verdi.

-Siz qeyd etdiniz ki, Erika xanımı uşaqlıqdan tanıyırsınız. Maraqlıdır kiçik yaşlı Tahir Əliyevin yaddaşında bu alman qadını necə qalıb?

- E.Hanpel Naxçıvanda yaşayırdı, ancaq mən isə iki yaşımdan Bakıda yaşamışam. Məktəb illərində alman dili keçirdim. Alman dili qrupuna getməyimin də səbəbi elə bu qadın olub. İbtidai sinifdə oxuduğum illərdə, yaraşıqlı alman xanımının Naxçıvan dialekti və alman dilini birləşdirdiyi gözəl ləhçəsi ilə bizim qapını döyüb bir söz deməsi mənə çox xoş idi. Mən də həmişə evdəkilərdən soruşardım ki, bu qadın niyə belə danışır, onlar mənə dedilər ki, o, alman qadınıdır. 4-cü sinifdə oxuyanda bizə ingilis dili tədris etdilər, ancaq mən təkid etdim keçdim o biri sinifə, çünki orda alman dili keçirilirdi. İnanın, səmimiyyətimə yay tətillərində Naxçıvana gedəndə üç-dörd söz alman dilində əzbərləyirdim ki, Erika xanımla alman dilində danışım. Ona alman dilində sözləri deyəndə təəccüblənirdi və deyirdi ki, sən bunları hardan bilirsən. Həqiqətən o zamanlardan bu alman qadını mənim üçün çox maraqlı görsənirdi. Kinorejissor olmaq düşünməkdən başqa, həm də fikirlərini həyata keçirmək üçün bir vasitə olduğu üçün, bu filmin çəkilişində də mənə sənətim çox kömək oldu.

-Filmin çox maraqlı adı var “ Səhra gülü” bu haqda məlumat verməyiniz maraqlı olardı.

-Bu filmin adı və ekranlaşdırılması professor Qulu Məhərrəmlinin adı ilə bağlıdır. Filmin prodüseri də elə Q.Məhərrəmlidir. Ə.Əliyev və E. Hanpel haqqında İslam Səfərli “Çex qızının məhəbbəti” adlı əsər yazıb. Burda bir haşiyə çıxım ki, o zaman müharibə təzə qurtarmışdı, almanlara münasibət gərgin olduğundan əsərdə alman qızı yox, çex qızı yazıb. Mən dedim ki, Erika xanım Çexiyada anadan olub, bəlkə bunun üçün filmin adı “Çex qızının məhəbbəti” olsun. Sonra fikirləşdik ki, sadəcə filmin adı “Erika” olsun. Nəsə yenidən filmə baxdıq və belə qərara gəldik ki, filmin adı “Səhra gülü” olsun. Erika xanımın adı çex dilinə tərcümədə səhra gülü deməkdir. Ancaq filmi belə adlandırmağımız təkcə Erika xanımın adı ilə bağlı deyildi. Naxçıvan kəskin iqlimi olan, qayalıq yerdir. Biz də bu adla onu göstərdik ki, Erika xanım həqiqətən Naxçıvan səhrasında gülə çevrildi. Onu qeyd edim ki, beynəlxalq aləmdə də bu filmin maraq doğuran bir tərəfi də Erika xanımın dinamik və dəyişkən həyatı olub.

-Bu filmin bədii film ssenarisini yazırsınızmı?

-İlk olaraq qeyd edim ki, üç gün müddətində çəkilən sənədli filmin ssenarisi çəkilişdən sonra yazılıb. Filmi çəkəndə E.Hanpelin 80-dən artıq yaşı vardı, hardasa ilk vaxtlar onun tərəfindən tərəddüd oldu, ancaq sonra razılşadı. Bu mövzu mənim idi, bunun üçün çəkməliydim. Erika xanım Naxçıvanda sevilən və hörmət edilən xanımdır. O, özü də filmdə dedi ki, Naxçıvanı sevir. Onun dediyinə görə, bu sənədli film efirə gedən zaman ona çoxsaylı telefon zənglər gəlib.

