Ermənilər və həqiqətlər

Prof. Fazil Qaraoğlu. Ermənilər və həqiqətlər (rəsmi sənədlərlə), II cild, Bakı, "Nurlar", 2008,-439 səh.

Tarix, keçmişlə əlaqəli olmaqla yanaşı, inkişafı da izah etmək baxımından ən faydalı bir mənbə, bir xəzinədir.

Oxucuların ixtiyarına təqdim edilən prof. Fazil Qaraoğlunun "Ermənilər və həqiqətlər" adlı kitabı uzun illər arxivlərdə qorunan sənədlər əsasında ermənilərin ərazi tələblərinin və soyqırım iddialarının yalana əsaslandığını üzə çıxaran çox qiymətli elmi tədqiqat əsəridir. İki cilddən ibarət 935 səhifəlik materialı əhatə edən əsərin I cildində 1923-cü ilə qədər, II cildində isə günümüzə qədər erməni məsələsinə aydınlıq gətirən Osmanlı dövlətinin, eləcə də böyük dövlətlərin 577 arxiv sənədlərindən və elmi əsərlərindən istifadə edilmişdir.

Arxiv sənədlərinə əsaslanan elmi tədqiqatlar tarixi hadisələrə siyasi baxımdan yanaşmaları aradan qaldırar, həqiqətləri ən obyektiv şəkildə əks etdirər. Xüsusilə bu qədər siyasiləşdirilmiş erməni məsələsi kimi həssas bir mövzuda aparılan tədqiqatlar rəsmi sənədlərə söykənməli və obyektiv olmalıdır. Qərb ictimaiyyətində erməni soyqırımı iddialarının doğruluğu isbatlanmamış bəzi subyektiv yayımlara əsaslanır. Buna görə də Qərb ölkələrində siyasi yaxınlaşma ilə ələ alınan erməni mövzusu tarixin əsl mənbələrinə müraciət edilərək dəyərləndirilməlidir.

Prof. F.Qaraoğlunun "Ermənilər və həqiqətlər" adlı kitabı erməni məsələsinə dair tarixi həqiqqətləri azdıranlara tutarlı bir cavabdır. Bu kitabda erməni problemi beynəlxalq ictimaiyyətin məlumatlanması baxımından çox önəmli məlumatlar verilmiş, bir çox ölkələrin rəsmi sənədləri ilə erməni məsələsinin bir xəyal olduğu isbat edilmişdir. Belə ki, 24 iyul 1923-cü ildə imzalanan "Lozanna müqaviləsi"ndə ermənilər haqqında heç bir hökm verilməmişdir. Beləliklə, Türkiyə-Ermənistan məsələsi Lozannada tamamilə həll edilmişdir. Yəni bu gün ermənilərin müxtəlif iddialar irəli sürmələri heç bir məna daşımır.

Türk arxivlərində tədqiqat aparmadan erməni məsələsi haqqında yazılan hər hansı bir əsər dolğun ola bilməz. Məhz bu baxımdan "Ermənilər və həqiqətlər" kitabının bu mövzuda yazılan kitablar arasında xüsusi yeri vardır. Erməni mövzusuna aid Qərb ölkələrində nəşr edilən bəzi əsərlər Osmanlı dövlətinin arxivlərindəki rəsmi mənbələrə əsaslanmadığına görə, subyektiv olmuşdur.

Kitabda erməni iddialarının arxasındakı həqiqətlərin öyrənilməsi və ermənilər tərəfindən gizlədilməyə çalışılan qırğınlar, qeyri-insani davranışlar, bir sözlə erməni zülmü rəsmi sənədlər və ifadələrlə tam çılpaqlığı ilə göstərilmişdir.

Müəllif Türkiyənin və Azərbaycanın son 130 illik tarixinin siyasi mənasını elə dəqiq bir şəkildə ortaya qoyur ki, onu oxuduqdan sonra başqa bir mənbə axtarmağa ehtiyac qalmır. Bu kitabda səthi təsəvvürlərə əsaslanan qeyri-rəsmi mülahizələrlə yox, məhz gerçək hadisələr İngiltərənin, Fransanın, Rusiyanın, Almaniyanın və Osmanlı Türkiyəsinin rəsmi arxiv sənədləri ilə öz əksini tapmış, elmi-nəzəri görüşlər obyektiv və sistemli şəkildə ortaya qoyulmuşdur.

