Kino var, kinoteatr var, amma...

“Rejissor özü gedib xahiş edib ki, filmi götürün, mən utanıram”

Kino incəsənətin bütün sahələrini özündə cəmləşdirən böyük bir mədəniyyət, böyük bir biznes deməkdir. Kino həm də tamaşaçı deməkdir. İstənilən halda son nəticədə kino tamaşaçınındır. Tamaşaçıya isə kinonun çatdırılma üsulları müxtəlifdir. Necə deyərlər, bu da bir mədəniyyətdir. Film çəkilir, tam hazır olur, premyerası keçirilir, kinoteatrlarda göstərilir, sonra isə DVD satışı həyata keçirilir. Kinoteatr və DVD satışından gələn gəlirdən sonra filmlərin televiziya həyatı başlayır. Beləcə, tamaşaçı onun üçün çəkilən sənət əsərinə baxma haqqı qazanır. Azərbaycanda isə bu gün vəziyyət belədir, əziz tamaşaçılar (oxucular)! Film istehsal olunur və bir gün yalnız -premyerada- kino ictimaiyyəti üçün nümayiş olunur. Həmin gün filmi görən insan xoşbəxt olur, çünki o bilir ki, bu filmə bir də baxa bilməyəcək. Mən hələ filmin DVD satışından danışmıram, çünki bunu tənzimləmək heç mümkün deyil. Televiziya isə...pul vermək istəmir.

Bütün yazdıqlarım acı reallıqdır. Amma hər zaman beynimi qurcalayan bir sual vardı. Bu sualı bu gün səsləndirib, cavab axtarıram. Dövlət sifarişi ilə ya da müstəqil prodüser mərkəzlərində istehsal olunan Azərbaycan filmlərinin kinoteatrlarda göstərilməsi üçün, görəsən, bu vaxta qədər prodüser mərkəzləri nə ediblər? Hazırda ölkədə iki işlək kinoteatr var: “Azərbaycan” və “Park Cinema”. Hərçənd ki, bu yaxınlarda “Azərbaycan” kinoteatrının direktoru Əli Humani kinoteatrın fəaliyyətinin dayandırılması ilə bağlı APA-ya açıqlama vermişdi.

“Onlar nə bilet sayında, nə də qiymətlərdə bizə güzəştə getdilər”

“Mənim bu filmi göstərməkdə marağım pul qazanmaq deyil, Azərbaycan filmini təbliğ etməkdir. Bunu film istehsal edənlər yaxşı bilərlər ki, bir filmin hazırlıq mərhələsində məkanlarla bağlı danışıqlar aparanda, ilk sualları bu olur : “Bizdə film çəkilir?”. Azərbaycanda ildə bir neçə filmin çəkilməyindən heç kimin xəbəri yoxdur. Bu mənada bir addım atmaq istədik. Mən də məndən əvvəlkilərin aqibətini yaşadım. Nazirlik deyir ki, gözlə “Nizami” kinoteatrı təmir olunsun. İndi bizim də ümidimiz ancaq bunadı. Təmir -bərpa işləri bitəndən sonra Azərbaycan tamaşaçısının yerli filmləri görmək imkanı olacaq”, deyən “Pozitiv Media” şirkətinin rəhbəri, rejissor Rövşən İsax yerli kinoteatrlarımızda “Aktrisa” filmini bir neçə dəfə göstərməyə cəhd etdiklərini dilə gətirdi. “Aktrisa” filminin premyerasını keçirəndə ilk öncə “Azərbaycan” kinoteatrı ilə söhbət apardıq. Normalda orda bir filmin qiyməti ən maksimal 10 manatdır, amma bu adamların bizdən istədikləri məbləği (tamaşaçı gəldi ya gəlmədi) hesablayandan sonra məlum oldu ki, bizə bir biletin qiyməti 11 manata başa gəlir. Niyə bizdən çox istəyirlər? Bütün seanslar anşlaq olmur ki? Bu dolayısı ilə o deməkdir ki, biz istəmirik siz filmi burda göstərəsiniz.”

