ABŞERON YARIMADASI SU TƏCHİZATININ ƏSAS MƏNBƏYİ

Samur-Abşeron Suvarma Sistemi məhz belə unikal əhəmiyyətə malikdir

Təbiətin insanlara bəxş etdiyi təbii sərvətlər içərisində su ehtiyatları xüsusi yer tutur. Su cəmiyyətin inkişafının əsas və həlledici amili kimi ən qiymətli təbii sərvətdir. Təbii sərvətlərin bir çoxunu başqaları ilə əvəz etmək mümkün olduğu halda, su əvəzedilməzdir, onsuz yaşamaq mümkün deyildir. Xalq arasında belə bir deyim vardır: “Torpaq xəzinədir, su isə qızıl”. Həqiqətən də su yer üzündə ən çox yayılmış və misli-bərabəri olmayan təbii sərvətdir.

Azərbaycan mürəkkəb relyef və təbii-iqlim şəraitinə malik qədim suvarma əkinçiliyi diyarıdır. Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı əsasən suvarılan torpaqlarda cəmlənmişdir. Hazırda istehsal olunan kənd təsərrüfatı məhsullarının 90-95%-i suvarılan torpaqlardan götürülür. Pambıq, tütün, tərəvəz və s. kimi gəlirli bitkilər tamamilə suvarılan torpaqlarda becərilir. Azərbaycan Respublikası arid-quraq zonada yerləşdiyindən su ehtiyatları məhduddur. Yerüstü su ehtiyatları çoxillik normaya görə 32,2 milyard kubmetr təşkil edir, quraqlıq illərdə bu göstərici 22,6 milyard kubmetrədək azalır. Su ehtiyatlarının 70 faizi respublikamızdan kənarda, 30 faizə qədəri isə respublikamızın ərazisində formalaşır.

Azərbaycan adambaşına düşən su ehtiyatına görə MDB dövlətləri arasında axırıncı yerlərdən birini tutur. Birinci yer Rusiya Federasiyası, ikinci yer Qırğızıstandır. Azərbaycan qonşu respublikalar - Gürcüstandan 7-8 dəfə, Ermənistandan 3-4 dəfə az su ehtiyatlarına malikdir. Suvarmada əsasən 17% yeraltı su, 20 faiz çay məcrəlarından kənarda olan su, 63% Kür-Araz və digər çayların üzərində yaradılmış su anbarlarından su qəbul etməklə aparılır. Respublikada orta illik su çatışmazlığı 3,7 milyard kubmetr, az sulu illərdə 4,75 milyard kubmetr təşkil edir. Azərbaycanın ərazisi 27 - 4466 metr yüksəklik arasında dəyişir. Ərazinin 18%-i dəniz səviyyəsindən aşağıda yerləşir.

Yer kürəsi səthinin 70%-i su olmasına baxmayaraq, şirin su ehtiyatı yalnız 1% təşkil edir. Bu səbəbdən mövcud su ehtiyatlarından səmərəli istifadə etmək, onun ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına nail olmaq, respublikada əkin sahələrinin suvarılması, məişət ehtiyaclarının və içməli su təchizatının təmin edilməsi kimi vacib məsələlərin həlli daimi olaraq ən ümdə vəzifə kimi nəzarətdə saxlanılmışdır.

Azərbaycanın əsas sənaye sahələri və əhalisinin məskunlaşdığı Bakı, Sumqayıt şəhərləri və Abşeron yarımadası əhalisinin suvarma, texniki, məişət və içməli su təchizatının həll edilməsi ölkəni narahat edən məsələlərdən biri olmuşdur. Genişmiqyaslı Bakı və Sumqayıt şəhərləri də daxil olmaqla bütün Abşeron yarımadası təbii iqlim şəraitinə görə Susuz Zonaya aiddir. Ona görə də Abşeronun həm su təchizatı, həm də kənd təsərrüfatı bitkilərinin suvarılması üçün su təminatı respublikanın başqa rayonlarından (mənbələri Quba-Xaçmaz, Qəbələ-İsmayıllı bölgəsi və Kür çayı olmaqla) ödənilir.

