Nəqliyyat infrastrukturu müasir tələblər səviyyəsində qurulur

Ölkə iqtisadiyyatının sürətli inkişafında yol-nəqliyyat sahəsi mühüm əhəmiyət kəsb edir

Son beş il müstəqil Azərbaycan dövlətinin hərtərəfli və dinamik inkişafı baxımından keyfiyyət və məzmunca yeni, daha önəmli mərhələsi kimi tarixə düşüb. Azərbaycanın və bölgəmizin yeni praqmatik lideri Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə xalqımız qısa bir zaman kəsiyində həyatımızın bütün sahələrində möhtəşəm nailiyyətlərə imza atıb. Daxili və xarici siyasətdə çox böyük uğurlar əldə olunub. Neft-qaz sektoru ilə yanaşı , qeyri-neft sektoru, xüsusən də nəqliyyat sistemi bu gün sözün həqiqi mənasında özünün tərəqqi dövrünü yaşayır. Təsadüfi deyil ki, dünyanın enerji təhlükəsizliyi məsələlərinə öz layiqli töhfəsini verən Azərbaycan hazırda müasir yol-nəqliyyat kompleksinə, ölkəmiz üçün həyati əhəmiyyətli bu mühüm infrastrukturu daha da inkişaf etdirmək, onu dünya standartları səviyyəsinə yüksəltmək üçün möhkəm bazaya, lazımı maddi-texniki imkanlara və güclü iqtisadiyyata malikdir. Bu möhkəm baza ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin hələ ötən əsrin 70-ci illərinin əvvəllərindən başlayaraq yaratdığı, müstəqillik illərində isə qloballaşan dünyanın tələbləri nəzərə alınaraq nəzəri və praktiki cəhətdən daha da təkmilləşdirdiyi mükəmməl kolleksiyaya və iqtisadi potensiala söykənir. Odur ki, hayatımızın bütün sahələrində olduğu kimi, nəqliyyat sektorunun dinamik inkişafı da məhz ulu öndərimiz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır.

Geniş və çoxşaxəli, mükəmməl infrastruktura malik, müasir dövrün tələblərinə cavab verən nəqliyyat yol şəbəkəsi olmayan hər hansı bir dövlətin inkişafından söz açmaq qeyri-mümkündür. Müasir yolu iqtisadiyyat, mədəniyyət, bir sözlə, həyat adlandıran ulu öndər Heydər Əliyev demişdir: "Yol iqtisadi inkişafın əsas amillərindən biridir. Əgər müasir infrastruktur, yol olmasa, iqtisadiyyat inkişaf edə bilməz".

Həqiqətən də nəqliyyat-kommunikasiya kompleksinin inkişaf səviyyəsi, bu sektora daxil olan dəmir yolu, avtomobil, mülki hava nəqliyyatı sahəsində vəziyyət dövlətin qüdrətinin mühüm göstəricilərindən biridir. Ulu öndərimiz bu sahələrin hər birinin inkişafına xüsusi diqqət və qayğı ilə yanaşıb. Şərqlə Qərb arasında strateji körpü rolunu oynayan Azərbaycanın əlverişli tranzit əhəmiyyətli dövlətlərdən biri kimi bölgədəki lider statusunu təmin edib.

Tarixi İpək Yolunun bərpası istiqamətində həyata keçirilən kompleks tədbirlər əlverişli coğrafi mövqedə yerləşən Azərbaycanın geosiyasi əhəmiyyətini daha da artırıb. Dünya miqyaslı bu qlobal layihənin reallaşması ulu öndərimiz Heydər Əliyevin gərgin fəaliyyətinin və qətiyyətinin nəticəsidir. Bu günlərdə Bakıda keçirilən TRASEKA-ya üzv dövlətlərin nəqliyyat nazirlərinin yubiley konfransında da bu məsələyə xüsusi toxunulmuş, nəqliyyat sahəsində inteqrasiya prosesinin genişləndirilməsində mühüm rol oynayan, dünya iqtisadi böhranının aradan qaldırılmasına əlverişli imkan yaradan Qədim İpək Yolunun yenidən həyata vəsiqə almasında Heydər Əliyevin müstəsna rolu yüksək dəyərləndirilmişdir. Bildirilmişdir ki, məhz ümummilli liderimizin təşəbbüsü və Avropa Komissiyasının dəstəyi ilə 1998-ci ildə Bakıda keçirilmiş "TRASEKA - Tarixi İpək Yolunun bərpası" beynəlxalq konfransının qərarları Avropanın Qafqaz vasitəsilə Asiya ilə birləşdirən nəqliyyat infrastrukturunun formalaşmasında, dəhliz üzrə yerləşən ölkələr arasında iqtisadi əlaqələrin inkişafında əhəmiyyətli rol oynamışdır.