Ermənilər bütün dünya ictimaiyyətinə məharətlə saxtalaşdırılmış xəbərlər yağdırır, fikir və duyğuları zorla qəbul etdirir, hakim qüvvələr üçün əlverişli olan vətəndaş mövqeyi və sosial mövqe proqramlaşdırırlar. F.Qaraoğlunun kitabı bu proqramlaşdırmalarla hər zaman gündəmdə olan erməni məsələsinə dair tarixin qeyd etdiyi həqiqi məlumatları rəsmi sənədlərə əsaslanaraq insanlığa çatdırır. Bu kitabda gətirilən faktların rəsmi və inandırıcı olması, kütlələri maraqlandıran yeni fikir, elmi mülahizə və nəticələrin zənginliyi erməni uydurmalarına çox ciddi bir cavabdır.

Bu əsər ermənilərin istər Türkiyə və Azərbaycanda, istərsə də xarici ölkələrdə türklərə, xüsusilə türk diplomatlarına qarşı törətdikləri cinayətləri araşdıran tədqiqatçılarımız üçün dəyərli bir mənbədir. Çünki böyük həyəcanla oxunan bu kitab, ermənilərin törətdikləri dəhşətverici hadisələri, onların uydurduqları iftiraları, işlətdikləri xəyanətləri rəsmi sənədlərlə ortaya qoyur, tarixdə baş vermiş acı səhifələri açıqlayır, hər cür milli qərəzdən uzaq olaraq baş vermiş hadisələri olduğu kimi oxucularına təqdim edir.

Tarix boyu təcavüzkar və hiyləgər olan ermənilər özlərini məzlum bir xalq kimi qələmə verərək dünyanın diqqətini çəkmək istəyiblər və bunu bacarıblar. Lakin həqiqəti gizləmək, pərdələmək o qədər də asan deyildir. Ermənilərin təcavüzkarlığı bir çox alimlərin əsərlərində, o cümlədən F.Qaraoğlunun "Ermənilər və həqiqətlər" adlı kitabında rəsmi sənədlərdə açıq bir şəkildə ortaya qoyulur.

Erməni iddialarının əsasında uydurulmuş bir tarix yatır. Bu iddiaların əsassız olması "Ermənilər və həqiqətlər" kitabında açıq-aydın isbat edilir. Dinc əhaliyə qarşı qətliam törədənlərin türklər deyil, əsassız soyqırım iddiası ilə bütün dünyanı ayağa qaldıran ermənilər olduğunu rəsmi sənədlər işığında ortaya qoyulur. Bununla da ermənilərin uydurduqları yalanlar tarixin qarşısında çürüdülmüşdür. Ermənilərin əsassız iddialarına arxa çıxanlar özlərini tarix qarşısında məhkum etdiklərini bilməlidirlər.

I Dünya müharibəsi başladıqda ölkədə səfərbərlik elan edilmiş, əli silah tutan kişilərin ordu hissələrinə qatılmalarından istifadə edərək ermənilər müdafiəsiz qalan qadın, uşaq və yaşlılarla vəhşicəsinə rəftar etmişlər, qətliamlar törətmişlər. Onlar qadın və az yaşlı qız uşaqlarına təcavüz etmiş, məsum müdafiəsiz insanların burunlarını, qulaqlarını, çənələrini, cinsiyyət orqanlarını kəsmiş, gözlərini oymuş, cəsədləri parçalayaraq bişirib əqrəbalarına yedirtməyə çalışmış, hamilə qadınların qarınlarından körpələri çıxarıb divara mıxlamış, məscid və türbələri, qəbiristanlıqları dağıdıb yandırmış, cəbhədən yaralı dönən əsgərlərə işgəncə verərək vəhşicəsinə öldürmüşlər. Bütün bunlar "Ermənilər və həqiqətlər" kitabında rəsmi sənədlərlə isbat olunur.