“Bəyəm, foyedəki posterlərə Amerikada nəzarət edirlər?”

“Sonra “Park Cinema”da danışmaq qərarına gəldik. İlk öncə bizdən filmi istədilər. Filmə baxdılar və bəyəndilər. Dedikləri söz bu oldu: ”Biz əlimizdən gələn köməyi etməyə hazırıq”. Amma qiymət demədilər. Münasibətdən irəli gələrək fikirləşirdim ki, bizə çox normal qiymət deyəcəklər. Birinci gün 200 nəfərlik zalda filmin premyerasını təşkil edib (amma 2 seansın qiymətini ödəmək şərtilə) sonra da bir həftə ərzində günə 1 seans filmi göstərməyi qərara aldıq. Nazirlik bizə müsbət cavab verəndən sonra onların münasibəti dəyişdi. Sonra onlar başqa şərt qoydular- premyeranın iki seansının pulunu tam , qalan seanslarda biletin satılıb -satılmamağından asılı olmayaraq zalın 50-75 %-ni ən yüksək məbləğdən verməli olacağımızı dedilər. Biz seanslardan vazgeçtik. Bir də premyera günü filmin posterinin asılmasını istədim. Mənə nə desələr yaxşıdır :” Amerika filminin tablosunu ordan çıxarmaq üçün gərək onlardan icazə alaq”. Bəyəm, foyedəki posterlərə Amerikada nəzarət edirlər? Bax beləcə , “Park Cinema” da hər şeyin ən maksimumunu istəyirdi. İlk öncə bizə dedikləri gəlişi gözəl sözlərin mənası qalmadı”.

“Nərimanfilm” kinostudiyasının direktor müavini Rüstəm Şəfiyev isə bizimlə söhbətində bildirdi ki, kinostudiyanın istehsalı olan “Sahə” filmi premyeradan sonra “Azərbaycan” kinoteatrında 1 həftə ( biletin qiyməti 5 manat ) nümayiş olunub. “Azərbaycan” kinoteatrında tamaşaçıların böyük qismi filmə baxa bilmədiyindən yenə də nümayiş təşkil etdik. Filmi iki gün də “Park Cinema”da (6 manat) göstərdik. Yenə istək olsa, filmi bir də göstərə bilərik. Amma filmi nümayiş etdirməyi qərara alanda düşünmürdük ki, bundan pul qazanaq. Necə ki, rejissor filmi pul qazanmaq üçün deyil, incəsənət üçün çəkir”.

“Kinoteatrlar yerli filmlərin nümayişi üçün güzəştlərə getməlidirlər”

“Ritm prodakşn” Kino Şirkətinin bədii rəhbəri, “40-cı qapı” filminin rejissoru Elçin Musaoğlu bildirdi ki, sözügedən filmi vaxtilə “Azərbaycan” kinoteatrında nümayiş etdirmək istəyiblər. “Amma elə qiymət dedilər ki, buna razı olmaq mümkün deyildi. Bir biletin qiyməti 7 manata başa gələcəkdi. Mən tamaşaçıya “filmə baxmaq üçün 7 manata bilet al” deyə bilmərəm. Bu qiymət 2 yaxud da 3 manat olmalıdır. Xalq vergi verir, vergilərdən dövlət xalq üçün film çəkir. Biz sonra onlara deyə bilmərik ki, əlavə filan qədər pul ver, gəl filmə bax. Sizə maraqlı bir fakt deyim, iki -üç ay əvvəl Özbəkisitana getmişdim. Orda kifayət qədər kino mühiti ilə tanış olmaq imkanım oldu. Özbəkistanın paytaxtı Daşkənddə “Panarama” adında bir kinoteatrı fəaliyyət göstərir. Bu məkan ancaq özbək rejissorlarının çəkdikləri filmləri nümayiş etdirir. Biletlərin qiyməti də digərlərinə nisbətdə çox aşağıdır. Üstəlik, yay kinoteatrlarında axşam vaxtları yerli filmləri də pulsuz göstərirlər. Məktəblilərə, tələbələrə, pensiyaçılara biletlər pulsuzdur. İnanın, zal heç vaxt boş olmur. Uşaqlar üçün də ayrıca zallar fəaliyyət göstərir. Kinoteatrın rəhbəri Abid əkə deyir ki, burda hamı ailəsi ilə filmə baxmağa gəlir. Yerli xalq öz filmlərinə baxmaq istəyir. Bizdə də dövlət proqramı olmalıdır. Bu qanunla tənzimlənməlidir. Kinoteatrlar yerli filmlərin nümayişi üçün güzəştlərə getməlidirlər”.