Bu gün TRASEKA dönmədən inkişaf edən və təkmilləşdirilən qlobal miqyaslı proqramdır. Sazişin iştirakçısı olan dövlətlər dəhlizi möhkəmləndirərək, özlərinin geosiyasi və iqtisadi imkanlarından mümkün qədər geniş istifadə etmək məqsədilə ümumi strategiya yaradıblar. Təsadüfi deyil ki, layihənin bəşəri əhəmiyyətini nəzərə alaraq, hazırda bir çox dövlətlər və beynəlxalq regional təşkilatlar TRASEKA nəqliyyat dəhlizinə qoşulmaq niyyətini bildirir.

Cənab İlham Əliyev 2003-cü ildə seçkiqabağı platformasında bəyan etmişdir ki, qarşıdakı 5 ildə Azərbaycanda 600 min yeni iş yerləri açılacaq, beləliklə ölkədə işsizlik probleminə son qoyulacaqdır.

Ötən beş il dövlətimizin başçısı cənab İlham Əliyevin xalqa verdiyi bütün vədlərin həyatda öz real təsdiqini tapması ilə yadda qaldı. Beş il ərzində 741 min yeni iş yerləri açılıb ki, bunun da əksəriyyəti qeyri-neft, o cümlədən nəqliyyat sektorunun payına düşür. Ölkəmizdə yol-nəqliyyat kompleksinin dinamik inkişafı, həm də yeni iş yerlərinin açılması, əhalinin maddi rifah halının daha da yaxşılaşdırılması ilə müşahidə olunur.

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu, formalaşdırdığı və müəyyənləşdirdiyi daxili və xarici siyasət kursu bu gün möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev tərəfindən uğurla və qətiyyətlə həyata keçirilir. Son beş il Azərbaycanın iqtisadi-sosial həyatında görünməmiş, dünyada analoqu olmayan sıçrayışlı inkişafla müşayiət olunur. Bu gün ölkə başçısının şəxsi qayğısı və rəhbərliyi ilə müstəqil Azərbaycan dövlətinin hərtərəfli və davamlı inkişafı üçün nəhəng irimiqyaslı işlər, dövlət proqramları və islahatlar böyük uğurla həyata keçirilir.

Dövlətimizin başçısı cənab İlham Əliyevin diqqət və qayğısı iqtisadiyyatın bütün sahələrində olduğu kimi, nəqliyyat-yol kompleksinin dinamik inkişafı üçün böyük imkanlar yaradır. Bu sahənin inkişafının dövlətimizin siyasətinin prioritet istiqaməti kimi önə çəkən möhtərəm İlham Əliyev deyib: "Neft sektorundan sonra nəqliyyat ölkə üçün ən mühüm sahədir və burada inkişaf perspektivləri çox gözəldir. Biz bütün imkanlarımızdan istifadə edərək nəqliyyat sektorunu daha sürətlə inkişaf etdirəcəyik. Azərbaycan Şərqlə Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizləri layihələrinin həyata keçirilməsində fəal rol oynayır. Hesab edirəm ki, gələcəkdə tranzit ölkə kimi bizim bölgədəki və dünyadakı mövqelərimiz daha da güclənəcəkdir. Beləliklə, indi Azərbaycanda bütün sferaların, o cümlədən nəqliyyatın inkişafı üçün kifayət qədər münbit şərait var".

