Çexiyada çox güclü Azərbaycan diasporu formalaşıb

Tahir Tağızadə: “Artıq Azərbaycan diasporunun fəaliyyətinin erməni diasporu ilə müqayisə edilməsini və erməni diasporuna bir meyar kimi baxılmasını dayandırmaq lazımdır”

Hər keçən gün güclənən Azərbaycan diasporu dünya dövlətlərində Azərbaycanın qeyri-rəsmi səfirliyi rolunu oynamaqdadır. Diaspor nümayəndələri yaşadıqları ölkələrin cəmiyyətlərinə inteqrasiya olunmaqla yanaşı, həmin cəmiyyətlərə özləri ilə yanaşı Azərbaycanın mədəniyyətini, tarixini, həqiqətlərini də daşıyırlar. Bütün bunları dünyadan gələn Azərbaycanın səsini dinlədikcə görmək olur. Bir çox dövlətlərin diaspor təşkilatlarının uzun illərdir əldə edə bilmədiyini, Azərbaycan diasporu qısa zaman kəsiyində reallaşdırıb. Buna səbəb olan əsas məsələ isə dövlətlə diaspor təşkilatlarının vəhdət olaraq çalışmasıdır ki, bu da hər bir ölkədə Azərbaycanın akkreditə olan səfirlikləri ilə diaspor təşkilatlarının birgə fəaliyyətindən doğur.

Bu gün dünyanın köhnə qitəsi hesab olunan Avropaya nəzər saldıqda isə Azərbaycan diasporunun şaxələnmiş şəbəkə olduğunu görmək mümkündür. Bu şəbəkənin bir qolu da Mərkəzi Avropada yerləşən Çexiya Respublikasındadır. Bu ölkədə Azərbaycan diasporunun gücü, fəaliyyət istiqamətləri, gördüyü işlərlə bağlı Çex-Azərbaycan Elm-Mədəniyyət Mərkəzinin sədri, professor Azər Kərimov AzərTAc-a müsahibəsində danışıb. Mərkəzin sədri bildirib ki, bu gün Azərbaycanın Çexiyadakı diasporunun 1000-dək üzvü vardır: “Onlar arasında çoxlu iş adamı, elm xadimi, eləcə də tələbələr var. Ölkədə bir neçə diaspor təşkilatımız fəaliyyət göstərir ki, onlardan ən böyüyü Çex-Azər təşkilatı, Çex-Azərbaycan Elm-Mədəniyyət Mərkəzi ölkəmizin həqiqətlərinin çexiyalılar arasında təbliği, habelə iki dövlətin dostluq əlaqələrinin möhkəmlənməsində çox böyük işlər görür”.

Çexiyadakı soydaşlarımızın Azərbaycanla bağlı tədbirlərdə fəal iştirak etməsinə, doğma Vətənləri ilə hər zaman əlaqədə olmasına və ölkəmiz barədə dolğun məlumat əldə edə bilməsinə çalışdıqlarını deyən A.Kərimov qeyd edib ki, Azərbaycanın üzləşdiyi faciələr, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı məlumatların çex ictimaiyyətinə çatdırılmasında, milli bayramların, habelə anım tədbirlərinin keçirilməsində diaspor fəal iştirak edir: “Dağlıq Qarabağ problemi bu gün Çexiyada yaşayan azərbaycanlıları da dərindən narahat edir. Mən ötən əsrin 50-ci illərində deportasiyaya məruz qalmış nəslin nümayəndəsiyəm. Ona görə də biz Dağlıq Qarabağ problemi ilə bağlı istər Çexiyada, istərsə də Avropanın digər ölkələrində keçirilən tədbirlərdə fəal iştirak edirik. Azərbaycan diasporu bu istiqamətdə xüsusi fəallıq göstərir. Dünya Azərbaycanlıların III Qurultayında bu məsələ bir daha geniş müzakirə olundu. Əminliklə deyə bilərəm ki, bu gün Çexiyada çox güclü Azərbaycan diasporu formalaşıb”. O, bu gün diaspor üzvlərinin fəaliyyəti nəticəsində ermənilərin uydurma və yalanlarının qarşısının qətiyyətlə alındığını da diqqətə çatdırıb.

