“Bizim vaxtımızda hər müsiqi yazan özünə bəstəkar deməzdi”

Eldar Mansurov: "Sənətə dəyər verənlərin sayı azaldıqca sənətdən xəbərsizlərin cibi daha çox dolacaq" Radiolarda o qədər bayağı musiqilər səslənir ki, elə bilirsən palatkada oturmusan

Azərbaycan musiqi tarixinin zəngin ənənələri var. Bu ənənələri yaşatmaq, musiqi salnaməmizi yeni nəslin musiqiləri, ifaları ilə bir qədər də doldurmaq əslində hər sənətçinin payına düşən vəzifədir. Bəs bu gün Azərbaycan musiqi səhnəsi nə qədər bu ənənələri yaşada bilir?

Son dönəmlər efirlərdə, radio dalğalarında, gündəlik həyatımızda dinlədiyimiz musiqilərin səviyyəsi niyə bu qədər aşağıdır? Uşaqlarımıza az qala küçə musiqilərini təbliğ edir, onların musiqi zövqünü bu musiqilərlə formalaşdırmağa çalışırıq. Üzeyir Mehdizadənin bəsit ifaları ilə uşaqlarımız yetişir, böyüyür. Ucuz, heç bir etnik kökü olmayan, Azərbaycan musiqi ladından çox-çox uzaq düşən musiqilər həyatımıza, səhnəmizə ayaq açıb.

"Bugünkü musiqilərin bu qədər primitiv olmasının günahkarı kimdir" sualı ilə bəstəkar Eldar Mansurova müraciət etdik. «Şərq»ə açıqlama verən Eldar Mansurov maraqlı fikirləri ilə sənət aləminə iradlarını dilə gətirdi: «Bu gün təkcə musiqi aləmində deyil, cəmiyyətdə lazım olan dəyərlər itib. O dəyərlərin itməsi təbii ki, musiqimizə də, səhnəmizə də təsirsiz ötüşməyib. Hamı günahkar axtarır. "Niyə səhnəmiz bu qədər ucuz görünməyə başlayıb" sualını hamı ünvanlayır. Bu sualı özümüz özümüzə ünvanlamağa isə cəsarət tapmırıq. Biz musiqimizin inkişafı istiqamətində nə etməliyik? Axı mədəniyyət, musiqi təkcə mənim, sənin deyil. Mədəniyyət xalqındı, bizimdi, cəmiyyətindi. Orda hər birmizin payı var. Payımız, haqqımız var, hər birimizin də məsuliyyəti var demək.

Biz bu gün uşaqlarımızın musiqi zövqünü formalaşdırmaq üçün nə edirik? Adi bir müqayisə edək. Sovet dönəmində Azərbaycan musiqisinin ən yüksək inkişaf dövrü olub. O dönəmlər Qara Qarayevlər, Fikrət Əmirovlar, Arif Məlikovlar yetişirdi.

Onlar Azərbaycan musiqisinin bünövrəsini bərkitdilər. Ondan sonra gələnlər isə yaradılanları dağıtmağa çalışırlar. Bizim dövrümüzdə fəhlə belə çalışırdı ki, övladına musiqi təhsili versin, hansısa musiqi alətində ifa etməyə imkan yaratsın. Ciddi klassik musiqiyə maraq, hörmət var idi. Bu gün valideynlərdə o məsuliyyət hiss olunmur. Düzdür, bu gün uşaqlarını musiqi məktəblərinə göndərənlər var. Amma onların marağı kommersiya xarakteri daşıyır. Çətin məqamda uşağı toyda gedib ifa etsin, pul qazansın. Yəni məqsəd əsasən budur. Rəqsə uşaqlarını göndərən valideynlər 5 gün sonra balaca qızını restorana aparır ki, rəqs edib aş paylasın, ona bu yolla pul qazanmağa öyrədir. Təbii ki, belə olan halda sənətə dəyər olmayacaq.

Bir də efirlərin üzərinə bu mənada böyük məsuliyyət düşür. Əvvəllər efirə çıxmaq üçün əziyyət çəkirdin, bədii şurada müzakirə olunurdu. Bu ifaçını efirə buraxmaq olar, ya yox, bu musiqini tamaşaçıya dinlətmək doğrudurmu? Bu gün sponsoru olan, əlini cibinə salıb pul ödəmək imkanı olan istənilən insan az qala efirə çıxır. Radiolarda o qədər bayağı musiqilər səslənir ki, elə bilirsən palatkada oturmusan. Bizim vaxtımızda hər musiqi yazan özünə bəstəkar deyə bilməzdi. İndi 2 mahnı yazan deyir ki, mən bəstəkaram.

Belə olanda da sənət ucuzlaşır, səhnə çılpaq görünür. Bir mahnını ərsəyə gətirmək üçün vaxt var idi müğənni aylarla bəstəkarla çalışırdı, məşq edirdi ki, o mahnını lentə aldırsın. Bu gün tələblər dəyişib. Müğənni axşam sifariş verir ki, səhərə qədər bu mövzuda mahnı istəyirəm. Səhər bəstəkar o mahnını müğənniyə təqdim edir, deyir hazırdı. Bir gecədə mahnı oxunur, lentə alınır. Ən dəhşətlisi isə həmin mahnı qısa müddətdə də millətin dilinə düşür. Bəlkə də ən ağrılı tərəfimiz budur. Bəstəkar mahnısına dəyər verən azalıb.

Çünki hamı səhnəyə gəlir mənbəyi kimi baxır. O səhnə ki, vaxtilə sənətkarlar o məkanı məbəd hesab edirdilər. Bu gün səhnəyə gələn müğənninin ancaq qazana biləcəyi gəlir düşündürür. Əsas odur ki, çörək gətirən mahnı olsun. Bizim mahnılar çörək gətirmir. Bizim musiqilər ancaq səhnə üçün nəzərdə tutulur, sənət üçün lazımdı.

Sənət isə bu gün bir çoxları üçün maraqlı deyil. Bir var sənət göstərmək, tarixdə qalmaq üçün səhnəyə çıxasan, bir də var pul qazanıb, tanınmaq üçün efirdə görünəsən. Bunlar ayrı-ayrı anlayışlardı. Ona görə də biz musiqiçilər, bəstəkarlar artıq danışmağa ehtiyac duymuruq. Əgər mənim danışığım bu mənzərəni dəyişməyə təsir edə bilməyəcəksə, mən niyə sözümü ucuz edim? Sənətə dəyər verənlərin sayı azaldıqca sənətdən xəbərsizlərin cibi daha çox dolacaq. Onların cibi dolduqca sənət iflic olacaq. Çünki sənəti olanlar sənətdən xəbərsizlərin kölgəsində qalıb. Bu həqiqətən dəhşətlidir».

Tahirə

Şərq.-2019.-6 fevral.- S.13.