Türk milləti bu vəhşət və zülmü, bu çirkinlikləri unuda bilərmi? Dünya ictimaiyyəti ermənilərin türklərə qarşı törətdikləri bu vəhşiliyi görməzliyə varmadılar. Hesab edirəm ki, BMT bu mövzuya aid bütün arxiv sənədlərini tədqiq etdirməli, həqiqətləri ortaya çıxarıb bütün dünya ictimaiyyətini məlumatlandırmalıdır. Rəsmi sənədsiz tarix yazılmamalı, baş vermiş hadisələrin arxasındakı həqiqətlər aşkar edilməlidir.

F.Qaraoğlu erməni məsələsinə dair mühüm tədqiqat işi apararaq bu vaxta qədər oxuculara məlum olmayan yeni mülahizə irəli sürmüş, nəticədə zəngin tarixi faktlara əsaslanaraq millətimizə dəyərli bir tarixi əsər bəxş etmişdir. Onun bu dəyərli əsərinin geniş oxucu kütləsi tərəfindən maraqla qarşılanacağına şübhə etmirəm.

Bu qədər tarixi sənədlər varkən və bu sənədlər erməni tələblərinin uydurulmuş olduğunu rəsmən ortaya qoyarkən biz ziyalılar bu erməni tələblərinin heç bir əsası olmadığını, uydurulmuş olduğunu hər zaman gündəmdə tutmalı, əlimizdən gələn hər şeyi hər platformada ifadə etmək məcburiyyətindəyik. Günahkar erməni lobbisi və diasporudur. Tarixin və insanlığın ən qanlı hadisələri haqqında əlimizdə bu qədər rəsmi məlumatlar varkən dünya ictimaiyyətini kifayət qədər məlumatlandırmalıyıq.

Təəssüflər olsun ki, biz erməni iddiaları mövzusunda uzun illərdir müdafiədə qalan bir siyasət izləmişik. Həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması üçün arxiv sənədləri üzərindəki çalışmalarımızı zamanında yerinə yetirməmişik. Universitetlərimizdə və məktəblərimizdə bu mövzu ilə əlaqəli tarixi həqiqətləri gənclərimizə öyrətməmişik. Ermənilər isə nəinki Ermənistanda, hətta müxtəlif ölkələrdə belə dərs kitablarında "erməni məsələsi" və "soyqırım"la əlaqəli uydurma məlumatların yer almasını və beləliklə gənc nəsillərin beyinlərində millətimizə qarşı düşmənçiliyin təmin olunmasında böyük işlər görmüşlər.

Milli hissin itirilməsini heç bir meyarla ölçmək olmaz. Bu gün gənclərimizdə vətənpərvərlik duyğusunu, milli mənlik hissini oyatmaq, inkişaf etdirmək imkanları böyükdür. İndiki zamanda bu ən önəmli məsələlərdən biridir. Bunu da unutmamaq lazımdır ki, müharibədə qalib gəlmək üçün təkcə vətənə məhəbbət kifayət etmir, bu məhəbbətlə yanaşı düşmənə nifrət hissi də olmalıdır. "Ermənilər və həqiqətlər" kitabı bu baxıımdan çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu kitab sözün əsl mənasında ermənilərə qarşı nifrət hissi oyadır. Göz yaşları axıtmadan bu kitabı oxumaq mümkün deyildir.

Maraqlıdır ki, türk millətinin qəddar düşməni olan bu qatı şovinist millət haqqında biz xalqımıza əməllibaşlı bir məlumat verə bilməmişik. Bu baxımdan F.Qaraoğlunun "Ermənilər və həqiqətlər" adlı əsəri erməni millətinə dair bilmədiyimiz boşluqları dolduran ilk iri həcmli tədqiqat əsəridir.