Son illər ölkəmizin nəqliyyat kompleksi - dəmir yolu, avtomobil, mülki hava nəqliyyatı yolları sahəsində gedən quruculuq işləri Azərbaycanın son illərdə qazandığı möhtəşəm iqtisadi nailiyyətlərin bəhrəsi kimi diqqəti çəkir. Hazırda müasir standartlara cavab verən avtomobil və dəmir yollarının, yeni aeroportların tikilməsi, yenidən qurulması, əsaslı təmiri və yolların səmərəli istismarının təmin edilməsi üçün mühüm tədbirlər həyata keçirilir. Ölkəmizdə dünya əhəmiyyətli magistralların inşası, Bakıda və bölgələrimizdə yol-nəqliyyat infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi, müasir yol qovşaqlarının, avtomobil və piyada keçidlərin salınması dinamik inkişafımızın əyani təsdiqi olmaqla, nəqliyyat-tranzit şəbəkəmizin beynəlxalq tələblərə cavab verdiyinin bariz göstəricisidir.

Nəqliyyat naziri Ziya Məmmədovun rəhbərliyi ilə uğurla həyata keçirilən genişmiqyaslı tədbirlər sayəsində son illər yol-nəqliyyat kompleksi müasir səviyyəyə yüksəlmiş, çox böyük nailiyyətlər əldə olunmuşdur. Bu gün Nəqliyyat Nazirliyi 22.134 kilometr avtomobil yollarına xidmət göstərir ki, bunun da 1.684 kilometri beynəlxalq magistrallar, 3.669 kilometri respublika, 13.000 kilometri isə yerli əhəmiyyətlidir. Son iki il ərzində avtomobil yollarının istismarı və saxlanması üçün ayrılmış vəsaitin həcmi üç dəfə artaraq 2008-ci ildə 162 milyon manata çatmışdır. Yolların, körpülərin, keçidlərin tikilməsi, yenidən qurulması və bərpası üçün daxili investisiya qoyuluşunun məbləği də son illər on dəfələrlə artaraq 2004-cü ildəki 16,3 milyon manatdan 2008-ci ildə 522 milyon manata yüksəlmişdir.

Nəqliyyat Nazirliyi rəhbərliyinin işgüzarlığı, hər bir konkret sahəyə ciddi və məsuliyyətlə yanaşması, maliyyə imkanlarının daha da artması təbii olaraq çox geniş proqram və layihələrin reallaşmasına güclü təkan verib. Son illər ərzində Azərbaycanda inşa edilən, yenidən qurulan yolların ümumi uzunluğu 3650 kilometrdən çoxdur. Hazırda beynəlxalq əhəmiyyətli Bakı-Ələt-Qazax, Bakı-Quba-Rusiya, Ələt-Astara dövlət sərhədi avtomobil yollarının ən müasir dünya standartları səviyyəsində yenidən qurulması işləri uğurla davam etdirilir. Bakı-Ələt-Qazax avtomobil yolunun Ələt-Hacıqabul, Hacıqabul-Kürdəmir istiqaməti, Kürdəmir dairəvi hissəsinin inşası başa çatdırılıb. Kürdəmir-Ucar, Ucar-Yevlax yolunun tikintisi 2009-cu ildə, Bakı-Ələt istiqaməti üzrə bütün işlər isə 2010-cu ilin birinci yarısında başa çatdırılacaqdır.

Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının maliyyə dəstəyi ilə reallaşan Bakı-Quba-Rusiya avtomobil yolunun böyük bir ərazisinə beton örtük salınır. Magistral boyu 21 körpü və yolötürücüsü, 10 qovşaq, 15 mal-qara keçidi, 5 xidmət məntəqəsi olacaqdır. Yolun Bakı-Gəndöv hissəsinin bu il, Xaçmaz-Quba və Gəndöv-Quba-Qusar-Xudat hissəsinin isə 2009-2011-ci illərdə başa çatdırılması nəzərdə tutulur. Həmçinin Azərbaycanı İranla birləşdirən 195 kilometrlik Ələt-Astara beynəlxalq əhəmiyyətli yolun tikintisində də işlər sürətlə gedir və bu yolun tam istismara verilməsi 2010-cu ilə planlaşdırılıb. Ələt-Masallı yolunun 22 kilometrlik hissəsinin inşası bu il başa çatdırılacaqdır.

