TARİXÇİ-ALİM CƏBHƏ BÖLGƏSİNDƏN QAYIDIB

“Ağdamda əhali ilə söhbət zamanı məğlubiyyət sindromunun tamamilə sındırıldığını gördüm”

Aprelin ilk günlərində cəbhə xəttində atəşkəs rejiminin pozulması və işğalçı Ermənistan ordusunun törətdiyi təxribatlara Silahlı Qüvvələrimizin layiqli cavab verməsi, hərbçilərimizin şücaəti və igidliyi bütün ölkə əhalisində böyük ruh yüksəkliyi yaradıb. Cavandan-qocaya kimi xalq bir yumruq kimi birləşib əsgərlərimizə dəstək aksiyaları keçirdilər.

Millət vəkilləri, ictimaiyyət üzvləri təmas xəttinə yaxın bölgələrə səfər edərək yerli camaatla həmrəy olduqlarını nümayiş etdirdilər. Və bu proses hələ də davam etməkdədir. Elə bu günlərdə cəbhə bölgəsindən qayıdan Bakı Dövlət Universitetinin dosenti, tarixçi-alim Boran Əzizli də səfər təəssüratlarını "Şərq”lə bölüşüb. Zabit və əsgərlərimizin, eyni zamanda yerli sakinlərin, yüksək əhval-ruhiyyə ilə postlarında dayandıqlarını vurğulayan alimin dediyinə görə, xalqın ruhunda bir ay bundan əvvələ nisbətən xeyli dəyişiklik var: "Hamı bir nəfər kimi ordumuzun gücünə, döyüş əzminə və artıq qələbənin bizlərdən çox da uzaq olmadığına inanır. Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqları uğrunda gedən mübarizə bizə 90-cı illərin əvvəllərindəki məğlubiyyətlərimizi unutdurdu və xalqımızı sadəcə qələbəyə köklədi. Fərd olaraq yox, xalq olaraq ordumuzun uğurlarını bölüşdük, geri qaytarılan torpaqlarımızın sevincini birlikdə yaşadıq.

Ağdamda əhali ilə söhbət zamanı məğlubiyyət sindromunun tamamilə sındırıldığını gördüm. İnsanların ürəyi səngərdə keşik çəkən əsgərlə birlikdə döyünür, xalq ordusuna arxalanır. Əvvəlki illərə nisbətən bütün bunlar müsbət haldır. Hansı ki, son hadisələrə qədər bir çoxları ordumuzun gücü, bütün qoşun növlərinin müasir silahlarla silahlanması, döyüşə hazırlıqlı olması ilə bağlı açıqlamalara inanmır, deyilənlərin pafosdan başqa bir şey olmadığını düşünürdülər. İndi gördük ki, Azərbaycan ordusu istənilən hərbi əməliyyatı yerinə yetirməyə hazırdır. Hətta düşmən də ordumuzun belə güclənməsindən ciddi narahat olub. Hay-küy salırlar.

- Yerli camaatda narahatlıq hiss olunurdu?

- Əksinə, mülki əhali silahlanıb orduya qoşulmaq üçün can atırdı. Ötən illərdə cəbhə xəttində gərginlik yaranan zaman dinc əhali haqlı olaraq, pulemyotların, qratların düşmə ehtimalı olan ərazilərdən çıxır, ara sakitləşənə qədər təmas xəttindən uzaq evlərdə məskunlaşırdılar. Ancaq indi tamamilə fərqli mənzərə ilə qarşılaşdım. İnsanlar hansısa vasitə ilə orduya dəstək olmağa çalışırdılar. Bu son dərəcə qürurverici bir haldır. Əsgərlərə dəstək məqsədi ilə keçirilən aksiyalar, bütün Azərbaycanın öz bayrağına sarılması kimi faktlar da xalqın əhval-ruhiyyəsinin yüksək olduğunu göstərir. Cəbhə xəttində olmaq və yerli əhali ilə söhbət etmək mənim özümdə belə daha xoş ovqat yaratdı. Sözün açığı, cəbhə bölgəsinə getməkdə məqsədim döyüş zamanı evi yandırılan, atılan atəş nəticəsində ciddi ziyan görən ailələrə evimin qapısını açmaq idi. Ancaq dediyim kimi, dinc əhalini yaşayış məntəqələrini tərk etməməkdə çox israrlı gördüm. Cəbhə xəttində müşahidə etdiyim bir hal da insanların ayıq-sayıq olması idi. Tanış gəlməyən, hərəkətləri şübhə doğuran insanların kimliyi ilə maraqlanır, onun hansı məqsədlə kəndə gəldiyini öyrənirdilər. Bu isə erməni kəşfiyyatından qorunmaq üçün zəruri addımdır.