Hələ Bakı Şəhər Duması şəhərin su təchizatı ilə əlaqədar 1877-ci ildən müxtəlif vasitələrlə təchizat tədbirlərini həyata keçirmiş, bu sahədə bir neçə variantda su kəməri tikintisi üçün layihə-axtarış işləri aparılmışdır. Nəticədə Bakı şəhərinin su təchizatı məqsədi ilə, Şollar suyunun (187 km), Kür (110 km) və Samur çaylarından (200 km) suyun şəhərə verilməsi üçün layihələr təqdim edilmişdir. O vaxtlar birinci varianta üstünlük verilərək 1911-1917-ci illərdə Birinci Bakı Şollar Su Kəməri tikilmişdir.

Bununla da Abşeron yaşayış məntəqələrinin su təchizatında dönüşün başlanğıcı qoyuldu. Tikintisinə 1935-ci ildən başlanılmış, uzunluğu 178 km olan, gün ərzində 228 kubmetr məhsuldarlığa malik ikinci Bakı Su Kəməri Xaçmaz rayonu ərazisindən Bakı şəhərinə gətirilərək, 1958-ci ildə istifadəyə verildi. Bakı şəhərində içməli su təchizatında yaranmış gərginliyi nəzərə alaraq ulu öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 1970-ci ildə I Kür-Bakı Su Kəməri, 1971-ci ildə II Kür-Bakı Su Kəməri və 1988-ci ildə III Kür-Bakı Su Kəməri çəkildi.

Bakı şəhərində sənayenin inkişafı və əhalinin artımı ilə əlaqədar içməli su təchizatında yaranmış su çatışmazlığını nəzərə alaraq möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin qayğısı və köməkliyi sayəsində 2015-ci ildə Oğuz-Qəbələ-Bakı Su Kəməri istifadəyə verildi.

Respublikanın şimal bölgəsinin rayonlarının əkin sahələrini, Bakı, Sumqayıt şəhərlərinin və Abşeron yarımadasının yaşayış məntəqələrini suvarma, texniki, məişət və içməli su ilə təmin edən Samur-Abşeron Suvarma Sisteminin (SASS) yaradılmasının maraqlı tarixçəsi vardır. Belə ki, 20-ci əsrin 30-cu illərində Özbəkistanda 270 km uzunluğunda “Böyük Fərqanə” kanalı 45 gün ərzində əllə qazılmışdır. Buna cavab olaraq Azərbaycan kolxozçuları su çatışmazlığını aradan qaldırmaq məqsədilə öz qüvvələri hesabına yeni kanal qazmaq barədə öhdəlik götürdülər.

Quba-Xaçmaz zonasının 6 inzibati rayonunun kolxozçuları Samur çayından Ataçaya qədər 108,7 km uzunluğundakı kanalın əl əməyi ilə qazılmasına 30 min nəfərə qədər kolxozçu cəlb edərək onun 2 ay ərzində çəkilişini təmin etmişlər. Qazma işlərinə 1939-cu ilin oktyabrın 25-də başlanılmış və dekabr ayının 25-də başa çatdırılmışdır. Kanalın açılışı isə 1940-cı ilin aprel ayının 28-də həyata keçirildi.

Kanalın 2-ci növbəsinin Abşeron yarımadasına kimi uzadılması 1946-cı il üçün nəzərdə tutulmuşdu. Lakin II Dünya müharibəsinin başlanması bu işləri dayandırdı. Kanalın 2-ci növbəsi 1951-1956-cı illərdə tikilib başa çatdırıldı. Kanal Abşerona qədər 86,3 km məsafədə uzadıldı. 1957-ci ildə Samur çayı üzərində hidroqovşaq və 1958-ci ildə isə Ceyranbatan Su Anbarı tikilib istifadəyə verildi.

