Dövlət büdcəsindən maksimum qənaətlə istifadə edilməlidir

Əli Məsimli hesab edir ki, gələn il də dünya bazarında neftin qiymətində sıçrayışlı dəyişikliklər gözlənilmir

2010-cu ilin dövlət büdcəsi layihəsi haqqında sənəd artıq Nazirlər Kabinetində müzakirədən keçsə də, sənəd hələlik parlamentə təqdim edilməyib. Bununla belə, artıq indidən gələn ilin dövlət büdcəsinin 2009-cu ilin büdcəsindən 3 milyard dollar az olacağına dair fikirlər səsləndirilməyə başlayıb.

Onu da qeyd edək ki, hələlik büdcə xərclərinin azalmasının əsas səbəbləri tam açıqlanmasa da, bunun dünyadakı qlobal maliyyə böhranı və neftin qiyməti ilə bağlı 2009-cu ilin proqnozlarının özünü doğrultmaması ilə bağlı olduğu istisna edilmir. Milli Məclisin İqtisadi-siyasət daimi komitəsinin üzvü, millət vəkili Əli Məsimli də deyir ki, büdcə xərclərinin azalmasında neftin qiyməti əsas şərtlərdəndi. Bəzi hökumət nümayəndələrinin bu fikri qəbul etməməsinə rəğmən Azərbaycanın dövlət büdcəsinin neftdən asılı olduğunu bildirən millət vəkilinin sözlərinə görə, bu elə özünü bu il dünya bazarında neftin qiyməti ilə bağlı yaranmış vəziyyətdə də bir daha təsdiqlədi. Neftin qiyməti ilə bağlı hökumət rəsmilərinin proqnozlarının özünü doğrultmadığını bildirən millət vəkili hesab edir ki, gələn il də dünya bazarında neftin qiymətində sıçrayışlı dəyişikliklər gözlənilmir. Bu baxımdan da millət vəkili 2010-cu ilin dövlət büdcəsi haqqında qanun layihəsində bir barrel neft üçün proqnoz qiymətin aşağı həddinin seçilməsini vacib sayır. Onun sözlərinə görə, gələn ilin büdcə layihəsində hələlik neftin proqnoz qiymətinin nə qədər götürüldüyü açıqlanmasa da, bunun 45 dollar həddində olmasına dair məlumatlar var. Əli Məsimli hesab edir ki, əgər 2010-cu ilin dövlət büdcəsində bir barel neftin qiyməti üçün 45 dollar seçilərsə, bu, iqtisadi baxımdan da özünü doğrulda bilər. "Çünki belə proqnozlar var ki, bu ilin sonu, gələn ilin əvvəlləri üçün bir barel neftin qiyməti 45 dollardan aşağı düşməyəcək" deyən millət vəkili hesab edir ki, builki kimi proqnoz göstəricilərini yuxarı həddə seçmək mənasızdı. "Ötən il müzakirələr zamanı biz dəfələrlə 70 dolların bir barel neft üçün çox olduğunu bildirsək də, hökumət rəsmiləri bu proqnozun üzərində durub onu əsaslandırmağa çalışdılar. Bildiyiniz kimi, il ərzində neftin qiyməti cəmi bir neçə dəfə 70 dollar həndəvərində oldu və tez də aşağı düşdü. Yəni hökumətin bu proqnozu özünü doğrultmadı. Hökumət rəsmiləri nə qədər ki, Azərbaycan büdcəsinin neftdən asılılığını etiraf etmirlər, belə şeylər baş verəcək"- deyən Məsimli 2010-cu ilin büdcə layihəsində üç milyard azalmanın olmasını da məhz neft bazarında yaranmış vəziyyətlə izah edir. Onun fikrincə, büdcədə xərclərin azalması bəzi investisiya layihələrinin təxirə salınmasına səbəb ola bilər. Millət vəkili, ümumiyyətlə, belə düşünür ki, hazırda qlobal böhran davam etdiyinə görə Azərbaycan hökuməti 2009-2010-cu illərin büdcə vəsaitlərindən maksimum qənaətlə istifadə etməlidir. "Doğrudur, bizdə qlobal böhranın təsirləri o biri ölkələrdəki kimi hiss edilmədi. Başqa MDB ölkələrində ümumdaxili məhsul artımı 9 faiz zəifləsə də, bizdə yenə də artım var. Başqa ölkələrdə banklar müflisləşsə də, bizdə bu baş vermədi. Eləcə də Azərbaycanın milli valyutasının kursunun qorunub saxlanılması çox yaxşı və təqdirəlayiq haldı. Ancaq hökumət rəsmiləri onu da bilməlidirlər ki, nə qədər ki, büdcənin neftdən asılılığını etiraf etmirlər, neft bazarında qiymətlərin aşağı düşməsi Azərbaycanın gəlirlərinə də öz təsirini göstərəcək. Yəni vaxtında antiböhran tədbirləri görülməli, neftdənkənar sahənin inkişafına diqqət artırılmalıdı"- deyən millət vəkilinə görə, 2010-cu ilin büdcə xərcləri üçün də hökumətin yenidən Neft Fondunun ehtiyatlarından istifadə etməsi istisna deyil. 2009-cu ildə böhranı önləmək, eləcə də neftin qiyməti ilə bağlı yaranmış problemləri ortadan qaldırmaq üçün fonddan 4,9 milyard vəsait götürüldüyünü bildirən iqtisadçı gələn ilin sosial xərcləri üçün də belə bir addım atılmasını gözlənilən sayır. Əli Məsimli həmçinin onu da bildirib ki, 2009-cu ilin dövlət büdcəsində neftin qiymətinin bazardakı vəziyyətə uyğun seçilməməsinə baxmayaraq sosial xərclər üçün Neft Fondunun vəsaitlərindən istifadə edilməsi büdcədə kəsir yaratmayacaq. Bununla belə o, vergilərin toplanmasında müəyyən çətinliklərin ortaya çıxacağını istisna etməyib. Bu baxımdan da millət vəkili 2010-cu ilin büdcə layihəsinin müzakirəsi zamanı neftin qiyməti ilə bağlı proqnoz göstəricilərin seçilməsinə xüsusi diqqət göstərilməsinin vacib olduğu qənaətindədir.

Onu da qeyd edək ki, bir neçə gün əvvəl Nazirlər Kabinetində müzakirə edilən büdcə layihəsi artıq Prezident Aparatına təqdim edilib. Sənəd prezident Aparatında olduğuna görə orada bu sənədlə bağlı hər hansı dəyişiklik və düzəlişlərin ediləcəyi millət vəkillərinə bəlli deyil. Büdcə layihəsinin oktyabrın sonlarında MM-ə daxil olacağı gözlənilir.

Vüsalə Rafiqqızı

Şərq.- 2009.- 29 sentyabr.- S. 9.