“Koroğlu türkün döyüşkənliyinin və zərifliyinin rəmzidir”

Ziyalılar Koroğlu ilə yanaşı digər tarixi şəxsiyyətlərə və dastan qəhrəmanlarına heykəllər qoyulmasını vacib hesab edirlər

Tarixin müxtəlif dövrlərində öz qəhrəmanlıqları ilə seçilən, Azərbaycan xalqının rəmzinə çevrilmiş çoxsaylı tarixi qəhrəmanlarımız olub. Bu qəhrəmanların bu gün yaddaşlarda yaşadılması və gənc nəsildə onlar haqqında ətraflı məlumatın olması üçün dövlətimiz tərəfindən bir sıra məqsədyönlü layihələr həyata keçirilir. Belə ki, ötən il Bakı şəhərində xalq qəhrəmanı Koroğlunun abidəsinin ucaldılması ilə bağlı bəzi tədbirlər haqqında ölkə Prezidenti sərəncam imzalayıb. Sərəncamda qeyd edilib ki, Azərbaycan xalqının əfsanəvi qəhrəmanı Koroğlu milli-mənəvi dəyərlərin daşıyıcısına çevrilərək əsrlərdən bəri insanlarımızın yaddaşına vətənpərvərliyin və mübarizliyin rəmzi kimi həkk olunub. Eyni zamanda Bakı şəhərində xalq qəhrəmanı Koroğlunun abidəsinin ucaldılması üçün 2010-cu il dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş Prezidentin Ehtiyat Fondundan Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinə 5,0 (beş) milyon manat məbləğində vəsait ayrılmasıda sözügedən sərəncamda öz əksini tapıb.

Koroğlunun abidəsinin ucaldılmasının əhəmiyyəti və bu işin icrasının Azərbaycan mədəniyyətinə hansı töhfələr verə biləcəyi haqqında məlumat verən Azərbaycan Milli Konservatoriyasının milli musiqi alətlərinin təkmilləşdirilməsi elmi tədqiqat laboratoriyasının rəhbəri, instrumental muğam kafedrasının müəllimi dosent, sənətşünaslıq namizədi Abbasqulu Nəcəfzadə sərəncamı çox yüksək dəyərləndirərək bildirdi ki, Azərbaycanın xalq - aşıq sənətinin inkişafında əhəmiyyətli yeri olan belə bir tarixi şəxsiyyətin abidəsi çoxdan ucaldılmalıydı:” Belə deyərdim ki, bir az gecikmiş olsa da, ancaq bu cür işin ölkəmizdə icrası mədəniyyətimizə gözəl bir töhfədir. Eyni zamanda qədim kökləri olan xalq sənətimizə yüksək diqqət və qayğının göstəricisidir. Çünki Koroğlu qəhrəman olmaqla yanaşı, həm də dövrünün gözəl ifaçısı olub. Belə ki, Koroğlu dövrünün ən güclü saz, Babək isə öz dövrünün gözəl santur ifaçıları olublar. Bu səbəbdən istərdim ki, Koroğlunun abidəsi ucalanda orda mütləq saz aləti də öz əksini tapsın”.

“Dədə Qorqudun qopuzu sınıq vəziyyətdədir”

Həmsöhbətim Koroğludan başqa bir sıra xalq qəhrəmanlarının və tarixi şəxsiyyətlərin də ölkəmizdə abidələrinin ucaldılmasının vacib olduğunu vurğulayaraq qeyd etdi ki, belə tarixi şəxsiyyətlərin abidələrin ucaldılması Azərbaycanın qədim və zəngin tarixinin daim yaşamasına və gənc nəslinin yaddaşına həkk olmasına səbəb olar:

Bu sırada xalq qəhrəmanımız olan Babəkin abidəsinində ucaldılmasını istərdim.

