Ana dili millətin yaddaşı, ruhu və varlığının özüdür

Diaspor quruculuğu, lobbiçilik və dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi

Novella Cəfəroğlu: “Diasporamız Azərbaycan dilini və mədəniyyətini qorumaqda aktiv olmalıdır”

“Kitablar nəşr edilməli, filmlər nümayiş olunmalı, mədəniyyətimiz təbliğ edilməlidir”

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev AMEA-nın 80 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbirdə çıxışı zamanı ölkəmizin tarixi, mədəniyyəti, ana dilimizin dünyada təbliği məsələsinə də toxundu. Prezident qeyd etdi ki, əsrlər boyu Azərbaycan xalqını bir xalq kimi qoruyan bizim mədəniyyətimiz, incəsənətimiz, musiqimiz, xalçaçılıq sənətimiz və digər ənənələrimiz olub: “Bizim bu sahədəki bütün fəaliyyətimizin əsasında Azərbaycan dili dayanır. Azərbaycan dili bizi bir xalq, millət kimi qoruyub. Əsrlər boyu biz başqa ölkələrin, imperiyaların tərkibində yaşadığımız, müstəqil olmadığımız dövrdə milli dəyərlərimizi, ana dilimizi qoruya, saxlaya bilmişik. Azərbaycan dilinin saflığını qoruya bilmişik. Azərbaycanın çox zəngin tarixi vardır. Azərbaycan alimləri də, Azərbaycan ictimaiyyəti də bunu yaxşı bilirlər. Biz öz tariximizi, bu reallıqları dünya miqyasında daha da dolğun təqdim etməliyik. Nəyə görə? İlk növbədə, bizi tanısınlar, görsünlər ki, nə qədər zəngin tariximiz var. Digər tərəfdən, bizə qarşı təxribatlar aparılır. Yəni Azərbaycan tarixini ermənilər təhrif etməyə çalışırlar və diaspor imkanlarından istifadə edərək, bəzi hallarda buna nail olurlar. “Erməni alimləri” xüsusilə regionun, Cənubi Qafqazın tarixi ilə bağlı yalan, uydurma əsasında kitablar dərc edirlər, təqdimatlar keçirirlər. Əlbəttə ki, bizim tariximiz bizim böyük sərvətimizdir. Bizim tariximiz onu göstərir ki, azərbaycanlılar bu torpaqda əsrlər boyu yaşayıblar. Bugünkü Ermənistan tarixi Azərbaycan torpaqlarında yaradılıb. Təkcə XX əsrin əvvəllərində çar Rusiyası tərəfindən dərc edilmiş xəritələrə baxmaq kifayətdir hər kəs görsün ki, indiki Ermənistan ərazisində yerləşən kəndlərin, şəhərlərin mütləq əksəriyyətinin adları Azərbaycan mənşəlidir. Budur reallıq. İrəvan xanlığının əhalisinin 70-80 faizi azərbaycanlılar olub. Çox şadam ki, mənim tövsiyəmlə İrəvan xanlığı haqqında çox sanballı elmi əsər yaradılıb, bir neçə xarici dilə tərcümə edilib. Bu əsərlər faktlar, həqiqətlər üzərində yaradılır. Bütün bunları biz gərək kitablar formasında daha da geniş şəkildə yayaq və beləliklə, bütün dünyaya sübut edək ki, bu, bizim tarixi, əzəli torpağımızdır”. Cənab Prezidentin də qeyd etdiyi kimi, bu sahədə indiyədək çox işlər görülüb, lakin mövcud reallıqlar nəzərə alınaraq fəaliyyət nəinki zəifləməli, əksinə, inkişaf etdirilməlidir. Bu vəzifə isə böyük miqyasda diaspor təşkilatlarının üzərinə düşür. Bu günlərdə Özbəkistan Jurnalistika və Kütləvi Kommunikasiyalar Universitetinə ölkəmizə dair zəngin kitab kolleksiyası hədiyyə edilib. Qardaş ölkədə fəaliyyət göstərən Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzindən bildirilib ki, kolleksiyaya dahi siyasətçi və görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin həyat və fəaliyyətinə, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkəmizin iqtisadi inkişafına, Azərbaycanın qədim tarixinə, dövlətçiliyinə, zəngin mədəniyyətinə, ədəbiyyatına və Qarabağ mövzusuna həsr olunmuş kitablar daxil edilib. Onların arasında Heydər Əliyev Fondu tərəfindən rus və ingilis dillərində çap edilən “Qarabağ həqiqətləri” seriyası da yer alır. Daşkənddə özbək dilində çap edilən nəşrlərdən dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin “Xəmsə”, İmadəddin Nəsiminin “Cananı sevərkən”, “Azərbaycanca-özbəkcə, özbəkcə-Azərbaycanca lüğət” kitabları, Azərbaycan-Özbəkistan ədəbi əlaqələri mövzusunda əsərlər təqdim olunub.

