“50 ildir ki, misgərliklə məşğulam, bu gün də həvəsdən düşməmişəm”

Lahıcda qədim sənət nümunələrini yaşadan ustalar var

Xəbər verildiyi kimi, bir müddət əvvəl İmam Xomeyni İmdad Komitəsinin təşkilatçılığı ilə sözügedən komitəyə üzv olan, paytaxt və regionlarımızda fəaliyyət göstərən tətbiqi sənət ustalarının Dəniz Vağzalında böyük sərgisi təşkil edilib. Biz də bu sərgi çərçivəsində qədim sənət məskənimiz olan Lahıcdan gəlmiş və hər kəs tərəfindən maraqla qarşılanan, biri-birindən bənzərsiz misdən hazırlanmış qabların müəllifi olan usta Hacı Yusif Kamilovla misgərlik sənəti ilə bağlı söhbət etdik. O, dəfələrlə xarici və yerli sərgilərin iştirakçısı olub, amma bu sərgi onların həyatında özünəməxsus yer tutur:” Ona görə ki, çox yüksək səviyyədə təşkil olunmuşdu. Bu sərginin digər sərgilərdən əsas fərqi odur ki, burda biz geniş bir stenddə öz istehsal etdiyimiz sənət əsərlərini nümayiş etdiririk”.

İyirmi adda qabın sərgidə nümayiş olunduğunu deyən usta qeyd etdi ki, bu qabların hazırlanması çox böyük zəhmətə və qiymətə başa gəlir:”Amma çox rahatlıqla satılır. Əsasən xaricilər tərəfindən çox alınır. Qiymətə gəldikdə isə hər bir qabın qiyməti onun naxışlanmasından asılıdır. Nə qədər qab üzərində naxışlanma yəni, əl işləri çox olursa, qabların da qiyməti bir o qədər baha olur”.

Hazırda səyyar fəaliyyət göstərdiklərini deyən usta qeyd etdi ki, həm Lahıcda, həm də paytaxta fəaliyyətlərini davam etdirirlər: ”Amma fəaliyyətimizi əsasən Lahıcda davam etdiririk. Sovet dövründə bizim fəaliyyətimiz yalnız Lahıcla məhdudlaşardı. Hazırda isə biz ustalar pərakəndə yəni, hər kəs öz emalatxanasında çalışır. Ancaq lazım olanda yəni, belə sərgilərdə birgə toplaşırıq”.

Lahıcda indi də misgərlik və dəmirçilik sənətinə marağın çox olduğunu deyən qocaman ustanın sözlərinə görə, orda gənclər arasında 40-50 nəfər hazırda bu sənətlə məşğul olur: ”Bunlar bizim yetirmələrimizdir. Bir maraqlı faktı da qeyd edim ki, vaxtilə mən Lahıcda bu sahədə istehsalatda çalışan 350 nəfərə həm rəhbərlik etmişəm və həm də bu sənətlə məşğul olmuşam. Burdan irəli gələrək peşəkar bir usta kimi yetişmişəm”.

Xalçaçılıq və corabçılığın da Lahıcın qədim sənət növlərindən biri olduğunu deyən Hacı Yusif xatırlatdı ki, on beş il bundan əvvələ qədər corab orda kütləvi halda istehsal olunub: ”Bu sahədə həm istehsal, həm boyama və həm də emal bizdə aparılırdı. Hazırda yaşlı nəslin nümayəndələri Lahıcda bu işlə məşğul olurlar və corabları boyamaq üçün təbii rəngləri hazırlayır, eyni zamanda yun əyirir və ip alaraq özləri toxuyurlar”.

Əslən Qarabağdan olan qocaman usta Qurban İsmayılov isə bildirdi ki, uzun illərdir ki, Lahıcda yaşayır. Onun dediyinə görə, 16 yaşından misgərlik sənətinə maraq göstərib:” Əmim Ağa İmayıl Lahıcda bu sahədə tanınan məşhur peşəkar bir usta olub. Həmişə əmim emalatxanada işləyəndə çox böyük bir maraqla və saatlarla oturub onu müşayiət edərdim. O zaman ilk dəfə qazan düzəltdim, amma əmimin köməkliyi ilə. Həmin işimi ilk hazırladığım dəyərli sənət nümunəsi kimi bu günlərə qədər evdə saxlayırdım. İllər keçdikcə, bir qədər peşəkarlıq əldə etdikdən sonra teşt, düyüm, qazan və başqa qablar düzəltdim. Mis üzrə nə düzəlmək mümkündürsə hazırlamağı bacarıram”.

