O, işinin fanatı idi

“Həmişə deyirdi ki, mən 39 yaşımda öləcəyəm. 40 yaşı tamam olanda o qədər sevinmişdim ki... Fikirləşirdim ki, daha bu təhlükəni keçdik. Ağlıma belə gəlməzdi ki, tale bizimlə belə acı zarafat edə bilər.

Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyəti üçün böyük işiər görmüş Qoşqar Qarayevin həyat yoldaşı Mahirə xanım təmkinini itirməmək, qəhərini boğmaq üçün dərindən nəfəs alır. Arabir bizdən azca aralıda uşaqlarla oynayan oğluna nəzər salmaqla sanki özünü toxtadır.

"Həyat yoldaşım olduğuna görə demirəm, Qoşqar doğrudan gözəl insan idi. Cavanlıqdan nəşriyyat işiylə məşğul olmuşdu. Bu işin fanatı idi. Elə böyük bir qazancı da yox idi. Amma bu işdən zövq alırdı. Azərbaycanda ilk Özəi nəşriyyatı Qoşqar yaradıb. Əziyyətlə, çətinliklə...

Əvvəlcə "İsmayıl", sonra "QAPP-POLİQRAF, daha sonra "Beşik" nəşriyyatını yaratdı. Milyonlarla kitab çap olunub bu nəşriyyatlarda. Heç kimə sirr deyil ki, naşirlik, kitab çapı Azərbaycanda gəlir gətirən sahə deyil. Hərdən deyirdim ki, niyə özünə bu qədər əziyyət verirsən? Deyirdi ki, eybi yox, adımız qalacaq".

"Molla Nəsrəddin"ə yeni nəfəs verdi. Üzülmüş, cırılmış vərəqlərdən bir kitab ortaya qoydu.

Yeddi cilddə buraxdı onu. Onun yaratdığı nəşriyyatlarda milyonlarla kitablar nəşr olundu. Dövlət sifarişi ilə Cəfər Cabbarlının, Məmməd Cəfərin, İlyas Əfəndiyevin, Sabit Rəhmanın, Aşıq Ələsgərin seçilmiş əsərlərini çap etmişdi. Öz təşəbbüsü ilə Səməd Vurğunun Qazaxdan tutmuş Naxçıvana qədər yayılan nəslinə, şəcərəsinə həsr olunmuş "Vəkii oğulları" kitabını çap etmişdi.

Yəni Qoşqar işinə yaradıcılıqla, sev-giylə yanaşırdı.

...Sonuncu yaratdığı nəşriyyatı "Beşik" adlandırmışdı. Bu da onun növbəti missiyası idi. Yeni nağılların yaranmadığı, köhnələrin unudulduğu bir vaxtda nə zamanlarsa uşaqlar üçün yazmış yazıçıları tapır, kimini hansısa bölgədən gətirtdirir, kiminin kitablarını arxivdən qaldırtdırır, hansısa gənc və ya müasir yazıçılara uşaqlar üçün yazmağı təklif edirdi.

Cəmi iki il içərisində "Beşik"də yüz əlliyə yaxın kitab çap olundu. Azərbaycanın tarixi nağıllarını yenidən oxuculara təqdim etdi. Yəqin, Azərbaycanda kitab satışıyla bağlı vəziyyəti bilənlər təxmin edərlər ki, bu kitablara qoyulan xərcin heç yarısı da xərc sahibinə çatmır, gəlir gətirmir.

Amma o bunları bilə-bilə çalışırdı. "Bizim nə etdiymizi hələ dərk etmirlər, amma nə zamansa mütləq edəcəklər", - deyirdi.

Müsahibə verməyi xoşlamazdı. Gözə girməyi sevməzdi. Hərdən onun yerinə mən yorulurdum. Deyirdim, neynirsən belə ağır işi? Deyirdi, eybi yox, adımız qalacaq.