1960-cı ildə Bakı şəhərinin su təchizatını, Abşeron yarımadasında zeytun plantasiyalarının, həmçinin neft sənayesinin su təminatını yaxşılaşdırmaq məqsədilə Samur-Abşeron kanalında yenidənqurma işlərinə başlanılmışdır. Samur-Abşeron kanalı başdan-ayağa kimi beton üzlüyə alınmış (181,7 km məsafədə), kanalın üzərində Qusarçay, Qudyalçay, Qaraçay, Caqacuqçay və Vəlvələçay qidalandırıcı hidroqovşaqları, sudurulducuları, nizamlayıcı qurğular, Sitalçay və Ceyranbatan nasos stansiyaları tikilmişdir. Kanalın sugötürmə qabiliyyəti saniyədə 55-25 kubmetr təşkil etmişdir. Samur-Abşeron kanalı 450-yə yaxın hidrotexniki qurğudan ibarət mühüm əhəmiyyətli mürəkkəb su təsərrüfatı obyektinə çevrilmişdir.

Bu mühüm əhəmiyyətli kanal uzun illər

(65 il) Şimal bölgəsi, Bakı, Sumqayıt şəhərləri və Abşeron yarımadası əhalisini suvarma, texniki, məişət və içməli su ehtiyacını fasiləsiz olaraq, təmirə dayanmadan su ilə təmin etmişdir. Bu səbəbdən onun beton üzlüyündə aşınmalar baş vermiş, kanalın üzərindəki sudurulducular öz funksiyalarını itirmiş, su itkisi artmış və hidrotexniki qurğular deformasiyaya uğramışdır. Bunun qarşısını almaq üçün Samur-Abşeron kanalında yenidənqurma işlərinin aparılması vacib hesab edilmişdir.

Ulu öndər Heydər Əliyev Səudiyyə Ərəbistanında rəsmi səfərdə olarkən (1994-cü il) İslam dünyasının ona olan hörmətinin əlaməti olaraq İslam İnkişaf Bankının rəhbərliyi Samur-Abşeron Suvarma Sisteminin yenidənqurma sxemini hazırlamaq üçün Azərbaycana əvəzsiz olaraq 280 min ABŞ dolları qrant ayırdı. Bu qrantın hesabına Türkiyənin layihə şirkətləri tərəfindən 1996-cı ildə Sxem hazırlandı. Beynəlxalq Təşkilatlar tərəfindən ayrılmış vəsait hesabına 2006-cı ildə 67,4 km uzunluğunda sərfi saniyədə 36 kubmetr olan Xanarx kanalının tikintisi, 2007-ci ildə Samur-Abşeron kanalının 50 km-lik başlanğıc hissəsinin bərpası, Samurçay hidroqovşağının təmiri və Samurçay yeni su durulducusunun tikintisi başa çatdırılmışdır. Xanarx kanalının tikilməsində əsas məqsəd 62,6 min hektar ərazidə, o cümlədən Qusar rayonunda 10,4 min hektar, Xaçmaz rayonunda 40,8 min hektar, Şabran rayonunda 11,4 min hektar torpaq sahələrinin suvarılmasını yaxşılaşdırmaq və Samur-Abşeron kanalının ilk 50 km-lik hissəsinin bərpası zamanı Ceyranbatan Su Anbarını su ilə təmin etmək olmuşdur.

Əvvəllər Samur-Abşeron kanalına suyun götürülməsi keçmiş SSRİ Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Nazirliyinin 07 oktyabr 1967-ci il tarixli Protokoluna əsasən həyata keçirilirdi. Bu Protokola uyğun olaraq çayın 75% təminatlı axınının (1749 milyon kubmetr) 50,84%-i (889,1 milyon kubmetr) Azərbaycana, 17,15% (300 milyon kubmetr) Dağıstan Respublikasına və 32,01% Samur çayına (559,9 milyon kubmetr) ekoloji məqsədlər üçün axıdılması nəzərdə tutulmuşdu. Çox vaxt su axınının 75%-i Azərbaycana, 25%-i isə Dağıstana verilirdi.