- Bir sözlə, Azərbaycan sadəcə hərbi yox, mənəvi-psixoloji cəhətdən də müharibəyə hazırdır...

- Tamamilə doğrudur, Azərbaycan cəmiyyəti Ermənistana qarşı müharibəyə hazırdır. Azərbaycan və Ermənistanın atəşkəsin bərpası ilə bağlı razılığa gəlməsinin insanlarımızı necə məyus etdiyi gördük. Sözün açığı, ordumuz bu qədər irəliləmişkən atəşin dayandırılması mənim özümü də pəjmürdə etdi. Biz gərək atəşkəs siyasəti altında erməni havadarlarının erməni ordusunun yenidən təşkil olunmasına şərait yaratmaq, onlara arxa çıxaraq əraziyə yeni qüvvələri cəlb etmək üçün vaxt qazanmaq siyasətinə uymayıb, hücumu davam etdirəydik.

- Boran müəllim, ordumuzun keçirdiyi hərbi əməliyyatları qələbə kimi dəyərləndirənlərlə yanaşı, "iki təpəyə görə bu qədər şəhid verməyə dəyərdimi” sualını verənlər də var. Siz necə düşünürsünüz?

- Könül istərdi ki, geri qaytardığımız təpələrin sayı daha çox, şəhidlərimizin sayı isə daha az olaydı. Amma biz müharibə reallıqlarını unutmamalıyıq. Geri qaytarılan yüksəkliklərin çox böyük strateji əhəmiyyəti var. Təkcə Lələtəpə yüksəkliyi ordumuza Horadiz və Füzuli rayonunu nəzarətdə saxlamağa imkan verir və o istiqamətdən yarana biləcək təhlükələrin qarşısını alır. Hər şeydən əvvəl bu təpələrin Silahlı Qüvvələrimizin nəzarətində olması gələcəkdə atılacaq addımlar üçün bir stimuldur. Bu iki təpə havadarlarına arxalanan ermənilərin məğlubedilməzliyi ilə bağlı bütün narahatlıqlara son verdi. Son illərdə Dağlıq Qarabağ problemi beynəlxalq güclər, siyasi təşkilatlar tərəfindən dondurulmuş münaqişə kimi adlandırılmaqda idi. Ancaq ordumuzun həyata keçirdiyi əməliyyatlar onların bu yanaşmasını yalanladı. Eyni zamanda Ermənistan və onun havadarlarının Qarabağ sevdasının üzərindən bir xətt çəkdi. Son illərdəki susqunluğumuz onlarda artıq torpaqlarımızdan əlimizi üzdüyümüzə dair rəy yaratmışdı. İgid oğullarımızın bu təpələri işğaldan azad etdiyi fonunda biz düşmənə torpaqlarımızda müvəqqəti olduqlarını bir daha xatırlatmış olduq. Biz nə torpaqlarımızdan imtina etmək, nə onu kimlərəsə bağışlamaq, nə də onun uğrunda döyüşməkdən vaz keçəcəyik.

- Bəs, tarixə "üçgünlük müharibə” adı ilə yazılan bu əməliyyatlar danışıqlar prosesinə necə təsir edəcək?

- Birmənalı şəkildə Azərbaycanın növqeyini gücləndirəcək. 1-ci Qarabağ müharibəsindən üzü bu yana Azərbaycan danışıqlar masasında məğlub tərəf olaraq əyləşirdi, ancaq bundan sonra əlimiz gücləndi. Yuxarıda da qeyd etdiyim kimi, qısamüddətli döyüşlər beynəlxalq ictimaiyyətə Qarabağ münaqişəsinin "donmadığını”, Azərbaycanın müharibə qabiliyyətinin daha da yüksək olduğunu sübut edib, torpaqların azad olunması üçün artıq səbir etmək niyyətində olmadığını göstərdi. Azərbaycan üçgünlük döyüşlərdə strateji gücün ələ alınmasının əsasını qoydu, bundan sonra vəziyyətin əvvəlki kimi olmayacağı dəqiqdir.

Şəymən

Şərq.- 2016.- 14 aprel.- S.7