Ötən dövr ərzində Bakı şəhərində müasir körpü və keçidlərin inşası uğurla davam etdirilib. İnşaat zamanı ən müasir, son dünya texnologiyalarından istifadə edilir. 2009-2012-ci illərdə Azərbaycanda daha 45 körpünün tikintisi və bərpası planlaşdırılır. Regional İnkişaf Dövlət Proqramı, "Bakı şəhərində nəqliyyat sisteminin təkmilləşdirilməsi üzrə Tədbirlər Planı"na uyğun olaraq Bakı şəhərində sərnişindaşımanın təşkili, idarə olunması və təkmilləşdirilməsi ilə əlaqədar mərhələli işlər həyata keçirilir. İlk növbədə sərnişin vasitələrinin təhlükəsiz, texniki və ekoloji normalara uyğun istismarının təmin olunması, avtobus dayanacaqlarının yeniləşdirilməsi və yeni dayanacaq yerlərinin yaradılması, nəqliyyat parkının iri tutumlu avtobuslar hesabına yeniləşdirilməsi ilə bağlı böyük işlər görülmüşdü. Bu tədbirlər bu gün də davam etdirilir və paytaxt sərnişinlərinin rahatlığının təmin edilməsində, yollardakı tıxacların aradan qaldırılmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Ölkəmizin nəqliyyat sektoru bu ilin doqquz ayında da uğurla inkişaf edib. Yük daşıması 11,4 faiz, yük dövriyyəsi isə 22,2 faiz artıb. Nəqliyyat vasitələri ilə daşınmış 134,5 milyon ton yükün 46,1 faizi avtomobil, 31,8 faizi boru kəməri, 15,4 faizi dəmir yolu, 6,4 faizi dəniz nəqliyyatı vasitəsilə keçirilib. Avropa-Qafqaz-Asiya nəqliyyat dəhlizinin Azərbaycan hissəsində yanvar-avqust aylarında 31,9 milyon ton və ya ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 28 faiz çox yük, 125,9 milyon sərnişin daşınıb.

Dövlətimizin və iqtisadiyyatımızın inkişafında xüsusi əhəmiyyətə malik olan sahələrdən biri də dəmir yolu nəqliyyatıdır. Nəqliyyat nazirinin və Dövlət Dəmir Yolu rəhbərliyinin bu sahəyə göstərdikləri diqqət və qayğı sayəsində dəmir yolunda da böyük uğurlar qazanılıb. Bu ilin 9 ayında ADDY stansiyalarından ümumilikdə 13 milyon ton yük göndərilmişdir ki, bunun da 8 milyon 552 min tonu strateji əhəmiyyətli neft və neft məhsulları olmuşdur. Ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 3 milyon ton çox tranzit neft daşınmış, dövlət tapşırığına 122,9 faiz əməl edilmişdir. Bütövlükdə ötən dövr ərzində daşınmalar 20 milyon 996 min ton təşkil etmişdir ki, onun da 93,5 faizi daxili yük daşınmaların payına düşür. Həmin müddətdə ixrac 81,3 faiz, idxal 119,5 faiz, tranzit daşınma isə 112 faiz olmuşdur.

Doqquz ay ərzində dəmir yolu vasitəsilə sərnişinlərin yola salınması planı 103,9 faiz yerinə yetirilmişdir. Nəzərdə tutulmuş 2421,6 min əvəzinə 2516,8 min sərnişin yola salınmışdır. MDB ölkələrinə 208,1 min plana qarşı 234,4 min sərnişin, respublika ərazisində isə 686,5 minə 741 min sərnişin daşınmışdır.

Yol üzrə 9 ay ərzində yük və sərnişin daşınmalarından əldə olunan gəlir ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 29,1 milyon manat və ya 122,5 faiz artaraq 58,5 milyon manat təşkil etmişdir. Ümumiyyətlə, Dövlət Dəmir Yolunun gəliri ötən 9 ayda 169,6 milyon manat olmuşdur ki, bunun da 135,8 milyon manatı yük 33,8 milyon manatı isə sərnişin daşımalarından əldə edilmişdir. Son zamanlar dəmir yolu ilə yükdaşıma həcminin artması beynəlxalq əlaqələrin genişləndirilməsinə, İpək Yolunun fəaliyyətinə geniş imkanlar açır. Bu baxımdan Azərbaycanın təşəbbüsü, bilavasitə iştirakı və maliyyə dəstəyi ilə Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsinin reallaşması ölkəmizin dəmir yolu sektorunun hərtərəfli inkişafına güclü təkan verib. Respublikada sürətli sərnişin qatarlarının yaradılması məqsədilə yolların yenidən qurulması prosesi başlanıb ki, bu da Azərbaycan dəmir yolunda keyfiyyətcə yeni mərhələnin başlanğıcıdır.

