Bakı metropoliteni: Dünəni, bugünü, sabahı

Azərbaycan xalqının böyük oğlu, görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin 90 illik yubileyi günlərində onun gördüyü böyük, əzəmətli işlər minnətdarlıq hissi ilə xatırlanır, yada salınır, anılır. Şəhərimizin arteriya damarı olan, böyük strateji əhəmiyyət daşıyan Bakı Fotometropoliteninin tikintisi, inkişafı, perspektivi də Heydər Əliyevin gördüyü nəhəng, əzəmətli işlər cərgəsindədir. “Metro Bakı üçün böyük bir nemətdir, böyük bir sərvətdir”—deyən ulu öndərin Bakı metropoliteninin bugünkü səviyyəyə çatmasında müstəsna xidmətləri olmuşdur. Onun rəhbərliyi dövründə metropoliteninin 14 stansiyası tikilib istifadəyə verilmişdir. Milyonlarla insanın rahatlığı üçün görülən bu işlər bu gün minnətdarlıq, şükranlıq hissi ilə yad edilir, şəhər əhalisinin bir çoxu hörmət, ehtiram, minnətdarlıq əlaməti olaraq ulu öndərdən yadigar qalan Bakı metropoliteninə Heydər Əliyevin adının verilməsini arzu edirlər.

Heydər Əliyev adına Bakı metropoilteni. Düşünürük ki, inkişaf edən, böyüyən, sabahlara addımlayan doğma Bakı metropolitenimiz həm də ulu öndərin arzularını sabahlara aparacaq.

Tarixi insanlar yazır. Gəlin, biz də real gerçəkliyə söykənən tariximizi gerçəkcəsinə yazaq, halal haqqı olana halal haqqını verək.

Bakı metropoliteninə Heydər Əliyevin adının verilməsi arzusu da bu halal arzudan, halal haqdan doğur.

Ötən əsrin əvvəllərində fantastik əsərləri ilə dünyada şöhrət tapmış Herbert Uels İngiltərədə “Zamanın maşını” romanını çap etdirdi. Böyük oxucu auditoriyası qazanmış bu əsər öz müəllifinə şöhrət gətirməklə yanaşı, böyük mübahisələrə səbəb oldu. Müasirləri tərəfindən zülmət dolu antiutopiya adlandırılan bu fantastik roman gələcək üçün həm də çox dəqiq futuroloji proqnoz verə bilmişdi.

Təəccüb doğursa da, Uels çox dəqiqliklə bildirmişdir ki, bəşəriyyət inkişaf etdikcə, insan yerin dərin qatlarına baş vuracaq, Günəş işığı düşməyən sehrli bir dünya yaradacaqdır. Romanda yazıldığı kimi, min illərdən sonra yox, bir neçə onilliklərdən sonra böyük yazıçının arzuları həqiqətə çevrildi. Onun özünün sağlığında dünyanın bütün iri şəhərlərində insanlar öz imkanları daxilində yer altında yeni dünya qurdular, xəyalları həqiqətə çevirdilər. İkinci Dünya müharibəsində gecə–gündüz işləyən yeraltı hərbi zavodlar heç kəsin təəccübünə səbəb olmadı. Neft anbarları, yeraltı rabitə mərkəzləri, gizli laboratoriyalar, maşın dayanacaqları, yeraltı kinoteatrlar, dövlət əhəmiyyətli çoxlu sayda məxfi mərkəzlər—bütün bunlar günümüzün reallıqlarıdır.

Amma metro qədər şəhərlərin gündəlik həyatına daxil olan, az qala simvola çevrilən ikinci nəqliyyat vasitəsi, demək olar ki, yoxdur.

Bircə anlığa gəlib–gedənlərlə birgə 4 milyonluq şəhərimizi metropolitensiz təsəvvür edək. Yollarda yaranmış tıxaclar, keçidlərdə insan dənizi, baş verən yol qəzaları, məktəblərə, xəstəxanalara, bağçalara, elm–təhsil ocaqlarına tələsən yüz minlərlə insanların əzab–əziyyətləri, sarsıntıları, yaşantıları…

Bəs böyük şəhərlərin arteriya damarları olan metropolitenin tarixi hardan başlayır?