Türkiyənin və Azərbaycanın torpaqlarında ermənilərin törətdikləri ağlasığmaz vəhşiliklər dövri arxiv sənədlərində əksini tapmışdır. Dinc türklərə qəddarcasına divan tutan, öz quldur dəstələri ilə keçdiyi yerləri xarabalığa çevirən, qocaları, qadın və uşaqları rəhm etmədən qətlə yetirən cəllad bir milləti dəstəkləmək rus, ingilis və fransız şovinizmindən kilsə rəhbərlərinin xaçlı zehniyyətindən irəli gəldiyi "Ermənilər və həqiqətlər" kitabında rəsmi sənədlərlə açıq-aydın isbat olunur. Bu, tarixin danılmaz həqiqətidir. Bu amansız siyasətin mahiyyəti Azərbaycan torpaqlarını tədricən zəbt etmək, yerli əhalini pərən-pərən salmaqdan ibarət idi. 1905-1907, 1918-1920, 1988-1992-ci illərdə Bakıda, İrəvan xanlığında, Gəncədə, Qarabağda, Qubada, Şamaxıda, Kürdəmirdə və digər yerlərdə millətimizə qarşı qanlı hadisələr törədən ermənilər yüzlərlə kəndləri yerlə-yeksan etdilər, yüz minlərlə dinc əhalini doğma yurdundan qovdular. F.Qaraoğlunun kitabı bütün bu yazdıqlarımızı rəsmi sənədlərlə isbat edir, ermənilərin antibəşəri əməllərini, terrorun onlar üçün adi bir vasitə olduğunu göstərir, bu mövzuda 200-ə yaxın terror hadisələrini sistemləşdirib ortaya qoyur.

Terrorla bir nəticə əldə edə bilməyəcəklərini anlayan ermənilər, bu dəfə Türkiyə Cümhuriyyətinə qarşı başlatdıqları kampaniyada taktikalarını dəyişdirmiş, "erməni soyqırımı" uydurmalarını müxtəlif ölkələrin parlamentləri tərəfindən tanınmasıyla Türkiyəyə qarşı təzyiq etməyə çalışmış, türk insanını bir barbar olaraq bütün dünyaya təbliğ etməyə başlamışlar. Erməni daşnaklarının Azərbaycan türklərinin ata-baba yurdu olan İrəvan xanlığında qanunsuz elan etdikləri Ermənistarı “erməni soyqırımı”'nı bütün dünyaya qəbul etdirməyə çalışır və bu yalanları dünyaya yaya bilirlər. Bu günə qədər Argentina, Belçika, Fransa, Hollandiya, İsveç, İsveçrə, İtaliya, Kanada, Livan, Rusiya, Slovakiya, Uruqvay, Çexiya, Yunanıstan, Polşa, Almaniya, Kipr rum kəsimi və bir çox ölkələrin parlamentləri "erməni soyqırımı" barəsində haqsız bildiriş və ya qərarlar qəbul etmişlər. Heç şübhəsiz, tarixi həqiqətləri heçə sayan, türk millətinə qarşı böyük haqsızlıq və hörmətsizlik təşkil edən bu qərarları yenə tarix məhkum etməlidir və edəcəkdir.

Yaxşı, bəs necə olur ki, 1915-ci ildə baş verən hadisələr tarixi hadisələrin tam əksinə bəzi ölkə parlamentləri tərəfindən "soyqırım" olaraq xarakterizə edilir? Heç şübhəsiz, bunun ən önəmli səbəbi çox yaxşı təşkil olmuş və əlində böyük maddi imkanlar olan erməni diasporunun illərdən bəri yürütdüyü fəaliyyətidir. Erməni diasporunun fəaliyyətləri Ermənistan dövləti tərəfindən bəzən gizli, bəzən də açıqdan-açığa dəstəklənməkdədir. Ermənistan səfarətləri belə "soyqırım"ın müxtəlif ölkə parlamentləri tərəfindən tanınmasını təmin etmək məqsədilə çox sayda uydurulmuş kitabların, erməni yazıçılar tərəfindən qələmə alınan uydurma məqalələrin nəşrini tanınmış qəzet və jurnallarda təmin edirlər.

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, bu mövzuda yazılan əsərlərin əksəriyyəti erməni məsələsinə dair hadisələri 1923-cü ilə qədər əhatə edir. Digər əsərlərdən fərqli olaraq bu kitabda ermənilərin fəaliyyətləri günümüzədək tədqiq edilir, erməni millətinin artıq dərəcədə irqçi, terrorçu bir xüsusiyyət daşıdığı isbat olunur. Xüsusilə 1973-1985-ci illər arasında erməni terror təşkilatlarının türk diplomatlarına, ümumiyyətlə, insanlığa qarşı törətdikləri hadisələr rəsmi sənədlərlə açıqlanır.