Azərbaycan mədəniyyət və ədəbiyyat tarixində öz rolu və yeri olan Dədə Qorqudun İçərişəhərdə bir abidəsi ucaldılıb, ancaq təəssüf ki, qopuzu sınıq vəziyyətdədir. Bu abidənin adının möhtəşəmliyi kimi, yenidən bərpa edilərək, şəhərimizin ən gözəl məkanında ucaldılmasını istəyirəm. Ümumiyyətlə, qeyd edim ki, Koroğlu, Babək, Qaçaq Nəbi tarixi qəhrəman olaraq, cəsarətləri, mərdlikləri, döyüşkənlikləri ilə seçilərək tarixin səhifəsinə öz adlarını şərəflə yazmaqla yanaşı, mədəniyyətimizə çox yüksək qiymət veriblər. Onlar xalq musiqisinə meyl edib, sazda ifa edərək musiqiçi kimi də adlarını musiqi tarixinin yaddaşına yazıblar. Bunun üçün də onlara həm xalq qəhrəmanı və həm də musiqiçi kimi yanaşmaq lazımdır. Sevindirici haldır ki, YUNESKO tərəfindən aşıq sənətidə dünyanın şah əsərləri siyahısına salınmışdır. Ümumiyyətlə, mən tədris zamanı metodik tövsiyələr verəndə hər zaman xüsusi olaraq vurğulayıram ki, bizim xalq qəhrəmanlarımıza ancaq qəhrəman kimi baxmaq düzgün deyil, həm də onlar gözəl musiqiçi olublar. Məsələn, “Dədə Qorqud” dastanından bəllidir ki, Dədə Qorqud gözəl musiqiçi olub”.

“Koroğlu folklorumuzun zirvə hadisələrindən biridir”

Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin rəhbəri Əkbər Qoşalı (Yolçuyev) ölkə Prezidentinin paytaxtda xalq qəhrəmanı Koroğlunun abidəsinin ucaldılması ilə bağlı sərəncamını, bir vətəndaş, QHT rəhbəri və yazıçı olaraq alqışladığını dedi: ”Hər nə qədər mifləşmiş, əfsanələşmiş olsa da Koroğlu obrazı, ümumən, belə deyək, Koroğluluq millətimizin qan yaddaşına, ruhuna hopub. Koroğlu oğuzların ortaq hadisəsi, eyni adlı dastan oğuzların, ümumən türk dünyasının ortaq abidəsidir. Bu anlamda, türk dünyasının, ümumtürk coğrafiyasının ən mühüm ölkəsi olan Azərbaycan paytaxtında Koroğlunun abidəsinin ucaldılması xüsusi məna daşıyır”. “Dünənə qədər yad heykəllərin ucaldığı paytaxt şəhərimizdə artıq çoxdan öz qəhrəmanlarımızın abidələşməsinin, öz ruhumuzun təcalla etməsinin vaxtıdır. Ayrıca, heç kəsə gizlin deyil ki, şəhərimiz dünyanın ən gəlimli-gedimli şəhərlərindən biri, hər gün yüzlərlə xarici qonağın üz tutduğu məkan olaraq məhz milli tarixi, özgü mədəniyyətimizi əks etdirən abidələrlə, tikililərlə, milli ornametlərlə nə qədər süslənsə, bir o qədər yaxşıdır”. Ə.Qoşalı əlavə etdi ki, Bayraq Meydanının açılışının ardınca, xalq qəhrəmanı Koroğlunun abidəsinin ucaldılması barədə müvafiq qərarın qəbul edilməsi Prezidentimizin milli dəyərlərə nə qədər həssas münasibət bəslədiyini çox bariz şəkildə ifadə etməkdədir.

Koroğlunun bir xalq qəhrəmanı olduğunu deyən həmsöhbətim qeyd etdi ki, folklor da xalqın şifahi poetik yaradıcılığını ehtiva edir:

- Koroğlu folklorumuzun zirvə hadisələrindən biridir. Koroğluda da variantlılıqlar mövcuddur. Bəlli olduğu kimi, az qala hər aşığın, hər dastançının öz Koroğlusu var. Yeri gəlmişkən, yeni nəsil ziyalılarımızdan Koroğluya daha çox müraciət edən araşdırmaçı-yazıçılarımız İslam Sadığın və Ceyhun Bayramlının adlarını sayğı ilə çəkmək istərdim. Türkiyənin yeni nəsil alimlərindən isə dr. Ənvər Uzunun araşdırmaları diqqəti cəlb edir. Bilirsiizz, yeni nəsil sözünə niyə vurğulayıram? -Məncə, Koroğlu da, “Koroğlu” da sosializm realizmindən kənar yeni baxış tələb edir. Adını çəkdiyim gənc tədqiqatçı Ceyhun Bayramlının 2010-cu ildə işıq üzü görmüş “Dastan ədəbiyyatımıza kənar təsirlər” kitabını bu baxımdan müsbət saydığımı demək istərdim.

