“Qərbi Avropa Azərbaycan diasporunun ən fəal və ardıcıl fəaliyyət göstərdiyi bölgələrdən biridir”

İlham Məmmədov: “Biz tezliklə erməni diasporunun və lobbisinin antiazərbaycan fəaliyyətinin təsirini heçə endirəcəyik”

(əvvəli ötən sayımızda)

Bu gün dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan azərbaycanlılar və türklər iki ölkənin maraqlarının müdafiəsi üçün səylərini birləşdirərək erməni lobbisinin antiazərbaycan və antitürkiyə fəaliyyətinin qarşısını birgə alırlar.

Azərbaycan diasporunun sıx əməkdaşlıq etdiyi yəhudi diasporu ilə də əlaqələri müxtəlif ölkələrdə, xüsusilə ABŞ və Avropada Azərbaycanın maraqlarının qorunması baxımından əhəmiyyətlidir. Məhz bu əlaqələrin sayəsindədir ki, İsrail parlamentinin erməni genosidini tanımasının qarşısı neçə illərdir ki, alınır. ABŞ-da uydurma “erməni genosidinin” geniş miqyasda tanınmasının qarşısının alınmasına da Azərbaycan və yəhudi diasporlarının əməkdaşlığının böyük töhfəsi vardır. Yəhudi diasporu ilə sıx əlaqələrin yaranmasını, hazırda Azərbaycan diasporunun özünün sıralarında, Azərbaycanda doğulub boya-başa çatmış yəhudi xalqının çoxlu nümayəndəsinin olması ilə də əlaqələndirmək olar. Azərbaycan diasporunun sıralarında hazırda yəhudilərlə yanaşı, digər qeyri millətlərin, o cümlədən rus, ukraynalı, gürcülərin olması Azərbaycan diasporunun mövqelərini daha da gücləndirən, adı çəkilən xalqların diasporları ilə sıx tərəfdaşlıq münasibətlərini labüd edən amillərdəndir.

-Bu gün Qarabağ həqiqətləri Qərbi Avropa ictimaiyyətinə necə çatdırılır?

-Azərbaycan dövlətinin yeritdiyi ardıcıl xarici siyasət kursu və Qərbi Avropada məskunlaşan diasporumuzun birgə səyləri nəticəsində Azərbaycanın Ermənistanın təcavüzünə məruz qaldığını, Azərbaycan torpaqlarının işğal olunduğunu, 1 milyon azərbaycanlının öz doğma yurd-yuvalarından qaçqın düşdüyünü, erməni qəsbkarlarının Xocalıda dinc əhaliyə qarşı soyqırımı törətdiyinin Avropa ictimaiyyətinə çatdırılmasına nail olmaq mümkün olmuşdur. Qərbi Avropanın müxtəlif siyasətçiləri, ictimai xadimləri, dövlət və hökumət nümayəndələri dəfələrlə vurğulayıblar ki, Azərbaycan torpaqlarının işğalının davam etməsi faktı yolverilməzdir və bu ədalətsizliyə son qoyulmalıdır. Son bir neçə ildə Avropa Şurasının, Avropa Parlamentinin, Avropa İttifaqının bir sıra sənədlərində Azərbaycanın torpaqlarının işğalı faktının pislənməsi məhz Qərbi Avropa ölkələrinin ictimai rəyində baş verən dəyişikliklərin nəticəsidir. Bu dəyişikliklərin baş verməsində isə şübhəsiz ki, həmin ölkələrdə yaşayan Azərbaycan diasporunun da xidməti vardır”.

-”Həftə sonu” məktəblərinin təşkili məsələsi hansı yerdədir, bu məktəblərin məqsədi və xeyirləri barəsində danışardınız.

- Bu və ya digər diasporun mövcudluğunun ilkin şərti onun titul dövlət, yəni doğma Vətəni ilə bağlarının itməməsidir. Bu baxımdan azərbaycanlılar digər millətlərdən sözün həqiqi mənasında müsbət mənada fərqlənir. Bizim xalqımız harada və nə qədər müddət olmasından asılı olmayaraq öz adət-ənənələrini, milli mənliyini və mentalitetini qoruyub saxlayır, assimilyasiyaya qarşı davamlıdır. Bu il Azərbaycan dövlət müstəqilliyinin bərpasının 20-ci ildönümünü qeyd edir. Siz bilirsiniz ki, Azərbaycan diasporunun formalaşmasının sonuncu mərhələsi məhz 20 il əvvəl başlayıb. Hazırda Qərbi Avropanın ayrı-ayrı ölkələrində elə yaşadıqları ölkələrin vətəndaşı olaraq dünyaya gələn minlərlə soydaşımız vardır. Azərbaycan diasporunun sabahı, gələcəyi həmin gənclərdir. Buna görə də onların Azərbaycanla, onların tarixi Vətəni ilə bağlılığını möhkəmlətmək, doğma ana dilləri olan Azərbaycan dilini unutmamaları üçün “Həftəsonu” məktəblərinin mühüm əhəmiyyəti vardır. Hazırda Qərbi Avropa ölkələrində 10-a yaxın “Həftəsonu” məktəbində yüzlərlə azərbaycanlı doğma ana dilini və ədəbiyyatını, milli folklorumuzu öyrənir. Milli adət-ənənələrimizin yeni nəslə aşılanması üçün diaspor təşkilatlarının nəzdində rəqs, musiqi dərnəkləri fəaliyyət göstərir. “Həftəsonu” məktəblərinin açılmasında, onların dərslik və digər vəsaitlərlə təmin olunmasında DİDK yaxından iştirak edir.