“Kinoteatr Azərbaycan filmini nümayiş etdirsə, ona maraq olmayacaq”

“Bir addım” prodüser mərkəzinin rəhbəri, rejissor Fariz Əhmədovun fikrincə, bu qanunla tənzimlənməlidir. “Mən kinoteatrları başa düşürəm. Azərbaycanda orta standartlara uyğun iki kinoteatr fəaliyyət göstərirdi ki, indi birinin aqibəti sual altındadır. Aydın məsələdir ki, onların məqsədi pul qazanmaqdır. Hər hansı Avropa prokatına çıxmış filmin dünya üzrə reklamı gedir. Bu reklam peykdən tutmuş radio, qəzet, internet portallarına kimi böyük miqyası əhatə edir. Kinoteatr hər hansı Azərbaycan filmini nümayiş etdirsə, ona heç bir maraq olmayacaq. Çünki bu filmin reklamı getmir. Yerli film kinoteatrda nümayişə çıxanda mütləq yerli kanallarda onun haqqında reklam getməlidir. Tamaşaçı gəlmədikdə isə kinoteatra sərf etmir həmin filmi proqramda saxlasın. Hər halda dövlətin xüsusi qanunları olmalıdır ki, özəl kinoteatrda gün ərzində bir Azərbaycan filmi nümayiş olunsun. Dövlət kinoya 6 milyon vəsait ayırır, amma son nəticədə çəkilən filmləri tamaşaçı görmür. Kino bütün hallarda kinoteatrda baxılmaq üçündür. Bu mədəniyyətdir. Bəli, indi internet dövrüdür, amma hər halda kinoteatrda alınan zövqü başqa heç nədən almaq mümkün deyil”.

“Kinoteatrlara nəinki nazirlik, ümumiyyətlə heç kəs təsir edə bilməz”

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Kinematoqrafiya şöbəsinin Filmlərin təbliği və qeydə alınması sektorunun rəhbəri Yusif Şeyxov məsələyə belə aydınlıq gətirdi: “Kinoteatrlara nəinki nazirlik, ümumiyyətlə heç kəs təsir edə bilməz. Biz bazar iqtisadiyyatında yaşayırıq, adlarını çəkdiyiniz sahibkarlar işlərini istədikləri kimi qurmağa haqlıdırlar. Onlar görsələr ki, kinoteatra gələn yoxdur, müxtəlif yollara əl atacaqlar. Əlbəttə ki, adını çəkdiyiniz o kinoteatrlarda bizim filmləri göstərmək cəhdləri olub, amma tamaşaçı gəlməyib. Və rejissor özü gedib xahiş edib ki, filmi götürün, mən utanıram”.

“Park Cinema” kinoteatrının meneceri Mətləb Əmirova isə bizə bildirdi ki, kinoteatr Azərbaycanda yaşayan əhali üçün Azərbaycan filmlərinin nümayişində maraqlıdır. Bu vaxta qədər kinoteatrda iki Azərbaycan filmi : “Sahə” və “Aktrisa” filmləri nümayiş olunub(“Aktrisa” filminin nümayişini Rövşən İsax təsdiqləmədi.N.M) Kinoteatrın Azərbaycan filmlərinin seanslarına görə xüsusi güzəştlərin olub-olmadığına gəlincə, “Park Cinema” rəsmisi dedi ki, kinoteatrın qiymət profilatikası bütün filmlər üçün eynidir.

Nərmin MURADOVA

Paritet.-2011.-1-2 noyabr.-S.16.