Peşə təhsili rəqabət üzərində qurulmalıdır

Təhsil bazarında yüzlərlə peşə məktəbi olsa, onlar bir-biri ilə inteqrasiya edərlər

"Peşə təhsili haqqında” qanuna əsasən peşə təhsili müəssisələrində oxuyanlara tələbə statusunun verilməsi nəzərdə tutulur. Bu barədə təhsil naziri Ceyhun Bayramov məlumat verib.

Nazir bildirib ki, "Peşə təhsili haqqında” qanunda beynəlxalq təcrübəyə uyğun olaraq, peşə təhsili sisteminin ilk peşə, texniki peşə və yüksək peşə təhsili olmaqla, 3 səviyyədə fəaliyyət göstərməsi müəyyən edilib.Qanunda ümumi təhsil müəssisələrində ilk peşə təhsili üzrə təmayüllü siniflərin yaradılması, yüksək texniki peşə təhsili alanlara sub-bakalavr peşə-ixtisas dərəcəsinin verilməsi, tələbələrə iş yerində təcrübə müqaviləsi bağlamaq və minimum əməkhaqqından az olmamaq şərtilə ödənilmə, xüsusi müdafiəyə ehtiyacı olan şəxslər üçün güzəştlərin müəyyən edilməsi kimi yeni müddəalar təsbit edilib.Nazirin sözlərinə görə, peşə təhsilinin inkişafı insan kapitalının formalaşmasına, gənclər arasında məşğulluğun təmin edilməsinə, işsizliyin aradan qaldırılmasına töhfə verir.

Sovet dönəmindən sonra peşə təhsilinə olan marağın tədricən azaldığı məlumdur. Lakin son zamanlar peşə təhsilinin inkişaf etdirilməsi üçün dövlət səviyyəsində işlər görülməkdədir. Görünür, yeni qərar da məhz bunun üçün nəzərdə tutulub.Təhsil üzrə mütəxəssis Nabatəli Qulamoğlu "Şərq”ə açıqlamasında peşə təhsili alanlara tələbə adının verilməsini müsbət qiymətləndirib. Ekspertin sözlərinə görə, ümumiyyətlə, insanların fəaliyyət göstərdiyi bütün sahələr peşədir:

"İnsan hansısa sahədə müəyyən təcrübə qazanırsa, demək onun peşəsi var. Hətta elələri var ki, öz sahəsi olmasa belə, digər peşələrlə məşğul ola bilir. Peşə təhsili deyəndə həyatımız üçün vacib olan məsələləri nəzərdə tuturuq. Tələbələr ali məktəbi bitirdikdən sonra hansısa sahədə fəaliyyət göstərirlər. Sovet dövründə kommunist tərbiyəsinin başlıca komponentlərindən biri məhz peşə təhsili idi. Peşə təhsili vasitəsilə insanları əməyə cəlb edirdilər. Hətta o dövrdə əməklə məşğul olmayan insanları potensial cinayətkar hesab edib həbs edirdilər. Lakin başa düşmürəm ki, peşə məktəblərində oxuyanlara tələbə statusunun verilməsi nəyi dəyişir? Yəni peşə məktəblərində və ali məktəblərdə oxuyanlar təqaüd alırlar. Ola bilər ki, təqaüdün miqdarında fərqlər olsun. Yəqin ki, Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə vahid təqaüd forması müəyyən ediləcək”.Peşə təhsili üzrə Azərbaycanda nəzəriyyələrin çox olduğunu vurğulayan ekspert bildirib ki, peşə təhsilini inkişaf etdirmək üçün yeganə yol peşə məktəblərini öz təyinatı üzrə işlətməkdir: "Bu günə kimi peşə məktəblərinin sadəcə ştat formalaşdırmaq üçün fəaliyyət göstərdiyini görmüşük. Sovet dövründə peşə təhsili öyrədən vasitələr var idi.

Deməli, peşə təhsilinin başlıca problemi monopoliyadır. Əgər peşə təhsilini rəqabət üzərində qursaq, həm dövlət sektorları, həm də özəl sektorlar arasında rəqabət olsa, peşə təhsili inkişaf edər. Təhsil bazarında yüzlərlə peşə məktəbi olsa, onlar bir-biri ilə inteqrasiya edərlər və təbii ki, bu inteqrasiya peşəyə yiyələnməyə gətirib çıxara bilər. Əgər yaxşı peşə məktəbi olsa, öz-özünü təmin edə bilər. Peşə təhsili alanlara tələb statusunun verilməsi yaxşı haldır. Amma təəssüf ki, qərar sadəcə dekorativ olaraq qalır. Yəni qərarın yerinə yetirilməsi mümkün olmur. Ümid edirəm ki, bu dediklərimdə yanılaram”.

Yeganə Bayramova

Şərq.- 2018.- 2 noyabr.- S.13.