Bu sənət nümunələrini hazırlamaq üçün materialın əvvəllər daha çox olduğunu deyən usta qeyd etdi ki, Gədəbəydə olan mis qalıqlarından istifadə edirlər:” Bu sənəti tam öyrənmək çox çətindir. Ən azı on il işləməlisən ki, əlin bu sənətə öyrənsin. Bu misgərlik sənəti ustadan böyük səliqə və incə iş tələb edir. Çox zərif və incə bir sənətdir. Ancaq maraqlı sənətdir, gərək səbrin olsun. Artıq 50 ilə yaxındır ki, bu işlə məşğulam bu gün də həvəsdən düşməmişəm”.

Ümumiyyətlə, Qurban usta hesab edir ki, bu sənəti öyrənmək örətməkdən çətindir:”Özü də bu peşə ilə gərək uşaq yaşlarından məşğul olasan. Çünki, onda insanın potensial qüvvəsi yaxış və çox olur. Kiçik yaşlarından bu işlə bir- iki il mütəmadi məşğul olarsansa əl öyrəşir, vərdiş yaranır və sonradan isə preşəkarlıq əldə edirsən”.

Hazırda Qurban ustanın dediyinə görə, yüzdən artıq yaşı olan, babasından ona yadigar qalan emalatxanada fəaliyyətini davam etdirir:” Əvvəla onu deyim ki, Lahıc özü tarixi baxımdan çox qədim və gözəl bir məkandır. Orda çay daşından tikilən çoxsaylı evlər var. Onların hər biri ayrılıqda gözəl və bənzərsiz incəsənət nümunələridir. Yayda buraya çoxlu sayda yerli və xarici turistlər gəlir. Bizim hazırladığımz sənət nümunələri əvvəllər xaricilər tərəfindən çox alınardı, amma indi dövlətin qanununa əsasən qədim sənət nümunələrini ölkədən xaricə aparmağa icazə verilmir. Ona görə də onlar çox həsrətlə bu qablara baxırlar və müəyyən suallarla bizə müraciət edirlər. Əcnəbilər bu sənət əsərlərinin fotoşəkillərini çəkib aparırlar. Yerli əhalimiz isə daha çox düyüm və samovar alırlar. Ölkəmizdə yeni ofis açanlar bu qədim sənət nümunələrindən alıb, iş otaqlarını Şərq mədəniyyət nümunələri ilə zənginləşdirirlər”.

Bu qablar arasında daha çox düyüm düzətdiyini deyən usta bildirdi ki, bunlar arasında ən çətin hazırlananı durna çırağıdır.

Dəmirçilik sənəti ilə uzun illərdir ki, məşğul olduğunu deyən Xosrov Abbasov isə bildirdi ki, bu sənət onların ata-baba sənətidir:”Mən hazırda böyük bir həvəslə bu sənəti davam etdirirəm. Yaddan çıxmağa və unudulmağa qoymuram. Əvvəl bu sənətlə məşğul olan insanların sayı Lahıcda daha çox idi. Son illər isə demək olar ki, bu işlə məşğul olanlar yox səviyyəsindədir. Hazırda mən demək olar ki, tək halda bu işlə məşğulam”.

Gənclərin bu sənətə meyl göstərmədiyini deyən Xosrov ustanın sözlərinə görə, dödr oğlundan heç biri atasının yolunu davam etdirmir:”Çox ağır sənətdir, daim işləyirsən. Yəni, bu böyük güc tələb edən bir peşədir. Məişət əşyaları, nal, eyni zamanda xalçaçılıqda istifadə olunan alətlər və sair kimi müxtəlif alətlər hazırlayıram. Hazırda atamın və babamın vaxtilə çalışdığı iki yüz yaşı olan, çox qədim sənət ocağıda fəaliyyətimi davam etdirirəm”.

İnsanların daha çox teş, saç və odun qızdırıcısına tələbatlarının çox olduğunu deyən usta söylədi ki, ilk dəfə dəmirçilik sənəti üzrə bıçaq düzəldib. Onun dediyinə görə, o zaman uşaq əməyi ilə daha asan başa gələn bıçaq idi.

Sonda isə sənətkarlar xüsusi olaraq vurğuladılar ki, neçə ki, ömürləri və gücləri var, bu sənəti məşğul olacaqlar və yaddan çıxmağa qoymayacaqlar. Belə sərgilər vasitəsilə hazırladıqları sənət nümunələrini nümayiş etdirərək dünyaya tanıtdıracaqlar.

GÜNAY

Paritet.- 2009.- 19-20 noyabr.- S. 12.