XIX əsrin ikinci yarısında dünyanın ən qabaqcıl sənaye və texniki tərəqqi şəhəri olan Londonun darısqal küçələrində hərəkətin çətinlik törətməsi bir çoxları kimi vəkil Çarlz Pirsonu da düşündürürdü. Məhz onun təklifi ilə şəhər yeraltı dəmir yolu tikintisinin inşası ideyası minlərlə insan tərəfindən müdafiə olundu və o zaman üçün qısa müddət sayılan dörd ilə yaxın bir vaxtda uğurla başa çatdırıldı.

Beləliklə, layihəsi 1853–cü ildə İngiltərə parlamenti tərəfindən təsdiq olunmuş, inşasına 1860–cı ildə başlanılmış London metrosu 1863–cü ildə istifadəyə verildi. Buxar gücü ilə işləyən qatar 3,6 kilometr uzunluğunda çəkilmiş yeraltı yolu qət etdi. Dünyanın ilk metropoliteninin iş ahəngi beləcə başladı.

Londonda ilk metropolitenin işə düşməsindən düz 104 il sonra, 1967–ci il noyabrın 6–da respublikamızın paytaxtı Bakı şəhərində insanların çoxdan həsrətlə gözlədikləri Bakı metropoliteni işə salındı. Sual yarana bilər, bəs niyə bu qədər gec? Əslində Bakıda metropoliten inşası ideyası hələ ötən əsrin 30–cu illərində yaranmışdı. O illər Bakının yenidən qurulması baş planında metropoliten tikintisi nəzərdə tutulmuşdu. Amma mərkəzdən olan ciddi təzyiqlər, qadağalar imkan vermədi ki, Moskva ilə bərabər eyni vaxtda Bakıda da metropoliten inşa edilsin.

İkinci Dünya müharibəsinin başlanması isə bütün planları alt–üst etdi. Azərbaycan xalqı bu müharibədə 300 minə yaxın ən yaxşı oğul və qızlarını itirdi. Müharibə başa çatandan təxminən iki il sonra Sov. İKP MK Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində metropoliten tikilməsi üçün qərar çıxartdı.

Metro tikintisinin layihə–axtarış işləri 1947–ci ildə başlandı. 1949–cu ilin axırında Bakı Baştunelmetrotikinti İdarəsi yaradıldı. Bu idarə Bakı metropoliteni tikintisinin baş podratçısı vəzifəsini öz üzərinə götürdü. Eyni vaxtda “Metroqiprotrans” Layihə–tədqiqat İnstitutunun filialı olan “Bakımetrolayihə” İnstitutu yaradıldı.

Təzəcə başa çatmış müharibədən sonra Bakıda metro tikintisi qeyri–adi hadisə idi. İnşaatçılar sonsuz bir həvəslə, sevgilə, can yanğısıyla üç növbədə işləyir, işin ahənginin aşağı düşməməsi üçün gecələr də yatmırdılar.

Birinci keçidin sevincini inşaatçılar 13 sentyabr 1952–ci ildə, indiki “28 May” —”Xətai” stansiyası arasında yaşadılar.

Ancaq inşaatçıların bu sevinci uzun sürmədi. SSRİ Nazirlər Sovetinin 20 sentyabr 1953–cü il tarixli qərarı ilə Bakı metropoliteninin tikintisi dayandırıldı. Hazır obyektlərin işi donduruldu. Yarım əsrdən çox bir vaxt keçəndən sonra düşünməyə bilmirsən: bu qəfil aksiyanın arxasında hansı gözəgörünməz qara qüvvələr dayanmışdı? Başda “Kreml təlxəyi” daşnak Anastas İvanoviç Mikoyan olmaqla Məkrəzi Komitəyə soxulmuş, gecə–gündüz yatmayan türk qanına susamış dişi qanlı məkrli ermənilər Moskvadan, Leninqraddan sonra Bakıda metropolitenin açılmasına dözə bilməzdilər. Hətta maliyyə məsələsinə bağlayıb metropoliten tikintisinin tamamilə ləğv olunmasını ortaya atanlar da oldu. 1960–cı ildə Bakı Metropolitenində tikinti işləri təzədən bərpa olundu. Öz işindən ayrılmış adamlar bir yerə cəm oldular. Tikintinin ahəngi təzədən sürətlənməyə başladı. 1966–1967–cı ildə görülən işlərin həcmi ən yüksək həddə çatdı. Təkcə 1966–cı ildə çəkilən tunelin uzunluğu 1961–1963–cü illər ərzində çəkilən tunelin uzunluğundan artıq idi. 1967–ci il metropolitenin tikintisinə sərf edilən kapital qoyuluşunun həcmi isə həmin 3 ildəkindən 4,2 dəfə artıq idi. Metro tikintisində ən yüksək göstəriciyə və sürətə də inşaatçılar məhz 1966–cı ildə nail oldular. Onlar 1 ay ərzində 114,7 metr tunel işi görmüşdülər.