-Avropada məskunlaşan azərbaycanlıların hüquqlarının müdafiəsi istiqamətində hansı işləri həyata keçirirsiniz?

- Diaspor qurumlarının bir vacib şərti - tarixi Vətənlə bağların qorunub saxlanmasını yuxarıda qeyd etdik. Digər vacib məqam, yəni bir millətin, xalqın nümayəndələrinin bir araya gəlməsinin səbəbi onların öz hüquqlarını qoruya bilməsi ilə bağlıdır. Fikrimi izah edim. Məlum olduğu kimi, bu və ya digər səbəbdən etnik vətənindən digər ölkəyə müvəqqəti və daimi yaşayış üçün gedən insanların hamısı həmin ölkənin yerli əhalisinə münasibətdə milli azlıq və ya miqrant statusunda olurlar. Təbii ki, bu zaman onların yad mühitdə yerli adət-ənənələrə, qayda-qanunlara adaptasiya olunması, öz həyatlarını qurması yolunda müəyyən maddi-mənəvi, hüquqi, məişət problemləri ilə üzləşirlər. Həmin ölkəyə daha əvvəl gəlmiş və qarşıya çıxan problemlərin həlli təcrübəsinə malik insanlar yenicə ölkəyə qədəm basmış soydaşlarına yardım göstərirlər. Xarici ölkədə yaşayan eyni etnik qrupun üzvlərinin bir-birini dəstəkləməsi və üstəgəl tarixi Vətənlə bağlılıqlarının qoruyub saxlamağa can atması diasporların mövcudluğunun əsas səbəbləridir.

Qərbi Avropa ölkələri yüksək səviyyədə inkişaf etmiş insan haqları və demokratiyanın bərqərar olunduğu cəmiyyətlərdir və burada digər millətlərə qarşı hansısa fobiya və şovinist meyllərə demək olar ki, rast gəlinmir. Sadəcə olaraq soydaşlarımızın bəzən hüquqi yardıma ehtiyacı olur ki, bu məsələdə də Azərbaycan səfirlikləri, DİDK onlara köməklik edir.

-Avropada “Azərbaycan və azərbaycanlı imici” necə tanınır?

-Qərbi Avropada azərbaycanlılar zəngin mədəniyyətə, incəsənətə, elmə malik xalqın nümayəndələri kimi tanınıblar. 2011-ci ilin may ayında Azərbaycan nümayəndələrinin “Avroviziya” beynəlxalq mahnı müsabiqəsində qalib gəlməsi Azərbaycana və azərbaycanlılara marağı daha da artırıb. Avropada azərbaycanlıların müsbət imicinin formalaşmasına son vaxtlar Azərbaycan dövlətinin iqtisadi qüdrətinin artmasının, Azərbaycanın Avropanın yanacaq təhlükəsizliyinin təminatçısı kimi tanınmasının da təsiri olmuşdur. Digər tərəfdən Azərbaycan prezidentinin yeritdiyi müstəqil xarici siyasət kursu sayəsində Avropanın, demək olar ki, bütün ölkələri ilə sıx tərəfdaşlıq münasibətlərinin formalaşması, həmin dövlətlərin nəzərində Azərbaycanın vacib tərəfdaş imicinin olması da Avropada məskunlaşan azərbaycanlıların mövqelərini əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirən amildir.

-Gənclərin diaspor fəaliyyətinə cəlb edilməsi istiqamətində hansı addımlar atılıb?