Hazırda isə Samur çayının su axınının bölgüsü Azərbaycan və Rusiya hökuməti arasında 03 sentyabr 2010-cu ildə imzalanmış “Samur çayının su ehtiyatlarının istifadəsi haqqındakı” Sazişə əsasən aparılır. Sazişə uyğun olaraq Samur çayının suyunun 30,5%-i ekoloji məqsədlər üçün Samur çayına buraxılır, yerdə qalan su isə Azərbaycan və Dağıstan Respublikaları arasında bərabər bölüşdürülür. Başqa sözlə, Samur çayından Azərbaycanın su payı 50,84%-dən- 34,75%-ə düşmüşdür. Sazişin icrası ilə əlaqədar Birgə Komissiya və İşçi qrupu yaradılmışdır. Rusiyalı mütəxəssislər Samurçay hidroqovşağında suyun bölüşdürülməsinə nəzarət edirlər.

Samurçaydan götürülən suyun azalması səbəbindən Azərbaycan tərəfi Samur-Abşeron kanalının Yenidən qurulması layihəsi çərçivəsində Qusarçay, Qudyalçay, Qaraçay, Caqacuqçay və Vəlvələçayda qidalandırıcı hidroqovşaqların tikilməsini, Vəlvələçay-Taxtakörpü, Taxtakörpü-Ceyranbatan magistral kanallarının və Taxtakörpü su anbarının tikintisini həyata keçirdi. Bu tədbirlərin həyata keçirilməsi möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin nəzarəti və köməkliyi sayəsində baş tutmuşdur.

Möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev tərəfindən 2011-ci ilin avqust ayının 15-də Vəlvələçay-Taxtakörpü magistral kanalının (31,8 km), 2013-cü ilin 28 sentyabrında 110 km-lik Taxtakörpü-Ceyranbatan magistral kanalının və Taxtakörpü su anbarının SES-lə birlikdə (25 Mvt) istifadəyə verilməsi təmin edildi.

Ümumi su tutumu 268,4 milyon kubmetr, faydalı həcmi 218,9 milyon kubmetr olan Taxtakörpü Su Anbarı Azərbaycanda son zamanlar tikilmiş unikal hidrotexniki qurğulardan biridir. Əvvəllər Ceyranbatan Su Anbarına Samur-Abşeron kanalının suyu 2 nasos stansiyası (Sitalçay və Ceyranbatan) vasitəsi ilə verilirdi. İndi isə Taxtakörpü Su Anbarından Ceyranbatan Su Anbarına durulmuş şəffaf su öz axını ilə verilir. Bu da ildə 10-15 milyon dollar vəsaitə qənaət olunması deməkdir. Samur-Abşeron Suvarma Sisteminin yenidən qurulması nəticəsində Şimal bölgəsi rayonlarının 150 min hektara qədər suvarılan sahələrinin su təminatının yaxşılaşmasına, Şabran, Siyəzən və Xızı rayonları ərazisində 31 min hektar yeni suvarılan sahələrin istifadəyə verilməsinə şərait yaranmışdır. Əlavə olaraq Taxtakörpü-Ceyranbatan kanalı vasitəsi ilə sifon quraşdırılmaqla Abşeron rayonu ərazisində layihədə nəzərdə tutulmayan 1000 hektara yaxın dəmyə sahələr su ilə təmin edilir. Bu sahələrin əksəriyyətindən məcburi köçkün və qaçqın ailələri yararlanır.