Metropolitenin çəkilişi xüsusi hidrogeoloji şəraitdə, yeraltı suların güclü təzyiqi altında çətin, gərgin zəhmət hesabına başa gəlmişdi.

Bakı metropoliteni işə düşməzdən əvvəl çox ciddi sınaq yoxlamasından keçmişdi. 1967–ci il 16 oktyabr gecəsi elektrik deposunun növbətçisi vəzifəsini yerinə yetirmiş Rafael Minulinlə olan söhbəti xatırlayıram. O, həyəcanla danışırdı: “Bakı metrosu üçün 16 oktyabr tarixi bir gündür. Həmin gün səhər saat 4–51 dəqiqədə metronun ilk sınaq vaqonu yola çıxdı. Belə hesab edirəm ki, metromuzun yaşı bu tarixdən hesablanmalıdır. Həmin gün ilk dəfə kontakt relsinə gərginlik verilmiş, yeraltı xətlərin və qatarların sınaq yoxlaması başlanmışdır. Bakı metropoliteni və “Bakıtuneltikinti” kimi böyük kollektivlər Azərbaycan xalqına inamla məlumat verə bildilər ki, respublika paytaxtı Bakının metro kimi müasir, rahat şəhər nəqliyyatı var.

Metronun işə salınmasının iştirakçılarından biri kimi, o gün mənim qismətimə elektrik deposunun növbətçisi vəzifəsini yerinə yetirmək şərəfi düşmüşdü.

1967–ci il oktyabrın 15–dən 16–na keçən gecə, növbəyə gələndə mənə metropoliten xətlərinin sınaq yoxlamasından ötrü üç vaqonlu qatar tərtib etmək tapşırığı verilmişdi. Oktyabrın 15–də təxminən 21–30–da depo növbətçisinin köməkçisi Artur Həsənovun, maşinistlər Nağı Nağıyevin, Georgi Viktoroviç Semyonovun, Moskva metrosunun təlimatçı maşinisti Boris Abramoviç Şternin daxil olduğu manevretmə briqadası tərəfindən 3524–3528–3526 nömrəli qatar tərtib edildi və motovozun köməyi ilə park yoluna gətirildi.

İlk qatarın idarə olunması Şternin müşayiəti ilə Nağı Nağıyevə və Georgi Semyonova həvalə edildi.

Sınaq və buraxılış qərargahının sədri, metropolitenin baş mühəndisi Cəbrayıl Hacıyevdən yüksək gərginliyin verilməsindən ötrü cərəyan açarlarının qoşulması barədə telefonla şifahi əmr aldım. Ucadanışan radiorabitəsi vasitəsilə “ehtiyatlı olun, bütün depo yolları, yüksək gərginlik altındadır!”—xəbərdarlığı depo yollarından portala qədər bütün ərazini bürüdü. Saat 4–51 dəqiqədə gərginlik verildi. Starta hazırlanmış sınaq qatarının qatı zülməti yaran işıqları görünən kimi “ura” sədaları göyə ucaldı. Hamı sevincdən uşaq kimi bir–birini qucaqlayıb öpür, təbrik edirdi”.

1967–ci il noyabrın 6–da işə salınan, noyabrın 25–dən qatarların müntəzəm hərəkəti başlayan Bakı metropoliteninin istismara verilmiş 9,2 kilometrlik məsafəsi boyu yerləşən “Bakı Soveti” (indiki “İçərişəhər”), “26 Bakı komissarı” (indiki “Sahil”), “28 Aprel” (indiki “28 may”), “Gənclik”, “Nərimanov” stansiyaları ətrafında yaşayan insanların o zamanlar yaşadıqları hisslər, duyğular, həyəcanlar bəlkə də bu gün çoxlarına qəribə gələ bilər. Bakı metropoliteninin işə düşməsilə, sanki, şəhərimizin həyatına bir qaynarlıq, coşqu, dinamika gəldi.

