Unudulmaz ictimai xadim və elm fədaisi

Azərbaycan qadın hərəkatına öz töhfələrini vermiş qadınlarımızın adınıbu gün hər birimiz qürurla çəkirik. Tibb elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi, Azərbaycan Oftalmoloqlar Elmi Cəmiyyətinin sədri, Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri, professor Zəhra xanım Quliyevanın da adı Azərbaycanda qadın siyasətinin həyata keçirilməsində mühüm xidmətləri olan qadınların arasında ön sıralarda çəkilir. Zəhra Quliyeva respublika səhiyyəsinin inkişafına, tibb elminə böyük töhfələr vermiş, milli kadrların yetişməsində, Azərbaycan qadınlarının ölkənin ictimai-siyasi həyatına cəlb edilməsində mühüm əməyi olan görkəmli dövlət xadimlərindəndir. Çox xoşdur ki, qadın hüquqlarının müdafiəsi, onların hər bir sahədə fəallığının artırılması istiqamətində misilsiz xidmətləri olan Zəhra xanım Quliyevanın 95 illik yubileyini qeyd edirik. Hər bir millət üçün fəxr olunası haldır ki, mənsub olduğu ölkə tarixində unudulmaz şəxslər yaşayıb, yaradıb. Xüsusən də yüksək mənəviyyat, intellekt, mədəniyyət, aydın təfəkkür sahibi olan qadınların tariximizdə oynadıqları rol onların xalq arasında böyük nüfuz qazanmasına səbəb olur. Z.Quliyeva əvəzsiz xidmətləri, geniş fəaliyyəti ilə xatirələrdə daim yaşayan, mənalı və şərəfli ömür yolu keçmiş qadınlarımızdandır.

Z.Quliyeva hələ gənc yaşlarından respublikanın ictimai-mədəni həyatında fəal iştirak etmişdir. Azərbaycan qadınının görkəmli nümayəndəsi kimi o, dəfələrlə SSRİ Ali Sovetinin, rayon və Bakı şəhər sovetlərinin deputatı seçilmiş, İttifaq Sovetində qanunvericilik üzrə daimi komissiyanın sədri, sonra 9-cu çağırışda qadın və ailə komissiyasının sədr müavini olmuşdur. Eyni zamanda, müxtəlif beynəlxalq cəmiyyətlərin və şuraların üzvü olmuşdur. Dünyanın bir çox ölkələrində keçirilmiş qadın qurultaylarında, simpoziumlarda, sülh günlərində, yüksək səviyyəli toplantılarda iştirak və məruzə etmiş, bir çox beynəlxalq tədbirlərdə Azərbaycan qadınlarını təmsil etmişdir. O, 1971-ci ildə ABŞ-ın Çikaqo şəhərində keçirilən iqtisadi və irqi birlik uğrunda I qadın qurultayında, 1973-cü ildə Polşa, ADR, Varşava müqaviləsinin 20 illiyində parlament nümayəndəsi kimi iştirak etmişdir. SSRİ Ali Sovetinin Anaların və uşaqların qorunması, qadın əməyi və güzaran məsələləri üzrə daimi komissiyanın sədri, “İzvestiya” nəşriyyatı yanında “Ailə və nikah” şurasının üzvü olmuşdur. Zəhra xanım, həmçinin Bakının Nəsimi rayon qadınlar şurasına rəhbərlik etmiş, 1995-ci ildən “Sevil” Azərbaycan Qadınları Məclisinin sədr müavini kimi fəaliyyət göstərmişdir.

Zəhra Quliyeva görkəmli ziyalı, oftalmoloq, akademik Zərifə Əliyeva kimi göz xəstəliklərinin müalicəsinin yüksək səviyyədə keçməsi üçün bütün güc-qüvvəsini səfərbər etmiş, neçə insana nurlu gözlər bəxş etməyə vəsilə olmuşdur. Böyük alim və dövlət xadimi Əziz Əliyevin ailəsi Zəhra xanımın taleyində dərin və unudulmaz izlər buraxmışdır. Tale Zəhra xanımı Azərbaycanın çox görkəmli və nüfuzlu elm və ictimai xadimləri ilə qarşılaşdırmışdır. Və bu kimi amillər də onun bir həkim kimi peşəkarlığının artırılmasında öz səmərəsini vermişdir. Tam əminliklə deyə bilərik ki, o, tutduğu Komitə sədri vəzifəsini xəstələri üçün ayırdığı zamana xələl gətirmədən yerinə yetirə bilirdi. Peşəsində də, ictimai işlərdə də eyni uğuru nümayiş etdirirdi. O, həm bir tanınmış həkim kimi, həm ictimai-siyasi fəal qadın kimi, həm də işinə son dərəcə bağlı, zəhmətsevər insan kimi Azərbaycan qadınlarının sosial vəziyyəti, məişət problemləri, ümumiyyətlə, cəmiyyətdəki və şəxsi həyatdakı mövqeyinə daim həssaslıqla yanaşmışdır. Elmi yaradıcılığı ilə də daim diqqət mərkəzində olan Zəhra xanım 4 namizədlik dissertasiyasının elmi rəhbəri, 4 monoqrafiyanın, 160-dan artıq elmi məqalənin, Tibb Universitetinin tələbələri və müəllimləri üçün tədris vəsaitinin müəllifi kimi tibb elminin inkişafına xidmət etmişdir. Geniş və səmərəli fəaliyyəti ilə ölkə rəhbərliyinin rəğbətini qazanmış görkəmli oftalmoloq ayrı-ayrı illərdə səhiyyə sahəsindəki xidmətlərinə görə Vətənin yüksək mükafatlarına layiq görülmüşdür. İki dəfə “Şərəf nişanı”, “Qırmızı Əmək Bayrağı”, həmçinin müstəqil respublikamızın “Şöhrət” ordenlərinə layiq görülmüşdür. İctimai fəaliyyəti bir çox medal və Fəxri fərmanlarla qiymətləndirilmişdir.