Taxtakörpü Su Anbarının istismara verilməsi ilə Bakı, Sumqayıt şəhərlərinin və Abşeron yarımadasının yaşayış məntəqələri içməli, texniki, məişət və suvarma suyu ilə fasiləsiz təmin olunur. Taxtakörpü Su Anbarına 2013-2020-ci illər ərzində 2 milyard 614 milyon kubmetr həcmində su toplanmışdır. Taxtakörpü-Ceyranbatan kanalı vasitəsilə 2 milyard 517 milyon kubmetr su verilmiş, bundan 2 milyard 29 min kubmetr həcmində su Ceyranbatan Su Anbarına, qalan 488 milyon kubmetr müvafiq rayonlara suvarma məqsədilə verilmişdir. Əgər Taxtakörpü Su Anbarı vaxtında tikilib istifadəyə verilməsəydi, 2014-2020-ci quraqlıq illərində Bakı, Sumqayıt şəhərlərində və Abşeron yarımadasında məskunlaşan əhalinin su təchizatında acınacaqlı vəziyyət yaranardı.

Azərbaycan Nazirlər Sovetinin 02 iyul 1960-cı il tarixli 420 saylı qərarına əsasən Ceyranbatan Su Anbarından “Azərsu” ASC-yə saniyədə 9 kubmetr və ya ildə 285 milyon kubmetr suyun verilməsi nəzərdə tutulmuşdur. “Azərsu” ASC tərəfindən Ceyranbatan Su Anbarından su götürən boru kəmərlərində aparılan yenidənqurma işləri nəticəsində anbardan daha çox su götürmək imkanı yaranmışdır. “Azərsu” ASC tərəfindən tələbatdan asılı olaraq hər il orta hesabla 350-400 milyon kubmetr həcmində su götürülür. Əgər Taxtakörpü Su Anbarı olmasaydı bu qədər suyu Ceyranbatan Su Anbarından götürmək mümkün olmazdı.

Qeyd edildiyi kimi, Ceyranbatan Su Anbarı Bakı, Sumqayıt şəhərləri və Abşeron yarımadasının yaşayış məntəqələrini içməli, texniki, məişət və suvarma suyu ilə təmin edir. Hazırda Bakı, Sumqayıt şəhərlərinin və Abşeron yarımadasının içməli suya olan ehtiyacının 60-70%-i, sənaye müəssisələrinin texniki suya olan ehtiyacının 100%-i Ceyranbatan gölünün hesabına təmin olunur. Bu səbəbdən Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti anbarda suyun optimal səviyyədə saxlanılmasına və doldurulmasına ciddi nəzarət edir. Samur çayı ilə yanaşı, SASS-nin Yenidən qurulması layihəsi çərçivəsində Azərbaycan ərazisində formalaşan Qusarçay, Qudyalçay, Caqacuqçay və Vəlvələçay çayları üzərində inşa edilmiş hidroqovşaqlar və onların nəqledici kanalları vasitəsilə SAK-a toplanan sular hesabına 2017-ci ilin 15 iyununda “Qurtuluş günü” ərəfəsində Taxtakörpü su anbarı tam həcmdə doldurulmuşdur. 2019 və 2020-ci illərdə baş verən kəskin quraqlıq nəticəsində anbarı doldurmaq mümkün olmamışdır. Buna baxmayaraq su istifadəçiləri sudan istifadə planına müvafiq olaraq suvanma suyu və içməli su ilə təmin edilmişlər.

Taxtakörpü Su Anbarının özəlliyi ondadır ki, o, Ceyranbatan Su Anbarında su olmasa və Taxtakörpü Su Anbarına axın olmadığı halda anbara toplanmış su ilə Bakı-Sumqayıt şəhərlərini il ərzində içməli su ilə təmin edə bilər. Belə ki, 2018-ci ildə Samur çayından 836 milyon kubmetr, 2019-cu ildə 459 milyon kubmetr su götürülmüşdür. Göründüyü kimi, 2018-2019-cu illərdə 377 milyon kubmetr su azalmasına baxmayaraq Taxtakörpü Su Anbarından su istifadəçilərinə 441 milyon kubmetr həcmində su verilmişdir. 2020-ci ilin 8 ayı ərzində Taxtakörpü Su Anbarından 301 milyon kubmetr su verilmişdir.

