Şəkidə
anadan olub Azərbaycana doğulan ustad...
Bu gün ustad Bəxtiyar
Vahabzadənin doğum günüdür - amma təəssüflər
olsun ki, 3 ildir türk dünyası onun ad gününü
özü olmadan qeyd edir...
Bu gün -avqustun 16-da türk
dünyasının böyük şairi Bəxtiyar Vahabzadənin
döğum günüdür. Buna ad günü də deyə
bilərik. Amma demirik. Çünki Bəxtiyar müəllim,
xüsusən də ömrünün son iyirmi ilində ad
günü adlı təmtəraq və ovqatdan uzaq gəzirdi.
Hətta yubileylərini dövlət səviyyəsində qeyd
edilməsinə "Qarabağı işğalda, 1 milyondan
çox xalqı qaçqın və köçkün olan
xalq şairi və xalqın şairi özünə necə
yubiley keçirə bilər?" etirazı ilə etiraz
bildirmiş, bu təmtəraqlardan imtina etmişdi... Və
düz 3 il 6 ay 3 gündür ki, Bəxtiyar Vahabzadə bizsiz,
biz onsuz, Azərbaycan isə Bəxtiyarsızdır...
Xalqının dərdlərini ömrünün sonuna kimi
çiynində daşıyan ustad elə 2009-cu ilin
fevralın 13-də də son mənzilə xalqının
çiynində getmişdi...
Xoşbəxt həyat,
xoşbəxt ölüm...
Şeirlərinin birində dediyi kimi, Bəxtiyar
müəllim,
xalqımızın qüdrətli şair Bəxtiyarı
olduğu kimi, həm də bu xalqın bəxtiyar şairi idi.
O, xalqın müqəddəs arzuları- istiqlalı və
azadlığı yolunda çarpışdı-vuruşdu,
xalqın dərdini çiyinlərində ömrünün
sonuna, son nəfəsinə kimi daşıdı... Elə son
mənzilə də xalqının çiynində getdi... Nə
qədər xoşbəxt bir ölüm! Nə qədər
böyük bir bəxtiyarlıq! Şair dərdini içinə
çəkdiyi xalqının dərdini həm də çəkib
irəli özü ilə irəli apardı... Bəxtiyar
Vahabzadə ömrü boyu istədiyi, Tanrıdan və
xalqın qüdrətindən dilədiyi müqəddəs
arzusuna çatdı- Azərbaycan 1991-ci ildə müstəqillik
aktını qəbul etdi, dövlətimiz müstəqillik
qazandı. Bəxtiyar müəllim 70 il Sovet
imperiyasının əsarətindən zülmlər
görmüş xalqın ikiyə bölünmüş
taleyini əks etdirən "Gülüstan"
poemasının üstündə nələr çəkmədi...
"KQB"nin təzyiqləri və dindirilmələri ilə
üz-üzə qaldı. Amma sınmadı, əyilmədi, əksinə,
Bəxtiyar qələmi bu əzilmələrdən və təzyiqlərdən
daha da itiləndi, daha da kəsərli oldu... Hələ
90-cı illərdə böyük ustada qarşı Azərbaycanın
içində-şairin ətrafından edilən təzyiqlər
və qarayaxmalar da unudulmayıb. Həmin qarayaxmalara "Təzadlar"ın
öz sərt cavabı olmuşdu və bunlar arxivimizdə, həm
də bəxtiyarsevərlərin yaddaşında durur...
Düz 3 il 6 ay 3 gün əvvələ kimi hamı ustad
şairi mənzilinə zəng edərək, ocağına
baş çəkərək salamlayar, hal-əhval tutar və
xeyir-duasını alardılar. Amma neyləyək ki, indi
hamı şairi Fəxri Xiyabanda, bir də doğulduğu
Şəkidə ziyarət etməyə məhkumdur. Elə bu
gün olduğu kimi. Türkiyədən, Azərbaycandan olan
qonaqlar, ailə üzvləri şairin ad gününü də
elə Fəxri Xiyabandakı heykəlini ziyarət edərək
qeyd edəcəklər bu gün. Bəxtiyar ruhu həmişə
var, həmişə bizimlədir.
3 il əvvəl
Türkiyədən böyük Bəxtiyar sevgisi...
