"Biz "Diffamasiya haqqında" qanunun əleyhinə deyilik"

Əli Həsənov: "Bunun qəbul olunmasının tərəfdarıyıq, amma bunun üçün biz işləməliyik"

Azərbaycan Respublikası Prezident Administrasiyasının İctimai-siyasi şöbəsinin müdiri Əli Həsənovun Trend News-a eksklüziv müsahibəsi

-"Diffamasiya haqqında" qanunun qəbulunun vacibliyi ilə bağlı müxtəlif fikirlər səslənir. Bu qanunun mövcud vəziyyətdə qəbulunu məqsədəuyğun sayırsınızmı? Qanunun qəbulu reketçiliyin artmasına səbəb olmayacaq ki?

- Bugünkü çıxışımda da qeyd etdim və Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev dəfələrlə bəyan edib ki, biz jurnalistlərin həbsə alınmasının, peşə fəaliyyətinə görə kiminləsə məhkəməyə düşməsinin və bunun nəticəsində həbsdə yatmasının tərəfdarı deyilik. Biz, jurnalistlərin peşə fəaliyyətini sərbəst və azad şəkildə həyata keçirməsinin, onların sərbəst informasiya toplaması və yaymalarının tərəfdarıyıq. Dövlət olaraq bu sahədəki fəaliyyətimizi buna yönəldirik. Təəssüflər olsun ki, Azərbaycan jurnalistlərinin bugünkü peşəkarlıq səviyyəsi çərçivəsində bu qanunu qəbul etmək hələ ki, bizim üçün qeyri-mümkün görünür. Səbəb odur ki, qeyri-professional insanla ictimai özünü idarəetmə, ictimai davranış qaydalarına riayət etmə və insanlar qarşısındakı məsuliyyəti hiss etmə uyğun gəlmir. Biz "Diffamasiya haqqında" qanunun əleyhinə deyilik. Bunun qəbul olunmasının tərəfdarıyıq, amma bunun üçün biz işləməliyik və eyni zamanda "Diffamasiya haqqında" qanunu bizdən daha çox müstəqil dövlətçilik, azad media təcrübəsi olan ölkələr qəbul etməlidir. Onlarda bu iş sınaqdan keçməlidir və ondan sonra biz onlara baxıb, müvafiq təcrübələri nəzərə almaqla bu yolu keçməliyik. İndi Avropa Şurası doğru yolda deyil. Bu tipli qanunları, təcrübələri kiçik və təcrübəsi az olan ölkələrdə tətbiq etmək istəyir (Moldova, Azərbaycan, Albaniya, Makedoniya, Gürcüstanda). Niyə "Diffamasiya haqqında" qanunu birinci olaraq, Almaniya, Fransa, İngiltərə, Belçika və Hollandiya qəbul etməsin, kiçik dövlətlər qəbul etsin? Ona görə bu cür eksperimentləri daha təcrübəli ölkələrdə, insanlar arasında həyata keçirmək lazımdır. Bu tipli qanunları böyük dövlətlərdə tətbiq etmək lazımdır. O zaman biz bunu qəbul və tətbiq edəcəyik.

- Avropa Şurası ilə Azərbaycan hökuməti arasında bu məsələyə yanaşmada fikir ayrılığı nə dərəcədə dərindir?

- Avropa Şurası bu sahədə bizi anlayır, eyni zamanda onların öz məqsədləri, siyasətləri var. Onları da başa düşürəm. Əlbəttə, onların məqsədi bütövlükdə üçüncü və kiçik dövlətlərdə onlara lazım olan jurnalist fəaliyyətini əldə etməkdir. Amma bizi azad jurnalist fəaliyyəti ilə bağlı həm də dövlətimizin, millətimizin taleyi, onun mentaliteti, dəyərləri düşündürür. Buna görə bəzi məsələlərdə Avropa Şurası ilə fikir ayrılığı mövcuddur. Onlar bizi anlayır və biz də onları anlayırıq.

- Mətbuatın peşəkarlığını və şəffaflığını artırmaq üçün nə kimi islahatlara ehtiyac görürsünüz?