Metropolitenin sürətli tikintisi, inkişafı, tərəqqisi, təntənəsi heç şübhəsiz birbaşa ulu öndərimiz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Onun rəhbərliyi dövründə metropolitenin 14 stansiyası tikilib istifadəyə verilmişdir.

Heydər Əliyev Bakı şəhərində metro tikintisinin necə çətinliklər hesabına başa gəldiyini yaxşı bilirdi. O, hər stansiyada gedən tikinti prosesini izləyirdi.

Xüsusilə “28 may”, “Nizami” sahəsində tunellərin qazılması zamanı böyük çətinliklər yaranmışdı. Sulu, ağır axıntılı süxurlar ciddi əngəllər törədirdi və qazıntıların aparılması texnologiyasını dəfələrlə dəyişdirmək lüzumu ortaya çıxmışdı.

Bu zaman tunellərdə işi gesson üsulu, suyun səviyyəsinin azaldılmasının və qruntların sementlənməsinin tətbiqi yolu ilə, sipər üsulu ilə aparırdılar.

Tunellər şəhərin ən çox əhali yaşayan rayonundakı birmərtəbəli və çoxmərtəbəli binaların altından keçirdi. Burda çoxlu köhnə quyular var idi. Tunellər həmin sahədən keçdikdə sıxılmış hava bu quyulardan çıxırdı. Bu kimi halların qarşısını almaqdan ötrü ayrı–ayrı sahələrdə binaların zirzəmi divarları betonlanırdı. Zirzəmilərin özləri isə sement məhlulu ilə doldurulurdu. 82 köhnə quyunun ləğv edilməsindən ötrü 800 kubmetr beton və butbeton salınmış, 1900 kubmetr sement məhlulu vurulmuşdu.

Bakı metropoliteni tikintisinin unikallığı bir də onda idi ki, hələ 1963–1964–cü illərdə onun inşasında həlqəvi qovuşuqları olan unifikasiya edilmiş yığma dəmir–beton hörmələrdən istifadə edilirdi. Həmin konstruksiya yüksək qənaətçilliyinə və sadəliyinə görə xüsusi diploma layiq görülmüşdü.

Bakı metropoliteninin ayrı–ayrı stansiyalarında gedən işlər barədə hər gün Heydər Əliyevə məlumat verilirdi. Ulu öndər təkcə tikintinin gedişi ilə deyil, eyni zamanda hər bir stansiyanın arxitekturası, bədii tərtibatı ilə maraqlanır, göstərişlər, məsləhətlər verirdi. Hər stansiyanın inşasında milli ornamentlərdən, klassik cizgilərdən, materiallardan istifadə etməyi tövsiyə edirdi və stansiyanın açılışında bu uğurları xüsusi qeyd edirdi.

Öz memarlıq həlli ilə ən çox diqqəti çəkən “Nizami” stansiyasının zalındakı panno–təsvirlər haqqında o, razılıqla danışmışdı. Buradakı 18 mozaik pannonun bədii tərtibat müəllifi SSRİ xalq rəssamı Mikayıl Abdullayev idi.

Ulu öndər metropolitenin tikintisində çalışan hər kəsin əməyini yüksək qiymətləndirir, onların fədakarlığını xüsusi qeyd edirdi.

“Metronun tikilməsi və bu səviyyəyə gətirilməsi çox çətin iş idi… İnşaatçılar böyük fədakarlıqlar göstərməsəydilər, metronu bu cür tikmək mümkün deyildi. Mənim xatirimdədir, 1976–cı ildə “Nizami” stansiyası hazır olmuşdu. Oranı neçə dəfə su basdı. Bir dəfə səhər işə gələndə xəbər verdilər ki, tunel tamamilə su ilə dolubdur. Onu oradan çıxarmaq nə qədər çətin idi.

