ATXƏM fəaliyyətini genişləndirir

İlham İsmayılov: “Əsas məqsədimiz türkdilli xalqların bir amal uğrunda birləşməsidir”

Azərbaycan daim türk dünyasının inkişafında, türkdilli xalqların inteqrasiyasında mühüm rol oynayıb. Bu istiqamətdə dövlət rəsmiləri ilə yanaşı, ictimaiyyəti təmsil edən nümayəndələr də təşkilatlanmaqdadır. Azərbaycanlıların və digər Türkdilli Xalqların Əməkdaşlıq Mərkəzi də (ATXƏM) bu işdə mühüm addımlar atıb. Qeyri-komersiya təşkilatı olan ATXƏM-in əsas məqsədi türkdilli xalqları ümumi maraqlar ətrafında birləşdirməkdir. Təşkilatın nizamnaməsində bu barədə yazılır: Azərbaycanlıların və digər Türkdilli Xalqların Əməkdaşlıq Mərkəzi (ATXƏM) ictimai birliyi ümumi maraqlar əsasında birləşmiş, könüllülük, üzvlərinin hüquq bərabərliyi prinsipləri əsasında yaradılan, öz fəaliyyətinin əsas məqsədi kimi gəlir əldə etməyi nəzərdə tutmayan və əldə edilən gəliri öz üzvlərinin arasında bölməyən beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatıdır. Qəzetimizə verdiyi müsahibəsində təşkilatın sədri İlham İsmayılov suallarımızı cavablandırdı.

-ATXƏM-in əsas məqsədi, fəaliyyəti və bu günə qədər gördüyü işlər barəsində nə deyə bilərsiniz?

- Təşkilatımızın məqsədi adından da göründüyü kimi, türkdilli dövlətlərlə əlaqələr yaratmaq, onları bir amal ətrafında birləşdirməkdir. Biz fəaliyyətimizi əsasən bu istiqamətdə qurmuşuq. Eyni zamanda fəaliyyət prinsiplərindən biri də Qarabağ həqiqətlərinin türkdilli xalqlara çatdırmaq, bu işdə onların da Azərbaycana dəstək verməsinə çalışmaqdır. Bu istiqamətlərdə Mərkəz çox işlər həyata keçirib və bir çox məsələlərdə irəliləyişə nail olmuşuq. Keçən il dekabr ayının 2-5-də Şimali Kipr Türk Respublikasında Avrasiya İqtisadi Əlaqələr Cəmiyyəti və Lefke Avropa Universiteti ilə birgə “XXI əsrdə türk dünyası” mövzusunda beynəlxalq simpozium keçirdik. Şimali Kipr prezidenti Dərviş Eroğlu, baş nazir İrsen Kiçiyin də qatıldığı beynəlxalq simpozumda türk dünyası və Şimali Kipr, türk dünyasında siyasi, sosial-iqtisadi, diplomatik, elm, təhsil, mədəni və tarixi əlaqələrlə bağlı müzakirələr apardıq. Əsas məqsəd türk dünyası üçün vacib olan gələcək strateji hədəflər müəyyənləşdirmək idi. Müzakirələrdə türk dünyası QHT-ləri arasında əlaqələrin qurulması ilə bağlı da ayrıca bir müzakirələr keçirildi. Bu simpozumda bizim təşkilat Dağlıq Qarabağ problemini də gündəmə gətirərək, əsl həqiqətləri iştirakçıların diqqətinə çatdırdı. Bundan başqa Prezident yanında QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurasının dəstəyi ilə Türkiyənin Ankara şəhərində Dağlıq Qarabağ probleminə türkdilli dövlətlərin dəstəyi barəsində tədbir keçirmişik. Türkiyədə fəaliyyət göstərən 150 mərkəz, QHT və siyasi partiyanın da iştirak etdiyi tədbirdə əsas məqsəd Qarabağ həqiqətlərinin çatdırılması idi. Biz də bir təşkilat olaraq Qarabağın yalnız Azərbaycanın deyil, bütün türk dünyasının problemi olduğunu önə çəkirik. Sonra iyun ayında başqa bir layihə çərçivəsində Naxçıvanda türk dünyasının akademik tibb və tarix yaradıcılığı mövzusunda 4 günlük tədbir keçirmişik. Burada türkdilli dövlətlərdən 47 professor iştirak edirdi. Bu konfransın Naxçıvanda keçirilməsinə səbəb isə türkdilli dövlət başçılarının 2009-cı ildə zirvə görüşünün burada keçirilməsi idi. Bizim əsas məqsədlərimizdən biri Qarabağın Azərbaycanın tarixi torpaqları olması və tarix boyu bu torpaqların yalnız Azərbaycana məxsus olduğunu türkdilli dövlətlərin diqqətinə çatdırmaq idi. Ümumiyyətlə, ATXƏM türk dünyası ilə bağlı bir çox konfranslarda iştirak edib. Bunlardan biri iki ay qabaq İstanbulda keçirilən Türk Xalqlarının Forumu və keçən ilin dekabrında 21-ci əsrdə türkdilli xalqlar durumu haqqında keçirilən tədbir idi. Burda da ATXƏM-in əsas rolu Dağlıq Qarabağ probleminin gündəliyə gətirilməsi idi. Nəticədə biz konfransın yekun bəyannaməsinin bir çox bəndlərinə Qarabağla bağlı məsələlərin salınmasına nail olduq. Daha bir layihəmiz isə dekabr ayında Kiyev şəhərində Heydər Əliyevin xatirəsinə həsr olunmuş beynəlxalq güləş turnirində çıxışımızla bağlı idi. Eyni zamanda bu turnirdə ATXƏM dəstəyi ilə türk mənbələrinə görə Ukrayna tarixi kitabının da təqdimatını keçirdik. Bu günə qədər fəaliyyətimizdə çalışmışıq ki, mərkəzimizin əsas prinsipi olan türkdilli xalqların əməkdaşlığını genişləndirək, Qarabağ həqiqətlərinin bu dövlətlərin ictimaiyyətinin diqqətinə çatdıraq və bu problemin həllində həmin dövlətlərin də dəstək olmasını təmin edək.