-Gənclər hər hansı bir xalqın, o cümlədən Azərbaycan xalqının gələcəyidir. Diasporda da bu belədir. Diasporumuzdakı gənclər bizim Azərbaycan diasporunun gələcəyidir. Sabah Azərbaycanın maraqları naminə məhz onlar fəaliyyət göstərəcəklər. Buna görə də Komitə diasporumuzun gənclərinə xüsusi diqqət və qayğı ilə yanaşır. Elə bu səbəbdən artıq xeyli müddətdir ki, Komitədə Gənclərlə İş üzrə şöbə yaradılıb və o, bilavasitə gənclərlə işləyir. Sevindirici haldır ki, diasporumuzdakı gənclər olduqca fəaldırlar və Azərbaycanın maraqları naminə səy göstərirlər. Buna misal kimi Avropa Azərbaycanlıları Cəmiyyətinin sədri Tale Heydərovu, Norveç Gənclər təşkilatının (NAYO) sədri Ramil Əliyevi, Kaspian Xəzri məktəbinin rəhbəri Simuzər Balaoğlanovanı, Benilüks Azərbaycanlıları Konqresinin gənclər qanadının sədri Musa Pünhanı və bir çox başqalarını göstərmək olar. Gənclərin daha bir üstünlüyü onların müasir biliklərə malik olması, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarını öz fəaliyyətlərində geniş tətbiq etməsidir. Həmin gənclər yaşadıqları ölkənin ictimai-siyasi həyatında iştirak edir, yerli əhali tərəfindən özününkü kimi qəbul olunur. Onlar yaşadıqları ölkənin də sabahı, idarəediciləri və qanunvericiləridir. Bu mənada diasporumuzun gəncləri ilə iş xüsusi məsuliyyət tələb edən bir işdir. Biz öz işimizi elə qururuq ki, onlar qədim tarixə, zəngin mədəniyyətə malik Azərbaycan xalqının nümayəndəsi olduqlarını unutmasınlar, əksinə onlarda tarixi Vətənə məhəbbət, bağlılıq hissləri güclənsin. Bu baxımdan adını yuxarıda çəkdiyimiz “Həftəsonu” məktəblərinin, müxtəlif dərnəklərin rolu əvəzsizdir.

-Qərbi Avropadakı diasporumuz əsasən hansı ölkədə daha fəaldır, bunun səbəbləri nədir?

-Mən Qərbi Avropadakı ölkələrini Azərbaycan diasporunun fəal olduğu və olmadığı ölkələrə ayırmaq istəməzdim. Hər bir ölkənin özünün xüsusiyyətləri, daxili və xarici siyasi faktorları, həmin ölkələrdə azərbaycanlıların sayı və s. kimi məqamlar vardır. Məsələn təkcə Almaniyada Azərbaycan diaspor təşkilatlarının sayı 40-a yaxındır. Bu ölkədə 200 mindən artıq azərbaycanlı yaşayır. Bildiyiniz kimi, bu ölkədə 3 milyonadək türk yaşayır və onlar da Azərbaycanı daim dəstəkləyir. Erməni diasporunun bu ölkədə Azərbaycanın maraqları əksinə hansısa bir addım atması mümkün deyil. Bu bizə Almaniyadakı Azərbaycan diasporunun kifayət qədər güclü olduğunu söyləməyə əsas verir. Amma, məsələn götürək Danimarkanı. Burada azərbaycanlıların və diaspor təşkilatlarının sayı Almaniyadakından qat-qat azdır. Lakin buna baxmayaraq Danimarkada parlament seçkilərində qalib gəlməsi əvvəlcədən 100% dəqiqliklə proqnozlaşdırılan Sosial demokrat partiyası seçkilərdən əvvəl Azərbaycan icması ilə görüşüb seçkilərdə onları dəstəkləmək üçün müraciət etmişdir. Bu həmin ölkədəki diasporumuzun ictimai-siyasi proseslərə təsir imkanlarının geniş olmasından xəbər verir. Eyni sözləri Benilüks ölkələrindəki diasporumuz haqqında da demək olar. Sayı çox olmasa da, bu ölkələrdə məskunlaşmış soydaşlarımız öz fəallıqları ilə seçilirlər. Norveçdə isə ümumiyyətlə azərbaycanlıların və təşkilatların sayı çox azdır. Lakin bu təşkilatlar, xüsusilə Norveç Azərbaycanlıları Gənclər Təşkilatı - NAYO artıq 140-dan çox layihə həyata keçirib, Norveçin gənclər və əcnəbilər siyasətində mövqeyə malikdir, lobbiçilik fəaliyyəti göstərir. Və yaxud götürək İsveçi. İsveçdə məskunlaşmış soydaşlarımızın çox hissəsi Cənubi Azərbaycandan mühacirət etmişlər. Lakin onlar da Azərbaycan Respublikasını öz Vətənləri sayaraq, hər bir məsələdə bizim yanımızdadırlar, Azərbaycan torpaqlarının Ermənistan tərəfindən işğal edildiyini yaşadıqları ölkənin ictimaiyyətinə daim çatdırır və Azərbaycanın təbliğinə öz töhfələrini verirlər. Bu sadalamanı davam etdirmək olar. Buna görə də Azərbaycan diasporunun bu ölkədə zəif, digərində güclü olması kimi fərqlərin qoyulması düzgün olmazdı. Azərbaycan diasporu artıq qeyd etdiyim kimi, hələ gəncdir. Lakin buna baxmayaraq, biz təşkilatlanma mərhələsini artıq başa vurmuşuq. İndi qarşımızda duran başlıca vəzifə fəaliyyətimizin effektivliyini artırmaq, hədəfləri dəqiq müəyyənləşdirib mövcud potensialı düzgün istiqamətləndirərək qarşıya qoyulan məqsədlərə çatmaqdır.

Asif NƏRİMANLI

Paritet.-2011.-8-9 dekabr.-S.5.