Azərbaycan növbəti beş il ərzində bərpa olunan enerji mənbələrinə daha çox sərmayə qoymaq niyyətindədir

Prezident İlham Əliyev bir çox xarici şirkətləri də bu sahədə əməkdaşlığa dəvət edib

Azərbaycanın energetika sisteminin yeniləşdirilməsi, gücünün artırılması istiqamətində zəruri tədbirlər görülür, irimiqyaslı yeni layihələr həyata keçirilir. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin ölkəmizin elektrik enerjisi təhlükəzliyinin təmin olunması məqsədi ilə müəyyənləşdirdiyi strategiya dövlətimizin başçısı İlham Əliyev tərəfindən böyük uğurla davam etdirilir. Məqsədyönlü və düşünülmüş fəaliyyətin nəticəsidir ki, ənənəvi enerji mənbələrindən yararlanmaqla özünün elektrik enerjisi təhlükəsizliyini tam şəkildə təmin etmiş Azərbaycan hazırda qonşu Gürcüstana və Türkiyəyə də elektrik enerjisi ixrac edir. Başqa sözlə desək, Azərbaycan bu gün elektrik enerjisi idxal edən ölkədən onu ixrac edən ölkəyə çevrilmişdir. Gələn beş il ərzində isə bərpa olunan enerji mənbələrinə sərmayə qoymaqla respublikamız elektrik enerjisi ixrac etdiyi ölkələrin coğrafiyasını daha da genişləndirmək niyyətindədir.

Dövlətimizin başçısı İlham Əliyev İsveçrəyə səfəri çərçivəsində Davosda keçirilən Azərbaycan üzrə qarşılıqlı biznes əlaqələri qrupunun forumunda bərpa olunan enerji növlərinə sərmayə qoyan və bununla bağlı fəal şəkildə yeni imkanlar axtaran "Borusan Holdinq" şirkəti rəhbərinin Azərbaycanda alternativ, xüsusən də külək enerjisi ilə bağlı fikrinə münasibət bildirərkən bəyan etdi ki, son beş il ərzində biz əsasən ənənəvi enerji mənbələrindən istifadə etmişik. Beş il ərzində biz qazla işləyən altı elektrik stansiyası tikdik və bu, bizə elektrik enerjisini ixrac etmək imkanını da yaratdı. Bundan əvvəl biz elektrik enerjisini idxal edirdik. Hazırda biz bərpa olunan enerji mənbələrinə sərmayə qoymaqda özümüzü daha rahat mühitdə hiss edirik. Bunun üzərində çalışırıq, çünki bizdə, əsasən, su elektrik enerjisi stansiyaları nəzərdə tutulur.

Ekspertlərin fikrincə, üzvi yanacaq növləri-neft, qaz və kömür 2030-cu ilə qədər ilkin yanacaq resursları arasında aparıcı rol oynayacaq, bu illərdə bərpa olunan sahələrdən enerji istehsalı tempinin artımı gözlənilir. Bərpa olunan enerji növlərinə külək, günəş, geotermal biokütlə, hidroenerji və s. aid edilir.

Ölkəmizdə hələlik elektrik enerjisinin istehsalında ilkin yanacaq növlərindən kömür istisna olmaqla neft və qazdan, bərpa olunan enerji növlərindən isə su mənbələrindən istifadə edilir. Lakin bununla belə Azərbaycanda kifayət qədər su ehtiyatları vardır. Ona görə də 2009-2013-cü illərdə dövlətimiz tərəfindən elektrik enerjisinin istehsalında su ehtiyatlarından istifadə olunması prioritet elan edilmişdir. Belə ki, bərpa olunan enerji növlərindən hidroenerji iqtisadi cəhətdən çox sərfəlidir. Ötən il dekabrın 24-də "Səngəçal" elektrik stansiyasının istifadəyə verilməsi mərasimindəki nitqində möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev bu məsələyə toxunaraq qeyd edib: "Biz bütün su ehtiyatlarımızdan səmərəli şəkildə istifadə etməliyik və su elektrik stansiyalarının tikintisi Azərbaycanda geniş vüsət almalıdır. Artıq bu proses başlamışdır. Naxçıvanda Vayxır gölündə su elektrik stansiyası artıq fəaliyyətdədir. Orada növbəti elektrik stansiyası tikilməkdədir. Azərbaycanın bütün bölgələrində, harada ki, imkan var, biz bunu etməliyik. Əlbəttə, bu, həm enerji potensialımızı daha da gücləndirəcək, həm də iqtisadi cəhətdən çox sərfəlidir".