- İlk növbədə, jurnalist təhsili sahəsindəki vəziyyət bir az da Avropa standartlarına, dünya təhsil sisteminin, "Boloniya sistemi"nin qayda və qanunlarına uyğunlaşdırılmalıdır. Təəssüflər olsun ki, son zamanlar mediaya qeyri-peşəkarlar çox daxil olub və hazırda Azərbaycan mediasındakı jurnalistlərin böyük qismi jurnalist təhsili olmayan, jurnalistika ilə əlaqələri zəif olan insanlardır. Ona görə jurnalist cəmiyyətdə fəaliyyət göstərərkən əlbəttə, başqa insanların hüquqları və yaxud o sahə ilə bağlı professional fəaliyyətdən daha çox sensasiya axtarışına gedir. Bu isə problemlərin ortaya çıxmasına səbəb olur. Sonrakı dövrdə jurnalist peşəkarlığının artırılması sahəsində ilkin tədbirlər təhsil və təlimlərlə bağlı olmalıdır. Bu təlimlər müxtəlif qurumlar - Mətbuat Şurası, jurnalist təşkilatları, eləcə də mətbuat xidmətləri fəaliyyəti ilə bağlı dövlət tərəfindən aparılmalıdır, yəni jurnalistlər o vəziyyətə gətirilib çıxarılmalıdır ki, onlar cəmiyyətin informasiya tələbatını ödəmək gücündə olsun və eyni zamanda, cəmiyyətdə qanunlar çərçivəsində işləməyi öyrənsin. Şəffaflıq məsələsi də önəmli məsələdir. Əlbəttə, dövlət qurumlarının fəaliyyətinin şəffaflaşdırılması bu gün Azərbaycan dövlətinin həyata keçirdiyi siyasətin əsas prioritetlərindən biridir. Avropa İttifaqının Qonşuluq Siyasəti çərçivəsində də biz dövlət idarəçiliyinin şəffaflaşdırılmasını prioritet vəzifələrdən biri kimi qoymuşuq, yəni dövlət idarəçiliyinin şəffaflaşdırılması o deməkdir ki, jurnalistlərin və medianın diqqətindən, eləcə də onların vasitəsilə ictimaiyyətin diqqətindən kənarda dövlət idarəçiliyindən heç nə qalmamalıdır. Hər bir fəaliyyət şəffaf olmalıdır. Hər bir fəaliyyət insanları maraqlandırırsa, o elan olunmalıdır və cəmiyyət bütövlükdə dövlətin gördüyü işlərlə tanış olmalıdır. Bu yöndə biz əlbəttə, strukturlarımızı, media ilə işləyən qurumlarımızı müvafiq standartlara gətirməliyik.

- Milli Mətbuat Günündə jurnalistlərin əfvi məsələsi gündəliyə gələ bilərmi?

- Azərbaycanda jurnalist fəaliyyətinə görə həbs olunmuş jurnalistlərin əksəriyyətini Azərbaycan Prezidenti əfv edib. Hazırda həbsdə olan jurnalistlər qeyri-jurnalist fəaliyyətinə görə həbsə alınmış insanlardır. Əlbəttə, arzu edirəm ki, onlar da həbsdə qalmasın. Düşünürəm ki, onlar artıq islah olunub. Onlar müəyyən məsələlərdə belə deyək, səhvlərini başa düşüblər, amma bu məsələ Əfv Komissiyasından, onun sədri olan cənab Prezidentdən asılıdır. Ona görə mən bu məsələ ilə bağlı konkret bir şey deyə bilmərəm.

- Venesiya Komissiyasi Seçki Məcəlləsinə yenidən əlavə və dəyişikliklərin tərəfdarıdır və bununla bağlı bir neçə dəfə Azərbaycan hökumətinə jest göndəriblər. Xüsusən də seçki komissiyalarının paritet əsasda formalaşdırılmasının tərəfdarı kimi çıxış edirlər. Bununla bağlı Sizin də mövqeyinizi öyrənmək istərdik...

- Seçki komissiyalarının paritet əsasda formalaşdırılması qeyri-mümkündür. Ən azından hazırkı Azərbaycan şəraitində qeyri-mümkündür, çünki Azərbaycanda siyasi təşkilatlar, siyasi partiyalar qanunun tələblərini, prinsipial razılaşmaları öz siyasi ambisiyaları, siyasi maraqları çərçivəsində daima pozurlar və açıq bəyan edirlər ki, belə də olmalıdır. Venesiya Komissiyasını başa düşürəm. Venesiya Komissiyası üzv ölkələrdə bu fəaliyyətlə məşğul olmalıdır və bunu Azərbaycanda da edir, amma Azərbaycan reallığı bizim üçün əsas şərtdir. Azərbaycanın milli və ictimai maraqları, sabitlik və digər məsələlər, seçki institutlarının dinamik fəaliyyəti bizim üçün əsas məsələdir. Eyni zamanda, Avropa Şurası standartları çərçivəsində.

- Azərbaycanda müxalifətin zəifliyinin fəlsəfəsində duran əsas məqamlar hansılardır?

- Azərbaycanda müxalifət ilk növbədə, yeni şəraitdə işləməyi öyrənməlidir. Ənənəvi, start məqamda başladıqları prinsipləri, metodları indiki Azərbaycanda keçərli deyil. Təəssüflər olsun ki, Azərbaycan müxalifəti hələ də düşünür ki, müstəqilliyin ilk günlərində onlar Azərbaycan qarşısında Kommunist Partiyasının buraxılmasında, rejimin dağıdılmasında xidmətləri var və bu xidmətə görə hələ də xalqı, milləti özlərinə borclu hesab edirlər. Elə bilirlər ki, o vaxt göstərdikləri və effektivliyi çoxlarında şübhə doğuran fəaliyyətlərinə görə onlara səs verməlidirlər. Azərbaycan xalqı indi tamam başqa xalqdır, praqmatik düşüncəyə malikdir. Onun marağını ifadə etməsən, hakimiyyətə gələcəyin təqdirdə, xalqa verəcəyin xeyri, respublikanın inkişafına, milli vəziyyətin yaxşılaşdırılmasına göstərəcəyin xidməti sübut etməsən, buna insanları inandırmasan, Azərbaycanda siyasətlə məşğul olub, nəticə əldə etmək qeyri-mümkündür. Buna görə onlar bu şəraitdə işləməyi, dəyərləndirmələri öyrənməli, insanların etimadını, rəğbətini qazanmağın yollarını və vasitələrini yenidən düşünməlidirlər.

Şərq.- 2009.- 11 iyun.- S. 3.