Qeyd edək ki, 24 ildir Çexiyada yaşayan A.Kərimov bu ölkənin Brnov şəhərinin Texnoloji Universitetində iqtisadiyyat kafedrasının elmlər doktoru və professorudur. Bu ali təhsil ocağında MDB ölkələri üzrə təhsil işləri kuratoru vəzifəsini də icra edən həmvətənlimiz, eyni zamanda, Azərbaycanın beynəlxalq diaspor mərkəzinin Avropa ölkələri üzrə əlaqələndiricisi və Çex-Azərbaycan Elm-Mədəniyyət Mərkəzinin sədridir. Fəaliyyət göstərdiyi müddətdə Çexiyada Azərbaycan diasporunun formalaşmasında, lobbi təşkilatlarının yaradılmasında fəal iştirak edən şəxslərdən olan A.Kərimov müsahibəsində Heydər Əliyev ideyalarının xaricdə yaşayan hər bir azərbaycanlı üçün örnək olduğunu da vurğulayıb: “Bu il Azərbaycanın müstəqilliyinin bərpa olunmasının 20-ci ildönümü ilə əlaqədar Avropanın bır sıra ölkələrində fəal iş aparılır. Bu sahədə Çexiyadakı diasporu da istisna deyildir. Ümumiyyətlə, ulu öndər Heydər Əliyevin ideyaları xaricdə yaşayan hər bir azərbaycanlı üçün örnəkdir. Bu baxımdan azərbaycançılıq ideyası, ölkəmizin həqiqətlərinin Avropada tanıdılması diasporumuzun fəaliyyətində prioritet istiqamət təşkil edir”. Professor qeyd edib ki, diasporumuzun hər bir üzvü Vətənimizin hüdudlarından kənarda öz xalqının milli mənəvi dəyərlərini qorumalıdır: “Xaricdə yaşayan hər bir soydaşımız özünün bilik və bacarığı ilə Azərbaycan xalqı haqqında fikir formalaşdırır. Bu çox vacib amildir. Hər birimiz bunu dərk etməliyik. Bu ideyalardan çıxış edərək çalışırıq ki, Çexiyada yaşayan azərbaycanlılar da ölkəmizin ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak etsinlər”.

Diaspor nümayəndəmizin dediklərindən də məlum olur ki, Azərbaycan diasporu Avropanın qabaqcıl ölkələrində də öz fəaliyyətini mütəşşəkil şəkildə qurur. Bunun nəticəsidir ki, diaspor fəaliyyətlərinin bir əsrlik tarixi ilə öyünən erməniləri bu gün Azərbaycan diasporu geridə qoyub.

“Artıq Azərbaycan diasporunun fəaliyyətinin erməni diasporu ilə müqayisə edilməsini və erməni diasporuna bir meyar kimi baxılmasını dayandırmaq lazımdır”.

Bu barədə isə Azərbaycanın Çexiyadakı səfiri Tahir Tağızadə “Azadinform”a müsahibəsində deyib. Səfirin sözlərinə görə, xaricdə yaşayan həmvətənlərimizin fəaliyyətinin əhəmiyyətli hissəsi erməni təbliğatına qarşı yönəlməlidir, lakin yalnız bununla məhdudlaşmaq doğru olmazdı. Belə ki, diasporun işi reaktiv deyil, proaktiv və preventiv xarakter daşımalıdır: “Çexiyada yaşayan azərbaycanlıların çoxunu özündə birləşdirən “Azer-Czech” cəmiyyətinin səfirliklə birgə təşkil etdiyi tədbirlər arasında 20 Yanvar və Xocalı faciələrinin ildönümlərinin keçirilməsini, erməni diasporunun Azərbaycan tarixini təhrif etmə cəhdlərinin, o cümlədən “Qədim ölkə - Artsax” albomunun sərgisinin keçirilməsinin qarşısının alınmasını və digər uğurları qeyd etmək olar”-deyə səfir qeyd edib.