Yaxud tunelləri qazanda hər dəfə su çıxırdı. Bilməlisiniz ki, Bakının yeraltı geoloji strukturu çox mürəkkəbdir. Bakıda keçmişdə su olmadığına görə quyular qazırdılar. Təxminən 100 il bundan öncə Bakıda ancaq quyu suyundan istifadə edirdilər. Əgər indi o quyular qapanıbsa da, onların alt hissəsi qalır.

Bizim metro inşaatçıları dəfələrlə belə quyulara rast gəliblər, oradan su çıxıbdır. Bəzən insanlar da orada ağır vəziyyətə düşüblər. Amma öz işlərindən əl çəkməyiblər”.

Ulu öndərimiz Heydər Əliyev Bakıda yaşayan sadə zəhmət adamı üçün, ziyalı üçün, işə, məktəbə tələsən insanlar üçün metronun nə olduğunu gözəl bilirdi. Onun xəyallarında, arzularında, şəhərimizin ən ucqar nöqtəsinə belə yeni xətlərin çəkilməsi planı var idi. Yetmişinci illəri yada salan ulu öndər gördüyü böyük işlərdən qürur hissi keçirir, doğma xalqına, onun xoşbəxtliyinə sərf etdiyi ömrün hədər getmədiyini dönə–dönə xatırladırdı:

“…Artıq siz bilirsiniz ki, bizim bu dayandığımız yer də hələ Bakının son sərhədi deyildir.

Burada o illər, 1970–ci ildən başlayaraq bizim tikdiyimiz, qurduğumuz, yaratdığımız yaşayış binaları, nəqliyyat vasitələri, bağlar, bağçalar, ağaclar, güllər, çiçəklər, insanların yaşaması üçün imkanlar yaratdı. Mən hələ o vaxt burda inşaat işlərini genişləndirərək eyni zamanda nəqliyyat xidmətinin təşkil edilməsi ilə də məşğul olurdum. Buraya nə tramvay, nə də trolleybus gəlirdi. Gələn avtobuslar da insanların tələbatını ödəmirdi. Ona görə biz buraya metro xəttinin çəkilməsini qərara aldıq və ötən illərdə bunu yerinə yetirdik.

Mənim xatirimdədir, “Əzizbəyov” (indiki “Koroğlu”) metrostansiyasını — bu rayonun başlanğıcında yerləşən stansiyanı tikdik, yaratdıq, metro xəttini oraya qədər gətirdik. Mən onun açılışında iştirak etmişəm. Ondan sonra bu işi davam etdirdik. “Qara Qarayev”, “Neftçilər”, sonra “Xalqlar dostluğu”, “Əhmədli” metrostansiyasının tikilməsi üçün mən nə qədər tələblər edirdim və o stansiyanı açanda nə qədər sevinirdim. Ancaq Əhmədli qəsəbəsinin son nöqtəsinə qədər metro xəttinin çəkilməsi mənim gözümün qarşısında böyük bir iş kimi durmuşdu. Həqiqətən, bu çətin və böyük iş idi, biz buna nail olduq. Bunların hamısının başında, üstündə mən dayanmışdım, bunları mən edirdim.

İndi Bakı şəhəri böyük metropolitenə malik olan bir şəhərdir və bunun böyük bir qolu da məhz buradan — Nizami rayonundan keçib gedərək Əhmədlidə qurtarır. Bizim planımız onu ordan Xətai rayonundakı metro xətti ilə birləşdirməkdir.

Şübhəsiz, biz buna da nail olacağıq.

Bu, Bakı üçün böyük nemətdir, böyük sərvətdir. Təsəvvür edin, əgər indi bizim metro kimi nəqliyyat vasitəmiz olmasaydı, buralarda yaşayan yüz minlərlə insan nə cür hərəkət edəcəkdi, iş yerlərinə, başqa işlərinə nə cür gedəcəkdilər!

Azərbaycana 14 il rəhbərlik etdiyim zaman, sonra beş il də Moskvada Sovetlər İttifaqının rəhbərliyində olduğum zaman mən Bakıda metropolitenin tikintisi ilə daim məşğul olmuşam və bu işə nail olmuşam. Buna görə də özümü xoşbəxt hesab edirəm.

…Mən şəhərin hər bir daşını, hər bir küçəsini, binasını özüm üçün doğma hesab edirəm. Əgər hər kəs millətini, şəhərini, vətənini, paytaxtımız olan Bakını sevirsə, belə hissiyatla yaşamalıdır”.