Zəhmətkeş və səmərəli fəaliyyətinin nəticəsi idi ki, ümummilli lider Heydər Əliyevin 1998-ci il 14 yanvar tarixində imzaladığı Fərman ilə yaradılmış Azərbaycan Respublikası Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri kimi məhz Zəhra Quliyeva təyin edilmişdi. Bu böyük fədakarlıq tələb edən təyinatla Z.Quliyeva öz problemlərini unudaraq bütün fikrini ölkədə qadın məsələlərinin dövlət səviyyəsində həllinə yönəlməsinə səbəb olmuşdur. Ümummilli lider Zəhra xanımın bütün işgüzar fəaliyyətini yüksək qiymətləndirərək bu vəzifəsinin öhdəsindən layiqincə gələcəyinə əminlik ifadə edərək könül rahatlığı ilə bu addımı atmışdır. Çünki o, hər şeydən əvvəl tarixi şəxsiyyət və əsl vətəndaş kimi Azərbaycan xalqının tarixində əvəzsiz rol oynayan insanların əməyinə xüsusi diqqətlə yanaşmış, uzaqgörənliyi və müdrik siyasəti ilə ölkə üçün əhəmiyyətli şəxsləri seçmişdir.

Zəhra xanımın Komitə sədri vəzifəsinə təyin edilməsi ilə ölkəmizdə fəaliyyət göstərən dövlət və qeyri-dövlət qadın təşkilatlarının işində ciddi dönüş yaranmış, birgə fəaliyyət üçün geniş imkanlar açılmışdır. Onun gərgin əməyi və səyləri nəticəsində 1998-ci il sentyabrın 25-də müstəqil Azərbaycan qadınlarının qurultayı keçirilmişdir. O, həmçinin Ümumdünya Qadın Konfransında ölkəmizi layiqincə təmsil etmiş, qadınlarımızın haqq səsini bütün dünyaya çatdırmışdır. Dağlıq Qarabağ münaqişəsini və Ermənistanın ölkəmizə təcavüzü ilə bağlı məsələlərini də böyük cəsarətlə beynəlxalq aləmə çatdırmışdır.

Ümumiyyətlə, elə Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin yaradılması təşəbbüsü də onun uzaqgörən siyasətinin nəticəsi olmuşdur. Qadın problemlərinin dövlət səviyyəsində yüksək şəkildə həlli, onların hüquqlarının müdafiəsi üçün sırf qadınlara yönəlmiş Komitənin yaradılması böyük şəxsiyyət tərəfindən labüd sayılmışdır. Böyük siyasi təcrübəyə malik olan Heydər Əliyev bütün sosial-iqtisadi, mədəni, ictimai və digər sahələrdə təmsil olunan qadınlarımızın əməyini izləyir, onların hüquq və istəklərinin reallaşması üçün səy və imkanlarını əsirgəməmişdir. Ümummilli liderin qadınların problemlərinin dövlət səviyyəsində həll edilməsinə yüksək dəyər verərək Komitəni yaratması Zəhra xanım kimi zəhmətkeş bir insanın fəallığını müvafiq istiqamətə yönəlməsi yolunda sanki cığırlar açmışdı.

Z.Quliyeva işinə son dərəcə bağlı, fəal və ictimai işlərə təşəbbüskar bir xanım kimi tanınmışdır. Hər bir qadının sosial vəziyyəti, problemləri ilə yaxından maraqlanması qadınların ona güvənməsinə və öz problemlərini rahat bir şəkildə demələrinə şərait yaratmışdır. Görkəmli professor, xüsusən də, bölgələrdə, kənd yerlərində fəal qadınları önə çəkmək, onların hüquqlarını daha dərindən bilmələri üçün genişmiqyaslı tədbirlər həyata keçirmişdir.