Bir zamanlar çexiyadakı diasporumuzun zəif fəaliyyət göstərdiyini, bugünsə bu fəaliyyətin aktiv sferaya keçdiyini deyən T.Tağızadə bildirib ki, münasibətlər bu gün sözün əsl mənasında strateji əməkdaşlıq səviyyəsindədir: “Hələ Çexiya Respublikasına gəlməmişdən öncə mətbuata verdiyim müsahibələrdə ölkələr arasında münasibətləri mövcud potensiala uyğun olmayan və zəif inkişaf etməkdə olan kimi qiymətləndirirdim. Hal-hazırda, fərəh hissi ilə qeyd etməliyəm ki, çexlər və azərbaycanlılar arasında olan səmimilik, ölkə rəhbərliklərinin aktiv mövqeləri və səfirliyimizin əməkdaşlarının yorulmaz fəaliyyəti nəticəsində münasibətlər sözün əsl mənasında strateji əməkdaşlıq səviyyəsindədir”.

Çexiyada fəaliyyət göstərən diasporumuz bu ölkəyə akkreditə olunan səfirlik nümayəndələri ilə birgə fəaliyyətinin nəticəsidir ki, əvvəllər zəif çıxış etməsinə baxmayaraq bu diasporumuzun fəaliyyəti qənaətbəxş hesab olunur. Birgə fəaliyyətin nəticəsinin nümunəsi kimi, bu günlərdə Praqada açılışı olan “Buta” Azərbaycan milli mətbəxi restoranını göstərmək olar. Açılış mərasimində Azərbaycanın Çexiyadakı səfiri Tahir Tağızadə, bu ölkədə akkreditə olunmuş xarici diplomatlar, o cümlədən Gürcüstanın səfiri Nino Nakaşidze, habelə Çexiya mədəniyyət nazirinin birinci müavini Frantişek Mikeş, Çexiya Parlamentinin Deputatlar Palatası sədrinin müavini Voytex Filip, Senatın Xarici Əlaqələr Komitəsi sədrinin müavini Yan Xamaçek, senatorlar, ölkənin sabiq baş naziri Mirek Topalanek iştirak ediblər.

AzərTAc-ın Çexiyadakı xüsusi müxbirinin məlumatına görə, Praqa “Buta”sı Liditskaya və Yanaçkovaya küçələrinin tinində yerləşir. Onun pəncərələrindən Praqanın əsas görməli yerlərindən biri olan “Rəqs edən ev”dən tutmuş orta əsrlərə aid Solovan monastırınadək böyük ərazini əhatə edən Vltava çayının sağ sahilinin panoramı açılır.

Açılış zamanı səfir T.Tağızadə mərasim iştirakçılarına müraciət edərək bildirib ki, restoranın açılması Çexiya sakinlərinin Azərbaycanı yaxından tanımalarına, ölkəmiz barədə onlarda təkcə gözəl xalçaları, zəngin neft mədənləri ilə deyil, həmçinin misilsiz mətbəxi ilə məşhur olan bir diyar təəssüratı yaratmağa imkan verəcəkdir.

T.Tağızadə müsahibəsində hər iki ölkə arasındakı mədəni-hümanitar əlaqələrinin inkişafından danışaraq bu sahədəki irəliləyiş və uğurların alqışa layiq olduğunu bildirib. Qeyd edib ki, Çexiya dövri mətbuatında dərc olunan çoxsaylı nəşrlər, səfirlik əməkdaşlarının tele və radiokanallarda mütəmadi görünməsi, səfirlik tərəfindən təşkil olunan konsert və digər ictimai-mədəni tədbirlər, Çexiyanın ən qədim tədris ocağı olan Çarls Universitetinin nəzdində yeni Azərbaycan Araşdırmaları Mərkəzinin açılışı bunu asanlıqla söyləməyə imkan verir: “Eyni zamanda, “AZAL” QSC-nin həftədə iki dəfə təşkil etdiyi Praqa-Bakı reysinin, həmçinin turizm şirkətlərinin, xüsusilə “Terma Travel” şirkətinin sayəsində Azərbaycana səfər edən turistlərin sayı artmaqda davam edir. Lakin Azərbaycan və Çexiya arasında olan iqtisadi münasibətlər ölkələrin potensialına tam olaraq uyğun deyil. Maliyyə böhranından sonra Azərbaycan və Çexiyanın əmtəə tədavülünün 1.5 milyard ABŞ dolları səviyyəsinə çatmasına baxmayaraq, təəssüf hissi ilə qeyd etməliyəm ki, bu məbləğin əsas hissəsi Azərbaycandan ixrac olunan enerji daşıyıcılarına aiddir”. O, diqqətə çatdırıb ki, Çexiya Prezidenti Vatslav Klausu ölkəmizə səfəri zamanı müşayiət edən sahibkarlardan ibarət nümayəndə heyətinin tərkibi bir daha bu istiqamətdə artıq çox işin görüldüyünün və gələcəkdə görüləcəyinin əyani sübutudur.