Bakı metropoliteninə ayrı–ayrı illərdə rəhbərlik etmiş insanların hamısı Heydər Əliyev məktəbinin nümayəndələridir. Onların hər biri ulu öndərin rəhbərliyi altında metropolitenimizin inkişafına öz layiqli töhfələrini vermişlər.

Bakı metropoliteninə 1966–cı ilin avqust ayından 1976–cı ilin may ayınadək Lütfəli Cahangir oğlu Nuriyev, 1976–cı ilin may ayından 1979–cu ilin mart ayına kimi Fikrət İbrahim oğlu Kəngərli, 1979–cu ilin iyun ayından 1987–ci ilin fevralına qədər İqor Abbas oğlu Xankişiyev, 1987–ci ilin fevral ayından 1993–cü ilin noyabr ayınadək Vahid Məmmədrza oğlu Nadirli, 1993–cü ilin noyabr ayından 1998–ci ilin iyul ayınadək Cəfər İsa oğlu Yusifov rəhbərlik etmişdir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin 27 iyul 1998–ci il tarixli sərəncamı ilə Bakı metropoliteninin yetirməsi Tağı Məhəmməd oğlu Əhmədov zəngin ənənəsi olan Bakı metropoliteninin rəisi təyin edilmişdir. Metropolitenin qayğı və problemlərinə, dünəninə, bu gününə dərindən bələd olan, daim axtarışları, yeniliyi sevən Tağı Əhmədov 15 il ərzində Bakı metropoliteni üçün unikal işlər görmüşdür.

22 yaşından öz taleyini metropolitenə bağlayan bu işgüzar, qayğıkeş, xalqının, millətinin, müstəqil dövlətinin sadiq əsgəri olan insan Bakı metropolitenini öz doğma evi, ocağı sayır. Azərbaycanın müstəqilliyinin ilk illərində ulu öndər Heydər Əliyevin Bakı şəhərinin arteriya damarı olan metropolitenə rəhbərlik etməyi məhz ona həvalə etməsi böyük etimaddır. Yüksək intellekti, ziyalılığı, peşəkarlığı ilə seçilən Tağı Əhmədov öz işinin mahir bilicisidir. Bakı metropoliteninin hər bir ağrılı nöqtəsinə bələd olan Tağı müəllim təyin edildiyi elə ilk gündən keçmiş İttifaq respublikalarının metropolitenləri ilə kəsilmiş əlaqələri bərpa etməyə çalışdı. Moskva, Kiyev, Xarkov, Leninqrad, Minsk, Tbilisi metropolitenləri ilə qarşılıqlı əlaqələr, dostluq münasibətləri öz bəhrəsini verdi. Bu əlaqələrin geniş vüsət almasında, əlbəttə, ulu öndər Heydər Əliyevin nüfuzu, hörməti böyük rol oynadı.

Son 10–15 il ərzində Bakı metropolitenində görülən möhtəşəm işlərdə, saysız–hesabsız yeniliklərdə, kadr dəyişikliyində, yaranmış sağlam, işgüzar atmosferdə Tağı Əhmədovun müstəsna xidməti vardır.

Ulu öndər Heydər Əliyevin Bakı metropoliteninin bu günü, gələcəyi haqqında ideyalarını səbirlə, ardıcıllıqla, əsl vətəndaşlıq qeyrəti ilə həyata keçirən Tağı Əhmədovun rəhbərliyi altında metropolitendə son illərdə görülən işləri göz önünə gətirəndə heyrətlənməyə bilmirsən. Qürür hissi keçirirsən ki, şəhərimizin sabahı necə gözəl, əzəmətli olacaqdır.

