Bir yandan mənəm axan, o bir yandan Sakarya

Sakarya türkü Fatma İşık Kaya Azərbaycan, Təbriz və Qarabağ haqda mahnılar müəllifidir

Bu dəfə sizlərlə tanış edəcəyimiz ismi çoxlarınız eşitməyib. Azərbaycanı canı qədər sevən bu şəxs Sakarya türklərindəndir. Əsl adı Fatma İşık Kaya, təxəllüsü Fadimədir. Özünün dediyinə görə, bu ləqəbi ona qardaşı qoyub. 1962-ci ildə İzmirin Tire kəndində doğulmuş Fadimə xanım ilk təhsilini məhz burada alıb. Məktəbin son illərində müəllimlərlə arasında yaranmış anlaşılmazlıq üzündən təhsilini yarımçıq qoymalı olub. Bunun gələcəkdə ona problemlər yaratdığını özü də etiraf edir. Çünki, musiqi akademiyasında oxumaq, məhz təhsilini yarımçıq qoyduğu üzdən mümkün olmur. Bununla belə, dörd il musiqi gimnaziyasında köməkçi kimi çalışır. Daha sonra fleyta və gitara çalmağı öyrənir. Buradan çıxdıqdan sonra altı ay ud dərsi alır. Sonradan müəllimi vəfat etdiyindən təkbaşına məşğul olmağa başlayır.

Hazırda Fadimə xanım musqi bəstələyib, ifa edir. Maraqlı məqamlardan biri bəstələrin hamısının türk dövlətlərinə həsr edilməsidir. Burada Azərbaycan, Qarabağ barədə musiqilər üstünlük təşkil edir. Düzü, “Feysbuk”-da ölkəmizə, Qarabağa və Təbrizə həsr etdiyi bəstələrin yayılması görüb əvvəlcə onun azəri əsilli olduğunu zənn etmişdik. İsmarıcımızda lakonik cavab gəldi: ”İlk rastlaşdığım azərilər qarslılar olub. Təəssüf ki, onlardillərini itirib çox bizləşdilər. Azəri dilini saxlayan ilk azərilərlə 90-cı illərdə rastlaşdım. Özümsə sakaryalıyam”. Ömründə bir dəfə də olsa Azərbaycanda olmayan sənətçidə bu qədər sevginin haradan yarandığını öyrənmək üçün ona bir neçə sual ünvanladıq. Sizlər üçün də maraqlı olduğunu düşünüb, müsahibəni olduğu kimi diqqətinizə çatdırırıq.

-Azərbaycan adını ilk dəfə nə vaxt eşitdiniz və ilk əlaqələriniz nə zaman yarandı?

-1962-ci ildə doğulsam da, 1989-cu ilə qədər nəinki Azərbaycan adını, ümumiyyətlə, sovet imperiyası tərkibində olan türk dövlətləri barədə heç bir şey bilmirdik. Sadəcə böyüklərimiz ara-sıra qardaşlarımızın rusların əsarəti altında olduğunu deyirdilər.

1989-cu ildə “TRT”-də Xalidə xanım adlı bir azərbaycanlı efirə çıxıb bu ölkə haqqında geniş danışdı. Mən yalnız bu zaman qonşumuzda minilliklər boyunca bir yerdə yaşadığımız, zəngin enerji, mədəni irsə malik bir türk dövlətinin olduğunu bildim. O zaman Xalidə xanım ölkəsinin əsarət altında olduğunu, insanların yoxsulluq içində yaşaması ilə bağlı da danışdı. Sonradan bildim ki, bu çıxışına görə o, bir daha Azərbaycana qayıda bilməyib. Həm onun, həm də ərinin Türkiyə vətəndaşlığı alıb, İstanbulda yaşaması üçün Süleyman Dəmirəl böyük işlər gördü (söhbət AzTV-nin sabiq diktoru Xalidə və Davud Əhmədovlardan gedir-red.). Onlarda sonradan Dəmirəl soyadını özlərinə təxəllüs kimi götürüblər.