Müasir Azərbaycan Respublikasının qurucusu, ümummilli liderimiz, Heydər Əliyevin xalqımızın milli sərvəti adlandırdığı Bakı Metropoliteni 40 ildən artıqdır paytaxtın sərnişinlərinin və qonaqlarının xidmətindədir. Hazırda Bakı Metropoliteni şəhər nəqliyyatında mühüm rol oynayır və gün ərzində 450 min, il ərzində orta hesabla 120 milyondan çox sərnişinə xidmət edir.

Bakı Metropoliteninin tikintisi, istismarı, yenidən qurulması, inkişafı və burada çalışanların sosial rifahının yaxşılaşdırılmasında ulu öndərimizin əvəzsiz xidmətləri olubdur. Bu işlər ölkə Prezidenti möhtərəm İlham Əliyev tərəfindən bu gün uğurla davam etdirilir. Bakının nəqliyyat infrastrukturunun yenidən qurulması sahəsində ölkə başçısının həyata keçirdiyi genişmiqyaslı tədbirlər qədim tarixi olan paytaxtımızın simasını daha da gözəlləşdirir. Bakı Metropoliteninin istifadəyə verilməsinin 40 illiyi ilə əlaqədar 2006-cı ildə Prezidentin imzaladığı sərəncamla hər il noyabr ayının 8-nin Bakı Metropoliteni işçilərinin peşə bayramı günü qeyd olunması ölkə başçısının bu xidmət sahəsinə diqqət və qayğısının parlaq təzahürüdür. Bakı metrosunun hər bir stansiyası funksional vəzifəsini yerinə yetirməklə yanaşı, öz tərtibatı baxımından Azərbaycan milli memarlıq sənətinin gözəl bir nümunəsidir. Azərbaycan xalqının tarixinə, onun sənət incilərinə müraciət edən memarlar müasir dünya texnologiyalarından, miniatür kimi milli ornament elementlərindən istifadə edərək yaraşıqlı zalların yaradılmasına nail olmuşdur.

Son beş ildə Bakı Metropoliteninin həyatında yeni inkişaf mərhələsi olmuşdur. Metropolitenin maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi, xüsusən vaqon parkının genişləndirilməsi diqqətəlayiq nailiyyətlərdəndir. Paytaxtımızın sürətli inkişafı ilə əlaqədar ictimai nəqliyyatın işinin artdığı bir vaxtda sərnişinlərə xidməti səviyyəsini yüksəltmək məqsədilə 2002-ci ildən bu ilin əvvəlinədək metropolitenə 100 yeni vaqon alınaraq istismara verilmişdir.

Onu da qeyd edim ki, ölkənin sosial-iqtisadi inkişaf sürəti nəzərə alınmaqla, hazırlanmış layihəyə əsasən 2040-cı ilədək paytaxtımızda metro stansiyasının sayının 70-ə çatdırılacağı nəzərdə tutulur.

Göründüyü kimi, müstəqil Azərbaycan dövlətinin yol-nəqliyyat sistemi hazırda dinamik inkişaf edir, ölkə iqtisadiyyatının, xüsusən də qeyri-neft sektorunun tərəqqisinə güclü baza formalaşdırır. Möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2008-ci ilin 9 ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunmuş iclasındakı nitqində bu məsələlərə böyük önəm verərək deyib: "Bizim ilin əvvəlində 2008-ci il üçün nəzərdə tutduğumuz bütün tədbirlər icra edilir və nəhəng infrastruktur layihələri - nəqliyyat, energetika, tikinti və digər sahələri əhatə edən infrastruktur layihələri icra olunur. Bu, ölkəmizi böyük dərəcədə gücləndirən amildir... Avtomobil yolları, dəmir yolu, hava, dəniz nəqliyyatı - bütün bunların inkişafı göz qabağındadır. Ölkəmizin hərtərəfli inkişafı üçün həyata keçirilən infrastruktur layihələri, eyni zamanda nəhəng, transmilli layihələrlə tamamlanır".

Məmmədov M.

Respublika.- 2008.- 17 dekabr.- S.3.