T.Tağızadə Dağlıq Qarabağ münaqişəsində Avropa ölkələrinin ikilistandartlardan çıxış etməsini isə bu ölkələrinin çoxunun siyasətində praqmatizm elementinin üstünlük təşkil etməsi ilə əlaqələndirib: “Bəzi dövlət rəsmilərinin qeyri-səmimi münasibətlərinə baxmayaraq, mən bunları iki standartlar deyil, “nə şiş yansın, nə kabab” prinsipi adlandırardım. Bu siyasətə necə son qoymaq üçünsə düşünürəm ki, Azərbaycanla oxşar tarix və taleləri olan Mərkəzi Avropa ölkələri ilə işləmək və onların vasitəsilə Brüsseldə səs qazanmaq olar. Digər ölkələrə gəldikdə isə sadəcə onu deyə bilərəm ki, Azərbaycan və region barədə həqiqətləri davamlı olaraq onların diqqətinə çatdırmaq və təbliğat aparmaq lazımdır”.

Səfir onu da qeyd edib ki, Çexiyada təhsil alan azərbaycanlı tələblərlə mütəmadi olaraq maraqlanırlar: “Tələbələr bizim gələcəyimizdir. Əlbəttə ki, səfirlik onların təhsil və həyat şəraitləri ilə mütəmadi olaraq maraqlanır. Burda təhsil alan tələbələr səfirliyin demək olar ki, bütün tədbirlərinə dəvət edilirlər. Səfirlik tələbələrlə yalnız fərdi şəkildə maraqlanmır. Bizim ASAİF, “Odlar Yurdu” kimi təşkilatlarla da möhkəm əlaqələrimiz var. Səfirlik bu təşkilatlarla əməkdaşlıq edir, birgə tədbirlər keçirir”.

Bu tədbirlərdən biri kimi o, bu ilin may ayında “Odlar Yurdu” təşkilatı ilə birgə tələbələr üçün “Heydər Əliyev kuboku” adlı futbol yarışmasının keçirildiyini vurğulayıb.

Qeyd edək ki, Çexiya ilə yanaşı Avropanın digər dövlətlərində diaspor təşkilatları ilə yanaşı mədəniyyət nümayəndələrimiz də Azərbaycanı uğurla təmsil edir. Belə ki, Avropanın çox böyük teatr səhnələrini fəth edən ən uğurlu balet solistlərindən biri, azərbaycanlı Ülvi Əzizov son iki ayda müxtəlif şəhərlərdə, o cümlədən Parisdə, Marseldə, Nitsada, Qrenoblda, Lüksemburqda, Strasburqda 40 tamaşada çıxış edib. Bu ilin iyun ayında Ü.Əzizov Praqa dövlət operasının truppasına da premyer kimi qəbul edilib(AzərTAc). Yeni teatrda onun ilk tamaşası Adolf Adanın “Jizel” baleti olmuşdur. Tamaşada o, ən sevimli partiyalarından birini - Albert rolunu oynayır. Tamaşalar barəsində öz təssüratlarını bölüşən Ü.Əzizov bildirib ki, çex truppasında qətiyyən milliyyət məsələsi yoxdur - əsas ona baxırlar ki, sən necə oynayırsan. Onu da bildirək ki, Ü.Əzizov sentyabr ayında ABŞ-ın Mayami şəhərinə də dəvət alıb.

Asif NƏRİMANLI

Paritet.- 2011.- 16-17 avqust.- S.10.