Vaqon parkının tamamilə yeniləşməsi, 161 yeni vaqonun alınması, hərəkətin təşkilində və idarə olunmasında yeni elektron texnologiyaların tətbiqi, bütün stansiyalarda, vaqonlarda, depo ərazisində videomüşahidə sisteminin qurulması, gediş haqqının ödənilməsində plastik kart sisteminin həyata keçirilməsi, hərəkət təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsində ən başlıca tədbirlərdən biri olan sürəti avtomatik tənzimləmə sisteminin tam proqramının tətbiqi, qatar dispetçer məntəqəsinin müasir texnologiyalar əsasında yenidən qurulması, “İçərişəhər”, “Koroğlu”, hazırda isə “28 May” stansiyasında aparılan yenidənqurma işləri, “İçərişəhər”, “Azadlıq”, “Dərnəgül”, “28 May”, “Koroğlu” stansiyalarında yeni tipli ən müasir alman istehsalı olan eskalatorların quraşdırılması, “28 May” stansiyasındakı 3 köhnə eskalatorun demontaj edilərək, 4 yeni, müasir eskalatorla əvəz edilməsi, MDB məkanında ilk dəfə kadr hazırlığı məsələsində maşinistlərin texniki məşğələlərinin keyfiyyətini yüksəltmək məqsədilə trenajorların tətbiqi, yeraltı yollarda uzunölçülü relslərin hazırlanması və tətbiqi, “Həzi Aslanov”, “Nəsimi”, “Azadlıq”, “Dərnəgül” stansiyaların istifadəyə verilməsi, “28 May” stansiyasının 2–ci girişinin açılması, yaxın günlərdə Bakı metropoliteninin “beyni” olan yeni 9 mərtəbəli texnoloji korpusun istifadəyə verilməsi və adlarını çəkmədiyim bir çox möhtəşəm işlərin həyata keçirilməsi Tağı Əhmədovun fəaliyyəti haqqında aydın təsəvvür yaradır.

Texnika elmləri namizədi, “Fəxri dəmiryolçu”, “Şöhrət” ordenli, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mühəndisi, “Qızıl buta”, akademik Yusif Məmmədəliyev mükafatları laureatı Tağı Məhəmməd oğlu Əhmədov metropoliteninin zəngin varislik ənənələrini ləyaqətlə davam etdirir.

“Biz metro inşaatını davam etdirməliyik… İnşallah, qarşıdan gələn 3–4 ildə Azərbaycanın gəlirləri xeyli artacaqdır. Mən sizə bildirmək istəyirəm ki, bu gəlirlərdən Bakı metrosunun inşasının davam etdirilməsi üçün mütləq istifadə etmək lazımdır. Mən bunu edəcəyəm və güman edirəm ki, məndən sonra gələn insanlar da bunu mütləq etməlidirlər”, ulu öndərin sağlığında dediyi bu sözləri həqiqətə çevirən Heydər Əliyev kursunun layiqli davamçısı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Bakı metropoliteninin inkişafı üçün böyük işlər görür.

Bakı metropoliteninin rəisi Tağı Əhmədov: “Metropolitenin gələcəyi barədə ulu öndər Heydər Əliyevin arzularının gerçəkləşdirilməsi də möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyevin apardığı möhtəşəm quruculuq işlərinin mühüm istiqamətlərindəndir və ictimai nəqliyyatın bu mühüm sahəsində çalışanların, onun xidmətindən istifadə edənlərin hər birinin qəlbində qürur, iftixar və dərin minətdarlıq hissi doğurur.

Azərbaycanın hazırkı inkişafını irəlicədən görən Heydər Əliyev dərin inam və əminlik hissi ilə bildirirdi ki, uğurla həyata keçirilən iqtisadi layihələrdən dövlətimizin əldə etdiyi gəlirdən gələcəkdə metropolitenin inkişafı, genişləndirilməsi və yenidən qurulmasına pay ayrılacaqdır.

Son 10 il ərzində Azərbaycan iqtisadiyyatının sürətlə inkişaf etməsi Bakı metrosunda çox böyük tikinti və quruculuq işləri aparılmasına geniş imkanlar açmışdır.

Möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyevin “Bakı metropoliteninin perspektiv inkişafı ilə bağlı bəzi tədbirlər haqqında” 2008–ci il 10 noyabr tarixli sərəncamı ilə sərnişin nəqliyyatı sistemini təkmilləşdirmək və şəhər nəqliyyatında hərəkətin gərginliyini azaltmaq məqsədilə “Bakı metropoliteninin 20 illik inkişafının Dövlət Proqramı” təsdiq edilmiş və metropolitenin yeni perspektiv sxemi hazırlanmış, onun icrasına başlanmışdır.