O ki qaldı bədii filmə, mən bədii filmlər rejissorluğunu bitirmişəm. Sənədli filmdə işləsəm də, kurs işim olaraq bədii film çəkmişəm indi də qısametrajlı bədii film üzərində işləyirəm. Konkret olaraq bu mövzuda bədii film çəkmək planımda deyil. Ancaq ümid edirəm ki, yaxın illərdə bu mövzuda bədii filmi çəkəcəyəm. İstedadlı yazıçımız Yaşar Əliyevlə bu bədii ssenari üzərində iş görmüşük. Sifarişi Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə vermişəm və ümid edirəm ki, filmin çəkilişi alınacaq.Onu qeyd edim ki, “Səhra gülü” filmi ekran və festival taleyi çox yaxşı yaşayıb. Filmin çəkilişi əsasən Naxçıvanda aparılıb, 2008-ci ildə ərsəyə gəlib.

-Filmdə çox gözəl kadrlar var-Erika xanımın milli rəqsimizi ifa etməsi və onun ağ saçının və üz qırışlarının daha qabarıq və gözəl təsviri...

-Maraqlı məqama toxundunuz. Rəqs səhnəsini, gilas yeməsini və s. mən tələbə olarkən çəkmişəm. Təxminən 1997-ci illər idi. Bu kadrları çəkirdim və ümid edirdim ki, gələcəkdə Erika xanım haqqında film çəkəcəyəm. Bu filmdə olan kadrların çoxunu tələbəlikdə çəkmişəm. Ağ saçın təsviri də göstərir ki, Erika xanım cavanlıqda olduğu kimi ahıl yaşında da Azərbaycanla bağlıdır və burda yaşayır. Onda böyük Azərbaycan sevgisi var. Filmin sonunu Möminə Xatun abidəsinin qarşısında çəkmişik. Çox az millətlərdə var ki, qadına belə möhtəşəm abidə ucaldılır. Bizdə bu abidəni çəkməklə Azərbaycan qadınının ucalığını göstərmişik.

“Səhra gülü” festivalda təmsil olunub

Məlumat üçün bildirək ki, Serqey Bondarçuk adına “Volokolamskiy Rubej” beynəlxalq hərbi vətənpərvərlik, beynəlxalq film yarışında 12 ölkəni təmsil edən 30 film nümayiş etdirilib.

Azərbaycan bu festivalda kinorejissor Tahir Əliyevin çəkdiyi “Səhra gülü” filmi ilə təmsil olunub. Eyni zamanda “Volokolamskiy Rubej”də Nikita Mixalkov, Vitali Melnikov, Toni Bill kimi məşhur rejissorların çəkdikləri ekran işləri də festival iştirakçılarına təqdim edilib.

Qeyd edək ki, “Səhra gülü” II Dünya Müharibəsi illərində alman qızı Erika Hanpelin əsir düşmüş azərbaycanlı əsgər Əhəd Əliyevlə məhəbbətindən bəhs edir. Müharibədə iki gözünü itirmiş Ə.Əliyevi Erika tək buraxmır. Çexiyadan doğma vətəninə tək qayıtmayan Əhəd Erika ilə ailə həyatı qurur. Real hadisə üzərində qurulmuş filmin qəhrəmanlarının hazırda Naxçıvan şəhərində yaşadıqları bildirilir.

Sözügedən festivalın nəticələrinə gəlincə, qeyd edək ki, Qran-Pri mükafatı Nikita Mixalkovun “12” adlı bədii filminə verilib. Həmyerlimiz Tahir Əliyevin filmi isə Rusiya mətbuatı və televiziyasının “Qəhrəmanın təqdimatının bədii həllinə görə” xüsusi mükafatına layiq görülüb.

Qeyd edək ki, filmin prodüseri Qulu Məhərrəmli, icraçı prodüser Nicat Hüseynovdur.

Günay Əsədova

Paritet.-2010.- 23-24 noyabr.- S. 9.