Yuxarıda göstərildiyi kimi, 2019 və 2020-ci illər əvvəlki illərlə müqayisədə kəskin quraqlıq olması ilə seçilmişdir. Dünya miqyasında baş verən Qlobal iqlim dəyişikliyi Azərbaycana da öz təsirini göstərmişdir. 2019-cu il kəskin quraqlıq keçmiş, bu quraqlıq vəziyyət 2020-ci ildə də davam etməkdədir. Əsasən qonşu ölkələrdən daxil olan yerüstü su ehtiyatlarının, çaylarda sululuğun və yağıntıların əhəmiyyətli dərəcədə azalması, orta temperaturun yüksəlməsi, su ehtiyatlarının az olması, digər tərəfdən ölkə iqtisadiyyatının, o cümlədən kənd təsərrüfatının inkişafı, əkin sahələrinin suvarma və içməli su təchizatı üzrə şəbəkələrin genişləndirilməsi nəticəsində suya tələbatın artması son illərdə ölkədə su çatışmazlığı yaratmışdır.

Bunu nəzərə alaraq möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyev tərəfindən ölkə ərazisində su ehtiyatlarından səmərəli istifadənin təmin edilməsi, su təchizatının idarə olunmasının təkmilləşdirilməsi və bu sahədə fəaliyyətin əlaqələndirilməsi məqsədilə 15 aprel 2020-ci il tarixli xüsusi sərəncam imzalanmışdır. Sərəncamla aidiyyəti qurumların rəhbərlərinin iştirakı ilə Baş nazirin müavini Şahin Mustafayevin rəhbərliyi ilə xüsusi Komissiya yaradılmışdır.

Prezidentin tapşırığına uyğun olaraq Komissiya tərəfindən qısa müddət ərzində çox vacib işlər həyata keçirilmişdir. Belə ki, su ehtiyatları barədə operativ məlumat sistemi qurulmuş, sudan səmərəli istifadə ilə bağlı verilmiş tapşırıqların icrasına gündəlik nəzarət təmin olunmuşdur. Məhdud su ehtiyatlarının ədalətli, optimal və proporsional bölgüsü prinsipi əsasında 580 mindən çox əkin sahəsi üzrə suvarma qrafikləri tərtib olunmuşdur. Suvarmada olan problemlərin operativ həlli məqsədilə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin 60 rayon üzrə Dövlət Aqrar Mərkəzlərinə Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin nümayəndələri cəlb edilməklə birgə fəaliyyəti əlaqələndirilmişdir. Ölkə üzrə ilk dəfə su balansı tərtib edilmişdir. Su təsərrüfatı balansının formalaşdırılması üçün su təsərrüfatı subyektlərinin məlumatlarının elektronlaşdırılması və hesabatın alınması ilə bağlı elektron su təsərrüfatı sistemi yaradılmışdır. Əsas su və su təsərrüfatı obyektlərində müasir ölçmə cihazlarının quraşdırılması həyata keçirilmiş və digər mühüm əhəmiyyət kəsb edən tədbirlər və təkliflər yerinə yetirilmişdir.

Su ehtiyatlarından səmərəli istifadənin təmin edilməsi ilə bağlı 2020-2022-ci illər üçün “Tədbirlər planı” Prezidentin 27 avqust 2020-ci il tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmişdir.