Son illər tikilib istifadəyə verilmiş və müasir üslubda bərpa edilmiş metro stansiyaları, ulu öndərimizin istəyinə uyğun olaraq özünün mükəmməl arxitekturası ilə Bakının memarlıq ənənələrini daha da zənginləşdirir, əsl mədəniyyət abidəsi kimi şəhərə yaraşıq verməklə yanaşı, ilk növbədə, çoxmilyonlu paytaxt sakinlərinin rahat və təhlükəsiz gediş–gəlişini təmin edir.

Ulu öndərimizin arzu və tövsiyələrini bütün sahələrdə dönmədən yerinə yetirən möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyev metropoliten işçilərinin çətin, məsul, şərəfli əməyini də daim yüksək qiymətləndirir.

Dövlətimizin başçısının 29 oktyabr 2006–cı il tarixli sərəncamı ilə hər il 8 noyabr metro işçilərinin peşə bayramı günü kimi qeyd edilir.

Son illərdə möhtərəm Prezidentin fərmanları ilə Bakı metropoliteninin bir qrup işçisi yüksək mükafatlara, “Şöhrət” ordeninə, “Tərəqqi” medalına, bir sıra fəxri adlara layiq görülmüş, əmək veteranlarından bir neçəsinə Prezident təqaüdü təyin edilmiş, metropoliten işçilərinin sosial müdafiəsini gücləndirmək məqsədilə tədbirlər görülmüşdür.

Bakı metropolitenindəki yeniliklər, uğur və nailiyyətlər ulu öndərimizin 90 illik yubileyinə çox böyük töhfədir. Ən son yenilik vaqon parkımızın ən müasir vaqonlarla təchiz edilməsi sahəsində görülən işlərdir. Rusiyanın “Mıtışşi” zavodundan aldığımız bir heyətlik—5 vaqon texniki təchizatına görə əvvəlkilərdən xeyli fərqlənir. Bu vaqonlarda sərnişinlərin nəinki rahatlığı və təhlükəsizliyi, həm də sağlamlığı, yoluxucu xəstəliklərdən qorunması üçün texniki vasitələr quraşdırılmışdır. Hazırda sınaq müddəti keçən yeni vaqonlardan daha üç heyət alıb gətirməyi və gələn il istifadəyə veriləcək “Avtovağzal”, “Əcəmi–2″ stansiyalarında istismara buraxmağı nəzərdə tuturuq. Həmin stansiyalarla yanaşı, hərbi hospitalın qarşısında yerləşəcək stansiyada da hazırda tikinti işləri aparılır. Oradan isə Heydər Əliyev İdman Konsert Kompleksinin yaxınlığında inşası üçün yer müəyyənləşdirilmiş stansiyaya doğru yeni tunel qazılacaqdır. “H.Aslanov” stansiyasından Yeni Günəşliyə çəkilən tunelin isə uzağı 2016–cı ildə başa çatdırılacağını gözləyirik. Hazırda Bakı metropoliteninin 8 stansiyasında və 2 depoda tikinti işləri gedir. Ümumiyyətlə, metro tikintisinin ən qızğın vaxtlarında belə indiki sürət olmamışdır.

Möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyevin konseptual sxemdə qarşımıza qoyduğu tələb belədir: 2030–cu ilə qədər Bakıda əlavə olaraq 50 metro stansiyası tikilməlidir.

Bu gün görülən əzəmətli işlər sabahkı arzularımıza gedən uğurlu yolun başlanğıcıdır. Müstəqil dövlətimizə şərəflə xidmət etmək, qurub–yaratmaq Bakı metropoliteni işçilərinin gündəlik qayğılarıdır”.

Artıq 46–cı ildir ki, ulu öndərimiz Heydər Əliyevin milli sərvətimiz adlandırdığı Bakı metropoliteni xalqımıza xidmət edir. Onu qoruyub yaşadan, inkişaf etdirən, sabahlara aparan xalqımızın ləyaqətli övladlarıdır. Onların hər birinin könüllərdə yeri vardır. Babalarımız nə gözəl deyib:

Bu qala–bizim qala,

Həmişə bizim qala.

Tikmədim özüm qalam,

Tikdim ki, izim qala.

Zülfüqar ŞAHSEVƏNLİ

Respublika.-2013.-19 may.-S.6-7.