Unudulmaz gülüş ustası

...O, Azərbaycan Dəmiryol məktəbini bitirəndən sonra bir müddət Biləcəri deposunda maşinist köməkçisi işləyir. O zaman 21 yaşlı gənc nə vaxtsa Azərbaycan gülüş sənətinin aparıcı lokomotivlərindən birini idarə edəcəyini ağlına belə gətirmir. Ali təhsilli aktyor olmasa da, teatr səhnəsi, daha sonra böyük ekran sənət məktəbini əvəz edir. Bəxş etdiyi mənalı gülüş bu gün ekranda geniş yer alan mənasız hərəkətlərdən, ya da kompüter qrafikasından deyil, canlı aktyor oyunundan yaranır.

Sənətkar kimi yetişməsində, şöhrət tapmasında Ana televiziyamız sayılan Azərbaycan televiziyası və Azərbaycan radiosu təsirsiz ötüşmür. İstər mavi ekranda, istərsə də radio dalğalarında təqdim etdiyi komik tiplərlə şöhrət qazanır. O, sənət fəaliyyətində Cahangir Zeynalovun, Mirzə Ağa Əliyevin, Ağahüseyn Cavadovun gülüş məktəbinin ənənələrini ləyaqətlə yaşadır, inkişaf etdirir. Yaradıcılığında realizmə, bəzən bədii qroteskə, bəzən də satirik karikatura boyalarına üstünlük verir.

Musiqili Komediya Teatrının səhnəsində gülüş ustası kimi sənətkar şöhrəti tapır. “Arşın mal alan”da Soltan bəy, “O olmasın, bu olsun”da Məşədi İbad , “50 yaşında cavan”da Orduxan, “Həmişəxanım”da Cəbi Cüməzadə, “Haradasan, ay subaylıq”da Novruzəli, “92 dəqiqə gülüş” trilogiyasında Sonqulu kimi rolları həmişə hərarətli tamaşaçı alqışları ilə qarşılanır.

Milli kinomuzdakı duzlu-məzəli rolları da hamıya yaxşı tanışdır. “Ulduz”da Möhsünü, “Alma almaya bənzər”də Məmmədəlini, “Onun bəlalı sevgisi”ndə Qaraxalovu, “Şirbalanın məhəbbəti”ndə Şirbalanı kim xatırlamır?!

Bu obrazların unudulmaz ifaçısı Hacıbaba Bağırovun iyunun 12-də anadan olmasının 85 ili tamam olur.

Hacıbaba Ağarza oğlu Bağırov 1932-ci il iyun ayının 12-də Bakı şəhərində fəhlə ailəsində anadan olub. Gənc yaşlarından teatra olan həvəsi onu 1947-ci ildə Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrı nəzdindəki aktyor studiyasına gətirir. Teatrda görkəmli sənət korifeylərindən dərs alan H.Bağırov 1950-ci ildə Lənkəran Dövlət Dram Teatrında ilk müstəqil yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayır. 1960-cı ildə C.Cabbarlı adına Gəncə Dövlət Dram Teatrının aktyor truppasına qəbul olunur.

Bu kollektivdə C.Cabbarlının “Almaz”ında Fuad, S.Vurğunun “Komsomol poeması”nda Şahsuvar kimi müxtəlif səpkili rollar oynayır. Hacıbaba Bağırov 1962-ci ildə Musiqili Komediya Teatrına dəvət alır. Və bu teatrın səhnəsinə gəlişilə sənət yolunda yeni bir səhifə açılır. Teatrın səhnəsində bu gün də yaddaşlarda yaşayan unudulmaz obrazlar yaradır. 1989-cu ildə Bakı Tənqid-Təbliğ Teatrını yaradır. 1996-cı ilədək teatrın direktoru və bədii rəhbəri vəzifələrində çalışır. 1996-cı ildən isə Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrının direktoru, bədii rəhbəri olur. Hacıbaba Bağırovun mədəniyyətimizin inkişafı naminə göstərdiyi xidmətlər daim yüksək qiymətləndirilib. 1974-cü ildə “Əməkdar artist”, 1982-ci ildə “Xalq artisti” fəxri adlarına layiq görülür. 1998-ci ildə isə “Şöhrət” ordeni ilə təltif olunur. 2001-ci ildə “Bankir adaxlı” tamaşasına görə “Qızıl Dərviş” mükafatını alır. Hacıbaba Bağırov 2006-cı il oktyabr ayının 4-də Bakıda vəfat edib. II Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.

Kinorejissor Ağarza Quliyev 1964-cü ildə həmssenaristi olduğu “Ulduz” filminin çəkilişlərinə başlayır. O, filmin əsas rollarından olan Möhsünə səhnədə bu obrazın əsas ifaçısı Əməkdar artist İmamverdi Bağırovla bərabər, onun dublyoru Hacıbaba Bağırovu da dəvət edir. Hamı Möhsün rolunun əsas ifaçısı sayılan İmamverdi Bağırovun çəkiləcəyini gözləyir. Lakin Əlahəzrət Uğur Hacıbaba Bağırovun üzünə gülür. Sınaq çəkilişlərinə baxdıqdan sonra kinorejissor onun namizədliyinin üzərində dayanır. Beləliklə, Hacıbaba Bağırov ilk dəfə 32 yaşında ekranda görünür.