2020-ci il iyul ayının 23-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin yanında su təsərrüfatının vəziyyətinə həsr olunmuş videoformatda xüsusi müşavirə keçirildi. Bu müşavirə əhalinin suvarma suyu və içməli su ilə təchizatı sahəsinə möhtərəm Prezidentin nə qədər böyük əhəmiyyət verdiyini bir daha aydın şəkildə göstərdi. Prezidentin bu sahəyə göstərdiyi qayğının təzahürü olaraq 10 yeni su anbarının tikilməsi və 22 magistral kanal və kollektorun yenidən qurulması barədə sərəncamlar imzalaması su təsərrüfatı sahəsinin sürətlə inkişaf etməsinə zəmin yaradacaqdır. Sərəncama əsasən Qusarçay, Qudyalçay, Qaraçay və Vəlvələçayda su anbarlarının inşa edilməsi, bu çaylarda baş verə bilən sel sularının tənzimlənməsinə şərait yaradaraq, əkin sahələrinin müntəzəm su ilə təmin edilməsinə və Samur-Abşeron kanalını qidalandırmaqla Taxtakörpü su anbarının doldurulmasına yardımçı olacaqdır. Ölkə Prezidentinin su təsərrüfatının səmərəli istifadə edilməsinə dair imzaladığı sərəncamlar kollektivimizdə geniş müzakirə olunmuş, onların icrası üçün müvafiq tədbirlər görülür. Əhalinin içməli su təchizatı prioritet hesab edilməklə Taxtakörpü və Ceyranbatan Su Anbarlarına suyun toplanması əsas vəzifələrimizdən birinə çevrilmişdir.

Əkin sahələrinin suvarma suyu ilə təmin olunması, Bakı, Sumqayıt şəhərlərinin, həmçinin Abşeron yarımadasının əhalisinin içməli su təchizatının təmin edilməsi üçün magistral kanallarda təmizləmə işləri aparılır, hidrotexniki qurğularda təmir işləri görülür, suyun düzgün uçotunun aparılması üçün su ölçmə cihazları quraşdırılır və digər istismar tədbirləri həyata keçirilir. Hazırda 01.09.2020-ci il tarixdə Taxtakörpü Su Anbarında 100,76 milyon kubmetr həcmində və ya ötən illə müqayisədə 8,13 milyon kubmetr çox su yığılmışdır. Taxtakörpü Su Anbarından saniyədə 18,0 kubmetr miqdarında su buraxılır ki, bunun da saniyədə 14 kubmetri Ceyranbatan Su Anbarına verilir.

Səhmdar Cəmiyyətin sədri Əhməd Əhmədzadənin köməkliyi sayəsində Taxtakörpü Su Anbarının qurğularında təmir işləri aparılır. Anbarın ətrafının abadlaşdırılmasına diqqət artırılmışdır. Anbarın istismar yolları bərpa edilmiş, ekoloji təmizliyi üçün onun ətrafında müxtəlif ağac və bəzək kolları əkilmişdir. Anbarın bütün perimetri boyu 40 km uzunluğunda mühafizə çəpəri quraşdırılmış və anbar polis bölmələri tərəfindən ciddi şəkildə mühafizə olunur.

Ümumiyyətlə, planetimizdəki içməli suyun, təsərrüfat sularının ildən-ilə istismarı artdığından və su ehtiyatlarının azalması bu gün bəşəriyyətin bir nömrəli problemlərindəndir. Abşeron yarımadasında və Bakıda məskunlaşmanın həddindən artıq çox olması suya olan tələbatın da kəskin yüksəlməsinə səbəb olmuşdur. Su müqəddəs nemət olaraq bütün canlı aləmin yaşamı deməkdir. Dahi şairimiz Nizami Gəncəvinin klassik “Artıq içiləndə dərd verir su da” ifadəsi, əslində içilmək kimi deyil, işlətmək kimi də başa düşülməlidir.

Bəli, respublikamızda su istehsalının kosmik rəqəmlərlə başa gəldiyini dərk edən hər kəs bu Tanrı nemətinin qədrini bilməli, ondan qənaətlə və səxavətlə istifadə etməlidir.

Zakir RÜSTƏMOV,

Samur-Abşeron Kanalı İstismarı İdarəsinin rəisi.

Respublika.- 2020.- 29 sentyabr.- S.9.