2009-cu ilin 9 apreli! Türkiyədə ustad
Bəxtiyar Vahabzadə dərin hörmətlə
anılmışdı. Bu barədə "Təzadlar"a həmin
gün Türkiyə Respublikasının Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyindən türk dünyasının ustad
şairi Bəxtiyar Vahabzadənin xatirəsinin qardaş
ölkədə dərin sayğı ilə yad edilməsinə
həsr olunmuş mərasimlə əlaqədar məlumat da
göndərilmişdi. Aşağıda həmin rəsmi
açıqlamanı olduğu kimi təqdim edirik və hesab
edirik ki, ustad şairin doğum günündə həm də
onun xatirəsinin türk dünyası üçün nə
qədər əziz olduğu bir daha aydın görünəcək:
AZERİ
ŞAİR VAHAPZADE'Yİ ANMA TOPLANTISI DÜZENLENDİ
Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul
Günay: "Bahtiyar Vahapzade, Türk Dili, Azeri
Türkçesi ve Türk dünyasının sönmeyen
yıldızlardan birisidir"
Ankara Devlet Resim Heykel Müzesi'nde, 9 Nisan
2009 Perşembe günü Azeri şair ve yazar Bahtiyar
Vahapzade'yi Anma Toplantısı düzenlendi. Kültür ve
Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, Azeri şair Bahtiyar Vahapzade
''Azeri Türkçesinin, Türk dünyasının ve
insanlığın büyük evlatlarından birisi olarak hürmetle ve rahmetle
selamladığını'' belirterek, ''Değil mi ki toplumun ve
bireyin özgürlüğünü savunuyorlar, değil mi
ki insanların doğuştan gelen haklarını,
inançlarını, inanmak özgürlüklerini
savunuyorlar, onlar sadece bir milletin mensubu değildir,
insanlığın büyük evlatlarıdır'' dedi.
Kültür ve Turizm Bakanı Günay, toplantıdaki
konuşmasında, burada insani ve vicdani borcu, görevi yerine
getirdiklerin söyledi. Vahapzade'nin Türk dili, Azeri
Türkçesi ve Türk dünyasının sönmeyen
yıldızlarından biri olduğunu belirten Günay, şairin
sözleri ve dizelerinden alıntı yaptı. Günay,
şairin aynı zamanda bir devlet, siyaset ve fikir adamı olarak
milletinin diline, düşüncesine hizmet etmeye
çalıştığını, Namık Kemal, Tevfik
Fikret gibi ''yaşadığı toplumun derdini,
ızdıraplarını ve arayışlarını dile
getirmeye çalıştığını'' bildirdi.
Vahapzade'nin ''Dinimiz bir, dilimiz bir/Ayımız bir, ilimiz
bir/Eşkimiz bir, yolumuz bir/Azerbaycan-Türkiye'' dizelerini
hatırlatan Günay, ''Azerbaycan ve Türkiye'nin büyük
devlet adamlarının ifade ettiği gibi aslında şu anda
dünyanın siyasi konjonktürü gereği belki iki ayrı
devletiz ama gerçekte bir milletiz'' dedi. Günay, Vahapzade'nin
''şairleri haykırmayan bir millet sevenleri toprak olmuş
öksüz çocuktur'' diyen Mehmet Emin Yurdakul'la ''aynı
isyanı, itirazı paylaştığını'' anlatarak,
onun yaşamını özgürlük ülküsü
doğrultusunda tamamladığını kaydetti. Bakan
Günay, ''Türk dünyasına, insanlığa,
özgürlük, bağımsızlık tutkusuna hizmet
etmiş olanlar insanlığın geleceğini
aydınlatıyorlar. Onlar bir milletin evladı olmanın
ötesinde nitelik taşıyorlar" diye konuştu...
Konuşmaların ardından Mustafa Şerif Onaran ile
Rüştü Asyalı şiir dinletisi sundu. Ankara Devlet
Türk Dünyası Müzik Topluluğu da mini bir konser verdi.
Türk
dünyasının Bəxtiyarı
İçində qəlbinin genişliyi
boyda Vətən yaşadan ustad Bəxtiyar Vahabzadənin
adına ötən ay Türkiyənin Elazığ şəhərində
böyük bir prospekt açıldı
...Noyabrın 6-da Azərbaycan sevgili və
Bəxtiyar Vahahabzadə ünvanlı insanlar üçün
əsil toy-bayram idi. Buna səbəb də vardı,
sözün böyük mənasında böyük səbəbkar
da. Türkiyədə xalqımızın ustad şairi Bəxtiyar
Vahabzadənin adına
böyük bir prospektin tanıtma mərasimi
keçirildi... Ölkə mətbuatında xəbər
verildiyi kimi, həmin tarixi gündə Türkiyədə Bəxtiyar
Vahabzadənin adı sağlığında əbədiləşdirilmişdi.
Bu, tarixi hadisə və həm də tarixin hadisəsi idi. O
hadisəsi ki, onun yaradıcılarından biri də
ustadımız Bəxtiyar Vahabzadə idi...O Bəxtiyar Vahabzadə
ki, təkcə xalqı üçün yaşamayıb, həm
də xalqının dərdini yaşayıb,
xalqının ürəyində
yaşayıb. Şair xalqının tarixi arzularının
reallaşması üçün bu müqəddəs yolda həyatını
qurban deyib, həm də bu arzuların qurbanı olub.
Sözün hər iki və həm də böyük mənasında...