Azərbaycanla ilk əlaqələrim isə 1992-ci ilə təsadüf edir. O zaman bir qrup azərbaycanlı sənətçi İzmirə qonaq gəlmişdi. Azərbaycan cəmiyyəti də elə o ərəfədə yaradılmışdı. İçimdə olan sevgi, maraq hissi məni də ora apardı. İlk tanış olduğum azərbaycanlı isə böyük sənətkar Lütfiyar İmanov idi. O, Bakıya qayıtdıqdan sonra belə, hər 8 Martda zəng edib məni təbrik edirdi. Onun rəhmətə getməsini eşidəndə çox sarsıldım. Mən onun simasında xalqınızın nə qədər mədəni, təhsilli, zəngin olduğunu görmüşdüm.

-Bəstələrinizə baxdıqda türk dünyasına olan sonsuz sevginiz hiss olunur. Bu enerjinin, hisslərin müqabilində türk dövlətləri eləcə də Azərbaycan üçün nə etmisiniz?

-Türk dövlətləri ilə əlaqələri ancaq internet vasitəsi ilə saxlayıram. Görmə problemim olduğu uçün İzmirdən kənara çıxa bilmirəm. Bununla belə, türk dünyasında, eləcə də, Azərbaycanda baş verən istənilən hadisəni həyacanla izləyirəm. İndiyə qədər yüzlərlə bəstələrim olub ki, bunların da hamısı məhz baş verən hadisələrlə bağlı olub. Başqırdıstan üçün yazdığım üç mahnı başqırd radiosunda tez-tez səslənir. İki musiqim də ABŞ-da fəaliyyət göstərən Uyğur radiosunda səslənir. Kərküklə bağlı da bir çox bəstələrim var və orada sevilə-sevilə dinlənilir.

Yaxınlarda Qazaxıstanda yaşayan azərbaycanlı qardaşlarım əlaqə saxlayıb, bir neçə şeirimi göndərməyimi istədilər. Orda onların “Vətən” adlı qəzetləri nəşr olunur. Göndərdiyim şeirlər həmin qəzetdə çap olunub. Bundan başqa, onların sayəsində Qazaxıstan dövlət radiosunda bir bəstəm yayımlanacaq.

İndiyə qədər bütün türk dövlətlərinin bayrağını və torpağından bir ovuc gətirtmişəm. Mən oralara gedə bilməsəm də, həmişə oraların ətrini hiss edirəm. Həyatdan gedəndə kəfənimi bu bayraqlara sarıyıb, həmin torpağın məzarıma tökülməsini vəsiyyət edəcəm.

-Ermənistan Azərbaycan torpaqlarını işğal etməklə bərabər, Türkiyə ərazisinə də iddia edir. Yaxınlarda Serj Sərkisyan Ağrı dağın “geri qaytarılacağını” bəyan edib. Onların bu həyasızlığına rəğmən Türkiyə cəmiyyəti nə kimi işlər görür?

-Bu gerçəkdən də içimi acıdan sualdır. Ermənilər hazırda Türkiyədə istədikləri kimi gəzib, əylənirlər. Guya keçmişdə onlara aid olan kilsələrə milyonlarla dollar vəsait xərclənib, bərpa edilir. Vaxtaşrı ayinlər keçirirlər. Bu arada türklər əleyhinə fikirlər söylənilir. Biz isə sadəcə kənardan baxmağa məcburuq. Bu olduqca faciəli durumdur. Bir ölkə sənin torpaqlarının ona məxsus olduğunu utanmadan gözlərinin içinə deyib, səni təhqir edir, sənsə ona heç nə deməyib arzuladıqları hər şeyi təşkil edirsən. Bir türk kimi bunu özümə həqarət hesab edirəm. Amma üzülməkdən və ağlamaqdan başqa əlimdən də bir şey gəlmir. Mən indi anlayıram ki, ən millətçi, ən vətənpərvər insanlar Azərbaycanda yaşayır. Sizlər bizləri daha çox sevirsiniz. İnan ki, Türkiyə bunu qiymətləndirməyi bacarmır. Hər şeyi siyasətlə bağlamaq düzgün deyil. Bir qürur hiss var ki, bu daxildən gəlməlidir. Təəssüf ki, Türkiyə vətəndaşları hazırda bunu o qədər də yaxşı dərk etmirlər.