Zəhra xanım yorulmaq bilmədən respublikanın bütün rayonlarına gedir, əhali ilə görüşürdü. Hər yerdə onu mehribanlıqla, hərarətlə qarşılayırdılar. İnsanlarla son dərəcə mədəni və səmimi davranışı, müdrik söz-söhbətləri, kübarlığı ilə ətrafındakılarda inam oyatmışdı. İnsanlar ona ürəkdən inanır, etibar edirdilər. Təsadüfi deyil ki, Zəhra xanım işlədiyi sahələrdə çoxlu sayda davamçılarının yetişdirilməsinə nail olmuşdu. Əməkdar elm xadiminin insanlara yaxından köməklik göstərməsi qadınların öz potensiallarından daha səmərəli istifadə etmələri üçün geniş imkan yaratmışdır. Onun müxtəlif problemlərlə Komitəyə müraciət edən insanları səbirlə, təmkinlə dinləyərək qadın məsələlərinin həllində imkan daxilində kömək etməsi mərhəmətinin göstəricisi olmuşdur.

Onun təşkilatçılığı ilə Azərbaycanda qadın hərəkatının inkişafı üçün zəruri addımlar atılmış, xüsusi dəstəyi ilə bir sıra fəal qadın QHT-ləri yaradılmışdır. Baxmayaraq ki, o, qadının hər şeydən əvvəl ana ocağının çırağı olduğunu hesab edirdi, bununla belə, çox sevinirdi ki, bu gün qadınlarımız təkcə ailə çərçivəsindəki fəaliyyətləri ilə kifayətlənmirlər. Onlar cəmiyyətin həyatında bütövlükdə iştirak edirlər. Bu gün qadınlarımız rəhbər vəzifələrdə çalışır, onlara göstərilən etimadı ləyaqətlə doğruldurlar. O, bir tərbiyəçi kimi qadınları milli-mənəvi dəyərlərimizin qoruyucusu və təbliğatçısı olmağa, gənc nəsli bu dəyərlər üzərində böyütməyə səsləyirdi. Bu da onu göstərir ki, şərəfli bir ömür yaşamış Z.Quliyeva respublikada səhiyyənin, tibb elminin inkişafına töhfələr verməklə bərabər, qadın hərəkatının liderlərindən olmuşdur. O, Azərbaycan qadınlarının maariflənməsi, ideya tərbiyəsi işində fəal iştirak etmiş, onların təhsilə, elmə cəlb olunmasında təbliğat işləri aparmışdır. Bütün bunlarla yanaşı, Zəhra xanımın rəhbərliyi altında ölkəmizdə ana və uşaqların hüquqlarının müdafiəsi istiqamətində bir sıra praktiki addımlar atılmış, bu sahədə qanunvericilik bazası yaradılmış, sahibkar qadınların texniki və kommersiya əlaqələrinin genişlənməsinə böyük yardımlar edilmişdir.

Zəhra xanım bir Komitə sədri kimi insanların problemlərini dinləyərək həlli yolunda çalışmışdır, amma bu məqamda xüsusilə qeyd etməliyəm ki, o, qaçqın və məcburi köçkün həmvətənlərimizin taleyi ilə də daha yaxından maraqlanmış, onların hər cür narahatedici məsələlərinin dərindən həll edilməsi üçün böyük əmək sərf etmişdir. O, insanlar tərəfindən zahirən sakit təbiətli insan kimi anılır, ancaq ürəyi daim problemləri olan insanlar üçün döyünürdü. Çünki həssas qəlbli Zəhra xanım torpaqlarımızın işğalını, ailələrin qaçqın və köçkün həyatı yaşamasını adi qarşılaya bilmirdi. Xalqının taleyini övladlarının taleyindən ayıra bilmirdi. Bu, hər şeydən əvvəl bir vətəndaş duyğusu idi. Xüsusən də qaçqın və köçkün həyatı yaşayan qadınların işlə təmin olunması, onların övladlarının gələcəkdə daha yaxşı ömür sürməsi və sərfəli şərtlərlə təhsil alması məqsədilə səmərəli tədbirlər həyata keçirmişdir. O, eyni zamanda Heydər Əliyev Fondunun sosial sahələrdə apardığı işlər və fondun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın rəhbərliyi ilə həyata keçirilən layihələrin icrasında öz əməyini əsirgəməmişdir.