İsveçin cawamedia.wordpress.com portalında isə Azərbaycandan bəhs edən xəbərlər yerləşdirilib. "Bakı Kitab Mərkəzində Qarabağ haqqında kitab nəşri" sərlövhəli xəbərdə “Qarabağ dastanı. Otuz ilin həsrəti – 44 günün Zəfəri” adlı kitabın təqdimat mərasimindən ətraflı məlumat verilib. Kitaba tanınmış yazıçıların, ədəbiyyatşünasların, ictimai və siyasi xadimlərin Qarabağın mədəniyyəti, təbiəti və ənənələri barədə məqalələrinin, eləcə də məşhur Azərbaycan şairlərinin Qarabağa həsr etdikləri şeirlərin daxil edildiyi nəzərə çatdırılıb. Təqdimat mərasimində Xalq yazıçıları Anar, Elçin, Çingiz Abdullayevin, Milli Məclisin deputatı Jalə Əliyevanın və başqalarının çıxış etdiyi bildirilib. “Villa Petrolea” – Nobel Qardaşları Bakıda” sərlövhəli məlumatda isə Lüdviq və Robert Nobel qardaşlarının 1880-ci illərdə Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində dünyada ən iri “Branobel” neft şirkətini yaratdıqlarından və burada yaşamaq üçün “Villa Petrolea” mülkünü inşa etdiklərindən danışılıb. Bu mülkdə nobellərin bir neçə nəslinin yaşadığı və doğulduğu, sovet dövründə dağılmış vəziyyətə düşən mülkün 2004-cü ildə Azərbaycanda təsis olunan Nobel İrsinin Bakı Fondu tərəfindən tamamilə bərpa olunduğu, 25 aprel 2008-ci il tarixində öz qapılarını muzey olaraq ziyarətçilərin üzünə açdığı, Nobel irsinin qorunması ilə bağlı xaricdə fəaliyyət göstərən ilk muzey olduğu nəzərə çatdırılıb. “Cawa Media” əməkdaşları Bakıya səfər edən isveçliləri mütləq bu maraqlı muzeyi ziyarət etməyə çağırıblar.

Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsində Azərbaycanda səfərdə olan bir qrup diaspor nümayəndəsi ilə keçirilən görüşdə də bu məsələlər müzakirə olunub. Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Fuad Muradov Vətən müharibəsi zamanı Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılması işində göstərdikləri fədakar fəaliyyətə görə diaspor nümayəndələrinə təşəkkürünü bildirib, həmvətənlərimizi Prezident İlham Əliyevin tövsiyə və tapşırıqlarına uyğun olaraq müxtəlif ölkələrdə açılan “Azərbaycan evləri”nin, Koordinasiya şuralarının və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü ilə yaradılan həftəsonu “Qarabağ məktəbləri”nin fəaliyyətində yaxından iştirak etməyə dəvət edib, yaşadıqları ölkələrin cəmiyyətlərinə fəal inteqrasiya olmağa çağırıb. Diaspor fəaliyyətinin milli-mənəvi dəyərlərimiz əsasında sistemli şəkildə həyata keçirilməsinin, lobbiçilik sahəsində hədəflərə doğru məqsədəuyğun şəkildə irəliləməyin, yerli KİV-lərlə sıx əməkdaşlığın önəmi və digər vacib məqamlar tədbir iştirakçılarının nəzərinə çatdırılıb. Çıxışdan sonra diaspor nümayəndələrinin apardığı müzakirələr zamanı Dövlət Komitəsinin diaspor birliyi və həmrəyliyinə yönəlmiş addımları yüksək qiymətləndirilib, diaspor təşkilatlarının və “Azərbaycan evləri”nin gələcək fəaliyyəti ilə bağlı müxtəlif təkliflər irəli sürülüb.