“Ulduz” filmindəki uğurlu debütdən sonra nədənsə aktyor yenə kadr arxasında qalır. 1966-cı ildə “İstintaq”, 1968-ci ildə isə “Qanun naminə” filmində yalnız epizodik rollarda görünür. 1975-ci ildə kinorejissor Arif Babayevin quruluş verdiyi “Alma almaya bənzər” filmində ikinci dərəcəli rol olan Məmmədəli obrazına çəkilir. Əsasən teatr aktyoru kimi tanınan Hacıbaba Bağırovun “Alma almaya bənzər” filmində ekran poetikasına dərindən bələdliyi aydın görünür.

O, yaradıcılıq üslubuna sadiq qalaraq oynadığı tipi lakonik cizgilərlə canlandırır, tipin iç dünyasını daha çox qabartmağa çalışır. “Alma almaya bənzər” filmində Hacıbaba Bağırov o zaman 12 yaşlı məktəbli Cəmil Quliyevlə bərabər kamera qarşısında dayanır. İllər sonra məktəbli Cəmillə Hacıbaba Bağırovun çəkiliş meydançalarında yenidən görüşəcəyini heç kim düşünmür...

Azərbaycan televiziyası Hacıbaba Bağırovun aktyor yaradıcılığında xüsusi yer tutur. Müxtəlif illərdə televiziya tamaşalarında, xüsusi populyarlığı olan “Səhər görüşləri”ndə, “Mavi işıq” gecələrindəki komik tiplərlə aktyor yeni tamaşaçı sevgisi qazanır. 1984-cü ildə rejissor Lütfi Məmmədbəyovun yazıçı-drammaturq Altay Məmmədovun pyesi əsasında hazırladığı “Kişilər” televiziya tamaşasındakı İnşallah rolu aktyorun növbəti yaradıcılıq uğuru sayılır. İnşallah obrazında o, realizmə xüsusi diqqət verir, zahiri effektlərə uymur. Aktyorun tamaşaçıda yaratdığı satirik gülüş nifrətdən uzaqdır. Hacıbaba Bağırov tipi dinamikada təqdim edir, hər epizodda yeni-yeni xarakterik xüsusiyyətlərini canlandırır. “Kişilər”dəki tiplər qalereyasında Hacıbaba Bağırovun İnşallahı fərqli xüsusiyyətlərilə yadda qalır.

Yaradıcılığı boyu müxtəlif sənət intriqaları Hacıbaba Bağırovun da aktyor həyatından yan keçmir. Qərəzli intriqaların nəticəsində tez-tez gözlənilməz zərbələrə tuş gəlir. Baş rolun ifaçısı kimi çəkiləcəyi filmlərə nədənsə maliyyə vəsaiti tapılmır. Bu gün bir daha o filmlərin vaxtı ilə Hacıbaba Bağırovun ifasında çəkilmədiyi faktından milli kinomuz, əlbəttə ki, çox itirir...

Hacıbaba Bağırov aktyor tapıntılarıyla, zəngin həyati müşahidələr və bədii ümumiləşdirmələrlə yaratdığı obrazlara xüsusi canlılıq verirdi. O, ifa tərzi ilə güldürməyi də, düşündürməyi də bacarırdı. Aktyorun ekran yaradıcılığında mürəkkəb qrim elementləri olmasa da, satirik tiplərin hər biri orijinal xüsusiyyətlərilə yadda qalır. Hamının yaxşı tanıdığı tiplər Hacıbaba Bağırovun nəhayətsiz yaradıcılıq fantazasiyası ilə tamaşaçı gülüşü yaradır.

Hacıbaba Bağırov yaradıcılığı boyu yaratdığı tiplər qalereyasında istər geyimdə, istər danışıqda, istərsə də səhnə mizanlarında klassik gülüş ustalarını təqlid etmir. Roldan-rola fərdi yaradıcılıq üslubunu yaradır. Bu üslub Hacıbaba Bağırovun sənətkar axtarışlarından qaynaqlanır. O, gülüş yaratmaq naminə şablonlaşmış ifadə vasitələrindən istifadə etmir. Təqdim etdiyi hər tipə sənətkar imzası ilə həyat verir.

Hacıbaba Bağırovun aktyor oyununda peşəkar rejissor “mən”i aydın görünür. Obraz yaradıcılığında aktyor Hacıbaba Bağırovu rejissor Hacıbaba Bağırov üzvi şəkildə tamamlayır. Onun yaratdığı hər tip neçə sənətkar nəsli üçün canlı örnək, əvəzsiz ustad nümunəsidir. Bu gün də unudulmaz aktyor tamaşaçılara bəxş ediyi sənətkar gülüşündə yaşayır. Bu sənətkar gülüşünün ömrü isə əbədidir...

Hatəm ƏSGƏROV

Respublika.- 2017.- 9 iyun.- S.7