Bir çox ekspertlər bərpa olunan enerji mənbələrindən günəş və külək enerjisindən istifadəni məhdudlaşdıran amil kimi onun istehsalına çəkilən xərcin çoxluğu ilə əlaqələndirirlər. Məsələn, külək enerjisinin inkişafına mane olan əsas səbəblərdən biri onun baha başa gəlməsi, digər səbəbi isə onun mənbəyinin, yəni küləyin sabit olmamasıdır. Belə ki, küləyin gücü enerjiyə tələbatın pik və qeyri-pik saatları ilə üst-üstə düşmür. Küləyin zəif, tələbatın isə pik nöqtəsində enerjiyə olan tələbatın ödənilməsi üçün ehtiyat enerji güclərinə ehtiyac yaranır, eyni zamanda küləyin güclü, tələbatın isə qeyri-pik olduğu vaxtlarda artıq enerjinin saxlanması üçün əlavə xərclər tələb olunur.

Lakin bütün bunlara baxmayaraq, bərpa olunan enerji mənbələrinin inkişafı son onillikdə çox sürətlənmişdir. 2030-cu ilə qədər onun ümumi enerji istifadəsində 7,5-8 faiz səviyyəsində olacağı proqnozlaşdırılır. Ən yüksək artım tempi külək enerjisində müşahidə olunur. Bunu ayrı-ayrı ölkələrin ümumi enerji istehsalındakı paylar da təsdiqləyir. Qeyd edək ki, bu, Avropa İttifaqı ölkələrində 3, ABŞ-da isə 1 faiz təşkil edir. 2007-ci ildə bu göstərici Almaniyada 14,3 faiz, İspaniya və Portuqaliyada 20 faiz olmuşdur. Bir çox ölkələr bu göstəriciləri əhəmiyyətli dərəcədə artırmağı qarşılarına məqsəd qoymuşdur. Hazırda 49 ölkənin alternativ enerji mənbələrinin inkişafı ilə bağlı müvafiq proqramları var.

Təbii ki, sürətli inkişaf və Qərbə inteqrasiya yolunu tutmuş Azərbaycan dünyada gedən inkişaf tendensiyalarına uyğun olaraq bərpa olunan enerji mənbələrinə də sərmayə qoymaqla ölkəmizin enerji potensialını daha da gücləndirmək əzmindədir. Dövlətimizin başçısı İlham Əliyev forumdakı çıxışında çaylarımızın bütün potensialından istifadə etməyə və süni göllər əsasında böyük elektrik enerjisi stansiyalarının tikintisinin planlaşdırıldığını diqqətə çatdırmaqla yanaşı ölkəmizdə külək və günəş enerjisinin də böyük potensialı olduğunu bəyan edib: "Eyni zamanda, külək və günəş enerjisinin də böyük potensialı var. Bakı küləklər şəhəridir. İlboyu küləklər əsir. Eyni zamanda, ölkəmizin digər bölgələri kimi, paytaxtımız çox günəşli şəhərdir. Təbii ki, gələn beş il ərzində biz bərpa olunan enerji mənbələrinə daha çox diqqət yetirəcəyik və bir çox şirkətləri bu səylərimizə qoşulmağa dəvət edəcəyik".

Xaliq MƏHƏMMƏDOĞLU

Respublika.- 2009.- 10 fevral.- S. 5.