O inanır ki, dövlət başçımızın Koroğlunun abidəsinin ucaldılması haqqında sərəncamı yalnız bir abidənin ucaldılması ilə sona çatmayacaq, Koroğluya müraciətlərin sayını artıracaq, keyfiyyət təzələnməsini şərtləndirəcək: ”Bundan başqa uzaq tarixdən Babəkin, yaxın tarixdən Nuru Paşanın heykəlinin ucaldılmasını arzulardım”.

“Koroğlu həm tarixi və həm də mifoloji obraz kimi səciyyələnir”

Folklor İnstitutunun əməkdaşı Elçin Qaliboğlu isə bildirdi ki, Koroğlu abidəsinin ucaldılması ideyası son dərəcə gərəkli bir məsələdir:” Azərbaycan və türk xalqının qəhrəmanlıq obrazının abidə səviyyəsində rəmziləşdirilməsi xalqın mənəvi yaddaşının yaşadılması və qorunub saxlanması deməkdir. Koroğlu həm tarixi və həm də mifoloji obraz kimi səciyyələnir. Koroğlu Azərbaycan xalqının bütün gözəl keyfiyyətlərini özündə cəmləşdirən və birliyi özündə ifadə edən xəlqi bir obrazdır”.

Onun fikrincə, Koroğlunun abidəsi ucaldılan zaman əlində xalq qəhrəmanını səciyyələndirən qılınc və sazın olması çox yaxşı olardı. Koroğlu türkün döyüşkənliyinin və zərifliyinin rəmzidir: ”Yəni xalqımızın bu cür iki gözəl cəhətini özündə birləşdirib. Bu səbəbdən də Koroğlunun bir əlində sazın, digər əlində qılıncın təsvirinin verilməsi həm döyüşkənliyin və həm də xalqın yetkinliyinin rəmzidir. Amma əlbəttə ki, son dərəcə ciddi şəkildə işlənməlidir”.

Başqa bir sıra tarixi qəhrəmanların abidəsinin paytaxtda ucaldılmasından danışan həmsöhbətim bunları söylədi: ”Hamımızın tarixdən bildiyimiz və tanıdığımız Babək obrazının heykəlləşməsi də son dərəcə əhəmiyyətli olardı. Çünki Babək xalqın azadlıq rəmzidir. Məlum olduğu kimi bu mövzuda bədii film çəkilib, eyni zamanda Azərbaycan yazıçıları əsərlər yazıblar. Burda bir haşiyə çıxaraq qeyd edim ki, Naxçıvanın Babək şəhərində Babəkin heykəli var. Babəkin heykəlinin Bakıda da olması çox gərəklidir”.

Onun dediyinə görə Dədə Qorqud obrazının rəmzi səviyyədə ciddi bir heykəltəraşlıq ifadəsi kimi Bakının meydanlarında ucaldılması vacibdir.

Ölkə Prezidentinin Koroğlunun abidəsinin ucaldılması ilə bağlı verdiyi sərəncamın ümumilikdə Azərbaycan xalq sənətinə dövlət tərəfindən verilən yüksək qiymət kimi dəyərləndirən Aşıq Şəmşir” Mədəniyyət Ocağı İctimai Birliyinin sədri Qəmbər Şəmşiroğlu isə bildirdi ki, saz sənətinin yaşadılması, dastanlarımızın, aşıq musiqilərimizin bugünkü gündə inkişafı da Koroğlunun adı ilə bağlıdır: ”Bu səbəbdən də belə bir qəhrəmanın abidəsinin ucaldılmasını çox yüksək qiymətləndirirəm. Tarixi qəhrəmanlarımızın həyat və yaradıcılıq səhifəsində aşıq musiqisinin də özünəməxsus rolu olub. Xalq yaradıcılığından qaynaqlanan aşıq sənətimizin inkişafında və əsirlərdi qorunub saxlanmasında Koroğlu kimi mərd, cəsur bir döyüşçünün, qəhrəmanın rolu olub”. Torpaqlarımız uğrunda düşmənlə döyüşən qəhrəman olmaqla yanaşı, musiqimizə də xor baxanlara qarşı mübarizə aparıb, bu sahədə də adını əbədiləşdirib”.

GÜNAY

Paritet.- 2011.- 18-19 yanvar.- S. 11.