Zəhra xanım, xüsusən yeni ailə qurmuş və ya ailə həyatına hazırlaşan gənclərlə ayrıca söhbətlər aparırdı. O, çalışırdı ki, gənc nəsil Azərbaycan xalqının zəngin adət-ənənələrinə sadiq qalaraq milli-mənəvi dəyərləri yaşadaraq, sağlam təməllər üzərində ailə həyatı qursunlar. Bu səbəbdən də öz müdrik məsləhətlərini bir ana kimi gənclərdən əsirgəməz, onlara doğru yolu göstərmək üçün tövsiyələrini çatdırardı. İnsanlarla son dərəcə mədəni və səmimi davranışı, müdrik söz-söhbətləri, kübarlığı ilə ətrafındakılarda böyük sevgi və dərin inam qazanmağa müvəffəq olmuşdu. Çünki özünə son dərəcə tələbkar olan Zəhra xanım sözünün üstündə durmağı bacarır, onun məsuliyyətini daşıyırdı. Ümumiyyətlə, o, ictimai xadimə məxsus olan bütün keyfiyyətləri özündə birləşdirməklə, əsl Azərbaycan qadının simasını həm daxilində, həm də zahirində əks etdirirdi.

Vurğulamaq istərdim ki, Zəhra xanımın qadın məsələlərinin həlli üçün həm yerli, həmçinin beynəlxalq arenada fəaliyyət göstərən təşkilatlarla əməkdaşlıq etməsi qadınlarımızın qlobal miqyasda təmsilçiliyinə də təkan vermişdir. Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi fəaliyyət göstərdiyi müddət ərzində qadın siyasətini müasir tələblər səviyyəsində gender siyasəti nəzərə alınaraq respublikada həyata keçirilməsinə diqqət artırılmış, beynəlxalq aləmdə Azərbaycan qadınının ona məxsus olan imicinin yaranmasında, Azərbaycanda gedən demokratik islahatların gedişi haqqında, ölkə başçısının dövlət qadın siyasətinə dair Fərmanının, Azərbaycanın haqq sözünü, doğma yurdlarından didərgin düşmüş minlərlə qadın və uşaqların insani hüquqlarının pozulması haqqında məlumatların beynəlxalq təşkilatlara çatdırılmasında böyük şücaət nümayiş etdirmişdir. Zəhra Quliyevanın rəhbərliyi ilə dünya miqyasında qadın problemləri ilə əlaqədar qəbul edilən konvensiya və qərarlar nəzərə alınaraq qadınlarımızın nəinki respublikada, həm də dünya ölkələri sırasında məsələlərinin müzakirəsində iştirakını təmin etməklə onların ictimai-siyasi fəallığını artıran, hüquqlarının müdafiə olunmasını nəzərdə tutan, respublika iqtisadiyyatının inkişafında qadınların rolu, gələcək nəslin, o cümlədən qızların tərbiyəsində anaların rolu və məsuliyyəti və s. əks etdirən tədbirlər həyata keçirilmiş, respublikanın bütün rayonlarında müxtəlif təşkilatlar və onların rəhbərləri ilə birgə, həmçinin qeyri-hökumət qadın təşkilatları ilə əməkdaşlıq gücləndirilmişdir.

Mən özümü çox xoşbəxt hesab edirəm ki, Zəhra xanımın rəhbərliyi altında işləmək mənə də nəsib olmuşdur. Onun bütün fəaliyyəti bizim üçün əsl məktəb idi. Zəhra xanım yaşından, vəzifəsindən asılı olmayaraq, bütün kollektivlə eyni münasibətdə olmuş, mehriban, səmimi rəftarı ilə əməkdaşlarının dərin ehtiramını qazanmışdır. Zəhra xanım da öz idarəçilik təcrübəsini həvəslə bizlərlə bölüşür, edilən səhvlərin mahiyyətini çox gözəl şəkildə izah edirdi. Çox böyük məmnuniyyətlə vurğulamaq istəyirəm ki, ailə və uşaq problemlərinin qadın problemləri ilə əlaqəli surətdə kompleks həlli zərurəti vahid dövlət idarəetmə orqanının təşkilini şərtləndirərək möhtərəm Prezident cənab İlham Əliyevin 2006-cı il 6 fevral tarixli Fərmanı ilə yaradılmış Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi bu gün ölkədə dövlətin ailə, qadın və uşaq siyasətinin həyata keçirməsi istiqamətində əməli addımlar atmaqdadır. Zəhra xanım Quliyevanın təcrübəsi də tətbiq edilərək fəaliyyət göstərən Komitə üçün onun adı Azərbaycan qadın hərəkatının tarixinə qızıl hərflərlə yazılmışdır.

Hər kəs bu dünyada öz ömrünü yaşayır, öz missiyasını yerinə yetirir. Zəhra xanım da özünəməxsus bir həyat yolu keçdi və səmərəli fəaliyyətinin nəticəsidir ki, daim xatirələrdə yaşayır.

Hicran Hüseynova,

Azərbaycan Respublikasının

Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə

Dövlət Komitəsinin sədri,

siyasi elmlər doktoru, professor.

Respublika.- 2018.- 19 yanvar.- S.5.