Tarix boyu özgə torpaqlarda gözü olan ermənilərin "böyük Ermənistan" yaratmaq düşüncələri xristian himayəçiliyi pərdəsi altında imperialist siyasət yeridən dövlətlərin maraqları ilə üst-üstə düşmüşdür. Erməni məsələsi daima böyük dövlətlərin gündəliyində olmuş və onların böyük oyunlarında siyasi vasitəyə çevrilmişdir.

Füsunkar təbiəti, zəngin sərvətləri olan Azərbaycan böyük dövlətlərin, xüsusilə də rusların diqqətini özünə cəlb etmiş və zaman keçdikcə onların təzyiqinə məruz qalmışdır. Azərbaycan torpağına işğalçı kimi daxil olan ruslar ermənilərdən bir qul kimi istifadə etmiş, ermənilər də təkcə xalqımızın var-dövlətinə sahib olmamış, həm də bu xalqa elə böyük zərbələr vurmuşlar ki, bu gün belə həmin yaraları sağaltmaq mümkün deyildir.

"Ermənilər və həqiqətlər" kitabı məkrli siyasətlərini həyata keçirməyə çalışan ermənilərin əsl simalarını oxuculara göstərir, keçən əsrdən başlayaraq günümüzədək xalqımızın torpağına göz dikən xain millətin öz mənfur məqsədləri uğrunda necə mübarizə apardığını tarixi rəsmi sənədlər əsasında ortaya qoyur.

Respublikamızın müstəqillik qazandığı, milli istiqlaliyyət yollarında inamla irəlilədiyi bir zamanda tarixi həqiqətlərin saxtalaşdırılmadan xalqa obyektiv çatdırılmasının böyük əhəmiyyəti vardır. Xalq bu gün başımıza açılan müsibətlərin, fəlakətlərin əsl kökünü bilməli, əsrlər boyu özünü bizə dost kimi təqdim edən siyasətbazların, ayrı-ayrı məmurların simasını tanımalı və qiymətləndirməlidirlər.

Türklərin soyqırım törətdikləri iftirasını ortaya atanlara qarşı həqiqətləri anlatmaq hər bir türkün vəzifəsidir. Bu vəzifəni yerinə yetirmək üçün də "Ermənilər və həqiqətlər" kitabının təbliğatı kifayət edər.

O zamanlar rus imperializminin və Avropanın güclü dövlətlərinin bu işlərə, yəni Osmanlı imperatorluğunu parçalamaq istəmələri və bunların şovinist xarakterli erməni millətçilərini istifadə etmələri çox böyük təxribatlara yol açmışdır: Anadoluda və Azərbaycanda minlərlə kənd, qəsəbə və şəhərlər yandırıldı, 500.000 minə yaxın erməni və 2,5 milyon türk öldürüldü. Əgər bu soyqırım idisə, necə ola bilər ki, soyqırım qatilləri yox edilən "qurbanlardan" sayca daha çox qurban versin? Doğrusu, bu hadisəni soyqırım adlandırmaq gülüncdür. O zaman türklərlə ermənilər arasında baş verən hadisələr soyqırım deyildi, türkləri və erməniləri cəlb edən I Dünya Müharibəsi idi. Türklərlə birlikdə erməniləri də məhv edən bax, bu müharibə olmuşdur.

"Ermənilər və həqiqətlər" kitabı erməni təbliğatının təsiri altında qalan Avropa və Amerika ziyalılarının tarixi həqiqətləri görmələri baxımından arxiv sənədlərini və fotomateriallarını əhatə edən qiymətli bir əsərdir.

Həqiqətləri isbat etmək üçün, bu mövzudakı bir tərəfli səssizliyi ortadan qaldırıb tarixi rəsmi sənədlər ortaya qoyulmalıdır. Unudulmamalıdır ki, dövlət, millət və fərd olaraq tarixi məsuliyyətimiz olduğu qədər, əziz şəhidlərimizə ödəyəcəyimiz bir borcdur.

Hesab edirəm ki, inkarı mümkün olmayan arxiv sənədlərilə erməni iddialarını puç edən "Ermənilər və həqiqətlər" monumental kitabı bir çox dillərə tərcümə edilib dünya ictimaiyyətinə çatdırılmalıdır. Bu əsər türk millətinə, eləcə də ermənilərə öz səhvlərini düşünmək üçün əsaslı səbəb olacaqdır.

Mehdiyeva N.

Respublika.- 2008.- 21 dekabr.- S. 6.