-Ermənistan-Türkiyə sərhədlərinin açılması ortaya çıxan gündən iki qardaş ölkə arasında soyuqlaşma müşahidə olunur. Azərbaycan xalqı bunu qardaşın-qardaşa arxadan zərbəsi kimi qiymətləndirir. Bu barədə türk qardaşlarımız nə düşünür?

-Məni ən çox incidən məsələlərdən biri məhz budur. Çox acı cavab verəcəyəm. Türk qardaşlarınızın başı televiziyalarda evlənmə, şou, əyləncə proqramlarına qarışıb. Hər gün PKK onlarca əsgərimizi şəhid edir. Amma buna görə təsirlənən çox azdır. Açıq etiraf edim ki, burada Azərbaycanı tanıyanlar o qədər də çox deyil. Xüsusən, gənclər bu barədə az məlumatlıdırlar. Məncə, təbliğat aparmağa böyük ehtiyac var. Hazırda türk mətbuatı, televiziyaları erməniləri təbliğ etməklə daha çox məşğul olurlar. Bu reallığı dəyişmək üçün nəsə bir şey edilməlidir.

-Azərbaycan dedikdə ilk ağlınıza gələn nə olur? Buranın hansı özəlliyi sizi bu qədər cəlb edir?

-Azərbaycan sözü mənimçün çox dəyərlidir. Bu adı eşidəndə belə duyğulanıram. Burada yaşayan insanların danışıq tərzi, bayrağınızdakı rənglər mənə çox doğmadır. Bir də məni təsirləndirən əsas şeylərdən biri, sizlərin Türkiyəni türklərdən daha çox sevmənizdir. Bunun izahını bu günə qədər tapa bilməmişəm. Ərazisi işğal altında olan, xalqı soyqırıma məruz qalan, Türkiyə ilə müqayisədə balaca dövlət olan Azərbaycanda xalqın bu qədər enerjili, emosional, səmimi, məğlubiyyətlə barışmayan olmasından sadəcə qürur duyuram.

Dərnəkdə tez-tez azərbaycanlı gənclərlə görüşürəm. Qızlarla, oğlanların bir-birlərinə qarşı davranışları, danışmaları, böyüklərinə hörmətləri, kiçiklərinə sevgiləri çox möhtəşəmdir. Tarxidə olan türk millətinin ləyaqəti, davranış qaydaları məhz belə olub. Çox şadam ki, Azərbaycan xalqı hələ də bu ənənəsinə sadiq qalıb. Özünüzə məxsus olanlarla bərabər türk şəhidlərinə, bayrağına sahib çıxıb, sayğı göstərməniz məni çox təsirləndirir.

Musiqiçi olduğumdan təbii ki, daha çox azərbaycanlı sənətçilərlə maraqlanıram. Mən bu günə qədər Üzeyir Hacıbəyov, Tofiq Quliyev, Qara Qarayev, Bülbül, Rəşid Behbudov, Lütfiyar İmanov, Hüseyn Cavid, Mikayıl Müşviq kimi şəxsiyyətlərin təkrarını heç bir xalqda görə bilməmişəm. Bu qədər zəngin sərvətləri olan xalqın qarşısında sadəcə baş əyirəm.

MƏHƏMMƏD

Paritet.- 2011.- 6-7 sentyabr.- S. 5.