Qeyd edək ki, Azərbaycan dövlətçiliyi ilə, tariximiz, xalqımızın adət-ənənələri ilə bağlı əlamətdar günlərdə xarici ölkələrdə yaşayan soydaşlarımız mərasimlər təşkil edir. Belə tədbirlərin keçirilməsi ölkəmiz haqqında məlumatların çatdırılmasında böyük əhəmiyyət daşıyır. Oslo şəhərində fəaliyyət göstərən Nizami Gəncəvi adına həftəsonu Azərbaycan məktəbinin növbəti dərsi Azərbaycanın Dövlət Müstəqilliyinin Bərpası Gününə həsr edilib. Dərsə onlayn formatda qatılan Skandinaviya Azərbaycanlıları Koordinasiya Şurasının Norveç üzrə əlaqələndiricisi Ramil Əliyev, yazıçı Gülzar İbrahimova, Şirvan şəhər Mərkəzi Kitabxanasının böyük metodisti Kəmalə Quliyeva, Yevlax rayon Nizami adına Malbinəsi kənd tam orta məktəbinin ibtidai sinif müəlliməsi İnarə Musayeva və yetirmələri həftəsonu məktəbinin şagird və müəllim heyətini bayram münasibətilə təbrik ediblər. Çıxış edənlər bu günün xalqımızın tarixində önəmindən danışıblar, Vətənimizi, Ana dilimizi sevməyi, öyrənməyi və qorumağı tövsiyə ediblər. “Azad və müstəqil ölkənin vətəndaşları kimi bu günü Vətəndən uzaqda böyük sevgi və qürur hissi ilə qeyd edirik. Vətən müharibəsində torpaqlarımızı işğaldan azad etdik və dünyaya göstərdik ki, Azərbaycan qüdrətli, müstəqil və suveren bir dövlətdir. Böyük Zəfər müstəqilliyimizin dönməz və ədəbi olacağına bariz sübutdur”, - deyə R.Əliyev bildirib. Sonra şagirdlərin ifasında Azərbaycan şairləri Səməd Vurğunun “Azərbaycan”, Xəlil Rza Ulutürkün “Azadlıq”, Baba Vəziroğlunun “Vətən” şeirləri səsləndirilib, “Azərbaycan” mahnısı təqdim edilib. Dərs zamanı “Xarıbülbül“ sərgisi nümayiş olunub. Həftəsonu məktəbinin şagirdləri Şanay Şəkarinin, Omar və Altay Əlinin, Səlim Abbaszadənin və Aida Ramberqin “Xarıbüllbül” rəsmləri tədbir iştirakçılarının marağına səbəb olub.

ABŞ-nin Şimali Karolina ştatının altı şəhərində isə “Azərbaycan Günü” elan edilib. Ştatın Roli, Şarlotta, Durham, Keri, Fayetville və Apeks şəhərlərində Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpasının 30-cu ildönümü münasibətilə bəyannamələr qəbul edilib. Bəyannamələri Apeks şəhərinin meri Jak Jilber, Durham şəhər meri Stiv Sevel, Şarlotta şəhər meri Aleksandr Layles, Roli şəhər meri Meri-Ənn Bolduin, Keri şəhər meri Harold Veyinbrext imzalayıblar. Bəyannamələrdə bildirilib ki, Amerika Birləşmiş Ştatları müasir Azərbaycan Respublikasının (Naxçıvan və Qarabağ bölgəsi daxil olmaqla) ərazi bütövlüyünü, dövlət suverenliyini və müstəqilliyini qeyd-şərtsiz dəstəkləyir. Amerika-Azərbaycan Dostluq Təşkilatının Şimali Karolinada mədəni müxtəlifliyin zənginliyinə, iqtisadi rifaha töhfə verdiyi, son 30 il ərzində dünyada təxminən bir milyon soydaşımızın və Azərbaycan əsilli amerikalıların dövlətçilik tariximizin əlamətdar günlərini daim qeyd etdikləri, ulu babalarının Azərbaycanda və Cənubi Qafqaz regionunda azadlıq və demokratiyanın yayılmasında misilsiz xidmət göstərdiklərinə böyük ehtiramla yanaşdıqları nəzərə çatdırılıb.

İctimai xadim, D.Əliyeva adına Qadın Hüquqlarını Müdafiə Cəmiyyətinin sədri Novella Cəfəroğlu “Şərq”ə açıqlamasında bildirdi ki, tariximiz, mədəniyyətimiz, musiqimizin təbliği və dövlət dilimizin qorunmasında xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılar və diaspor təşkilatları aktiv olmalıdır:

- Azərbaycan dilinin saflığı ilə bağlı ölkə başçısının AMEA-da dəyərli fikirlərini səsləndirdi, tövsiyələr verdi, istiqamət göstərdi. Bu məsələyə tək alimlərin, dilçilərin işi kimi baxmaq düzgün olmaz. Hər birimiz dilimizi, tarix və mədəniyyətimizi qorumalı, təbliğ etməliyik. Burada xarici ölkələrdə yaşayan soydaşlarımızın üzərinə böyük vəzifə düşür. Onlar daim təbliğat aparmalı, Azərbaycanın zəngin mədəniyyətini, şanlı tarixini yaşadıqları ölkə vətəndaşlarına, ictimai institutlara çatdırmalıdırlar. Həm də öz övladlarını Azərbaycana, doğma Vətənə məhəbbət ruhunda böyütməlidirlər. Çalışmalıdırlar ki, yad ölkədə olsalar da, yaşayıb işləsələr də, Azərbaycan dilini unutmasınlar, dilimizi unutmağa qoymasınlar. Ana dili bir millətin yaddaşı, ruhu və varlığının özüdür. Biz, dünyada yaşayan hər bir azərbaycanlı bu ruhun, milli yaddaşın qorunmasına səy göstərməlidir. Kitablar nəşr edilməli, filmlər nümayiş olunmalı, mədəniyyətimiz təbliğ edilməlidir.

Məlahət Rzayeva

Şərq .-2025.- 29 noyabr (№218).- S.6.