Atası-yazıçı İsmayıl Qarayevin əlyazmalarını toplayıb kitab halına salmışdı. 20-yə yaxın kitabını nəşr etdi. Axırıncı kitabın adı "Getmə, oğul" oldu".

Mahirə xanım susur. "Onun qəbrini ziyarət etməyə heç vaxt sürücü ilə getmirəm. Tək gedirəm. Deyirəm, qoy Qoşqar görməsin ki, mən kiminsə gözü qarşısmda göz yaşı tökürəm. O belə şeyə razı olmazdı".

...Hiss edirəm ki, növbəti sualım, müdaxiləm Mahirə xanımın göz yaşlarını saxlaya bilməməsinə səbəb olacaq. O tutulub, dolub. Bəlkə də ona həmdəm olmaq üçün danışdırmaq, ürəyini boşaltmasına şərait yaratmaq lazım idi. Amma mən bunu etmədim. Qoy Qoşqar müəllimin ruhu inciməsin...

...Çiynimdə ağır bir yük varmış kimi ayrıldım Mahirə xanımdan. Qoşqar müəllim haqqında yazının gerisini onun haqqında yazılanlarla davam etdirəcəkdim.

Bu da Qoşqar Qarayevin yeganə müsahibəsindən.

"Bir layihəm var. Bəlkə də biznes nöqteyi-nəzərindən mən uduzuram. Amma nəşriyyatın; yansı satılmalı olsa belə, mən bu layihəni gerçəkləşdirəcəyəm.... Doğrusu, bu barədə hələlik da-nışmaq istəmirdim. Nə isə. Azərbaycanı bütöv şəkildə əks etdirən köhnə xəritə əsasında bölgələr üzrə nağıl və əfsanələri toplamaq istəyirəm. Bu, təxminən, "1001 gecə nağılı" fipində olacaq. Burada baba, Güvənc adlı nəvəsinə bölgələrə uyğun bildiyi əfsanələri, rəvayətləri danışacaq. Məsələn, Şuşadan söhbət gedirsə, burada olan yer adları, onların tarixi, yaranma mənşəyi, çay adları, yaxın-uzaq kəndlərilə bağlı, tarixi əsasları olan rəvayətlər toplanacaq. Təbii ki, uşaqların başa düşəcəyi dildə, üslubda. Əgər bu mən istədiyim kimi gerçəkləşsə, biz bu işi yüksək səviyydə başa çatdırsaq, Azərbaycan tarixi nağıllar əsasında uşaqlar üçün, demək olar ki, hazır olacaq.

...Gizli bir tender elan eləmişik. Müəyyən adamlar cəlb etmişik, yenə da axtarırıq. Çox güman ki, yaxın vaxtlarda reklam kampaniyasına da başlayacağıq, müəyyən mükafatlar təyin edəcəyik. Təbii ki.alimlərimizin, folklorşünaslarımızın köməyindən də istlfadə olunacaq".

...Beləce, Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyəti üçürt böyük işlər görmüş Qoşqar Qarayev haqqinda yazılanları vərəqləyirem. Bu gün onun 41 yaşı tamam olacaqdı. Açığını deyim elə vaxtlar olub ki, belə cümlələri şablon kimi pxuyub, üstündən keçmişəm. Amma indi, yeqin Mahirə xanımla - kəndli sadəliyini saxlamış Göyçəli qızı ilə tanışlı-ğımdan ona qarşı duyduğum daxili yaxınlıq hissinin tesirindandir... bu cümlələrin altında yatan dərdin dağ kimi ağırlığını hiss edireıtı. Müsəllim Həsənovun istedadlı qeləmindən göz yaşı kimi sıçramış cümləsindəki acı təskinlik de dərdi ovutmağa yetmir "Hələ yetkinlik yaşına çatmamış övladlarının xatirəsində isə Qoşqar elə bu yaşda, bu görkəmdə - gülərüz qalacaq".

Qızıgül Abdinova

Şərq.- 2011.- 7 iyul.- S. 12.