-Türkiyədən başqa fəaliyyətiniz müddətində hansı türkdilli dövlətlərlə əlaqələr yaratmısınız?

- Türkiyə ilə əlaqələrimiz bir dövlət olaraq həmişə möhkəm olub. Burda coğrafi yaxınlığın da önəmi böyükdür. ATXƏM-in də əsas əlaqələri Türkiyə ilə olsa da biz həmişə istəyirik ki, digər türkdilli xalqlarla da münasibətlər yaradaq. Amma türkdilli xalqların yerləşdiyi Orta Asiya ilə əlaqələrimizdə zəif gəlişmə var. Bunu nəzərə alaraq 2010-cı ilin avqust ayında mərkəzi Özbəkistanda olmaqla kordinatorluq yaratmışıq. Bu kordinatorluğa Özbəkistanda 20 ilə yaxın Azərbaycan diasporuna rəhbərlik etmiş Akif Ağatalıbov rəhbərlik edir. Yaxın gələcəkdə bizim mərkəzin daha bir ofisini Özbəkistanın Daşkənd şəhərində yaratmağı nəzərdə tuturuq. Çünki Orta Asiya ilə əlaqələrimizə xüsusi önəm veririk və çalışırıq ki, bu əlaqələr genişlənsin.

-Sizcə Türkiyəyə nisbətən digər türkdilli dövlətlərlə əlaqələrin zəif olmasının kökündə nə durur?

- Bizim türkdilli xalqlardan bütün sahələr üzrə daha çox Türkiyə ilə bağlılıqlarımızın olması hamıya bəllidir. Bu da əasən ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin “Bir dövlət, iki millət” anlayışından irəli gəlir. Bu münasibətlər istiliyin, yaxınlığın dövlət nümayəndələri səviyyəsində olması ilə də bağlıdır. Orta Asiyanın türkdilli xalqları ilə əlaqələrdə problemlərin olmasında isə bəzən dil faktoru da özünü göstərir. Bu xalqların dili Azərbaycan və türk dili qədər yaxın və anlaşılan deyil. Bundan başqa iqtisadi əməkdaşlığın da zəif olması bu xalqların yaxınlığına mane olur. Lakin son dövrlərdə bu problemlərin həllinə ictimaiyyət nümayəndələri ilə yanaşı hökumətlər də çalışır. Keçən il İstanbulda türk dövlət başçılarının 10-cu zirvə görüşü oldu. Burda dövlət başçıları önəmli qərarlar aldı. Bunlardan biri də əməkdaşlıq şuralarının yaradılmasıdır. Biz inanırıq ki, bu ildən bu məsələlər sürətlə inkişaf etməyə başlayacaq. O cümlədən burada QHT-lərin də üzərinə çox böyük işlər düşür. Biz də bunu yaxşı anlayaraq, oradakı QHT-lərlə əlaqələrimizi qurmağa çalışırıq.

-Mərkəz qarşıda hansı işləri görməyi planlaşdırır, bu il fəaliyyətinizi necə qurmaq istəyirsiniz?

-Biz ötənilki fəaliyyətimizlə kifayətlənməyərək türkdilli xalqların əməkdaşlığının genişləndirilməsi və Azərbaycanın asas problemi olan Qarabağın işğal altında olduğunu, Ermənistanın Azərbaycana təcavüzünü bütün türk dünyasına çatdırılması istiqamətində fəaliyyətimizi davam etdirəcəyik. Bu il Xocalı soyqırımının və Qarabağ həqiqətlərinin təkcə türk dünyasında deyil, Avropada da geniş şəkildə gündəmə gətirilməsi fəaliyyətimizin əsas istiqamətlərindən biridir. Artıq “Xocalıya ədalət” kampaniyası çərçivəsində Fransanın Strasburq şəhərində işlərə başlamışıq. Eyni zamanda may ayında Belçikanın Brüssel şəhərində Azərbaycan dövlətinin inkişafında əsas maneələrdən biri kimi Dağlıq Qarabağ problemi gündəmə gətiriləcək. Bunlar Mərkəzimizin qarşısında duran, yaxın gələcəkdə həyata keçirmək istədiyimiz işlərdir. Bundan başqa gələn həftə Türkiyənin paytaxtı Ankara şəhərində Türkiyə Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin keçirəcəyi bir tədbirə qatılacağıq. Orda önə çəkəcəyimiz əsas məsələ 20 yanvar hadisələrin olacaq. Bu hadisələr zamanında azərbaycanlıların başına gətirilən bəlalar, ümumilikdə həmin dövr müzakirə olunacaq. Qarşıda yeni layihələrimiz də olacaq. İnanırıq ki, türkdilli xalqların bir araya gəlməsinə və Qarabağ həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmasına nail olacağıq.

Asif NƏRIMANLI

Paritet.-2011.-18-19 yanvar.- S. 9.