...Bəli, üç il əvvəl həm
də Türkiyədə əsil poeziya bayramı idi. Bu bayram
təkcə türk dünyasının deyil, elə mahiyyətinə
görə həm də Azərbaycanın
bayramı idi. Qardaş ölkədə türk
dünyasının görkəmli şairi Bəxtiyar Vahabzadənin
yaradıcılığına həsr olunmuş Beynəlxalq
XVI Xəzər Şeir Axşamı keçirilirdi. Düz 3
gün! Və həmin üç günün bayram
ovqatına bir əlamətdar və tarixi hadisə də əlavə
olundu: Türkiyənin Elazığ şəhərində
ustad Bəxtiyar Vahabzadənin adını əbədiləşdirməyə
qərar verilmişdi. Türkiyə hökumətinin
razılığı və Türkiyənin Elazığ bələdiyyəsinin
qərarı ilə bu şəhərdə ən
böyük prospektlərdən birinə ustad Bəxtiyar
Vahabzadənin adı verilmişdi. Bu, Azərbaycan
xalqının dəyərli oğluna və Azərbaycan
xalqına olan böyük ehtiramın, hörmətin və
etimadın, həm də əbədi istəyin canlı
nümunəsi, real təsdiqi idi. Onu da deyim ki, bu tarixi hadisənin
sevincini bölüşməyə Azərbaycanın
tanınmış ziyalıları-xalq şairi Zəlimxan
Yaqub, yazıçı Çingiz Əlioğlu, həmçinin
Elxan Qaraxanlı iştirak edirdilər. Bildiyimə görə
tədbirə, həmçinin tanınmış muğam
ifaçısı, gözəl sənətkarımız Səkinə
İsmayılovanın rəhbərliyi ilə muğam
üçlüyü də qatılmışdı. Azərbaycanın
xalq mahnı və təsnifləri ilə bayram tədbiri daha
da rəngarəng və təmtəraqlı, yaddaqalan
edilmişdi. Həmin gün qardaş ölkədə
keçirilən XVI Beynəlxalq Xəzər Şeir
Axşamı Azərbaycanın görkəmli şairi, mütəfəkkir
Bəxtiyar Vahabzadənin türk dünyasına olan dünya
boyda sevgilərinin təntənəsi idi... Qeyd edim ki, belə
bayram tədbiri Türkiyədə hər il keçirilir.
Ötən il Beynəlxalq Xəzər Şeir Axşamı
görkəmli qırğız yazıçısı
Çingiz Aytmatova həsr edilmişdi... 2009-cu ildə isə
hamı Bəxtiyar Vahabzadənin poeziya axşamına- şeir
gecəsinə gəlmişdi.
Türkiyənin mədəniyyət və turizm naziri Ərtoğrul
Günayın isə tədbirdə iştirakı həm
gözlənilməz olmuşdu, həm də əlamətdar
bir hadisə. Çünki türkiyəli nazir ilk dəfə
idi ki, bu məzmunlu tədbirdə iştirak edirdi. Bu
istiqanlı iştirak ustad şair Bəxtiyar Vahabzadə şəxsiyyətinə
dərin hörmətin və Azərbaycana istəklərin böyük ifadəsi idi...
Türkiyədə
Bəxtiyar dünyası
...Türkiyədə
Bəxtiyar Vahabzadə sonsuz məhəbbətlə sevilir. Bu
sevgi həm də ustad Bəxtiyar Vahabzadənin də elə Türkiyəyə olan
qarşılıqlı sevgilərindən və istəklərindən
doğur. Bəxtiyar Vahabzadə təkcə Türkiyədə
sevilməyib. Həm də Türkiyə və Türkiyə
sevgiləri ilə sevilib. Şair həyatını "bir
sevgili iki ürək, bir ürəkdə iki sevgi" məntiqi
ilə ortaya qoyduğu, Türkiyəyə həsr etdiyi
şeiriyyətində də ifadə edib. Bu həyat hər
birimizə və hər bir türk övladına örnək
ola biləcək qədər əzizdir, nümunəvidir.
Çünki şair təkcə
nurlu şəxsiyyət yox, həm də şəxsiyyətdə
nurlu simadır. Onun amalı və bu amalın ifadəsi olan zəngin
yaradıcılığı Vətən, torpaq
mayalıdır. Bu torpaq Bəxtiyar Vahabzadə
ünvanlıdır. O ünvan ki, Azərbaycan deyiləndə
Bəxtiyar Vahabzadə yada düşür...
...Bəli, faktdır ki, Bəxtiyar Vahabzadə
yaradıcılığı elə bir dəryadır, ona
baş vuran təkcə bu böyük ustadı qazanmır, həm
də ustaddan qazanır...Bəxtiyar Vahabzadə o şair və
şəxsiyyətlərdəndir ki, həmişə
sözü görünüb, amma özü görünməz
olub...İndi bir-iki şeir kitabı çap olunanların
özunə "şairəm" deməsini görəndə
Bəxtiyar şeiri və yaradıcılıgı
qarşısında diz çöküb min dəfə səcdə
etməyim gəlir... Düşünürəm ki, Bəxtiyar
Vahabzadə olmaq üçün şair olmaq yox, şair olmaq
üçün Bəxtiyar Vahabzadə olmaq
lazımdır...Çünki bəlkə də Bəxtiyar
Vahabzadə kimi şeir də yazmaq olar, şair olmaq da. Amma Bəxtiyar
Vahabzadə kimi böyük ürəyə malik olmaq çox
çətindir. Bəlkə də
mümkünsüzdür... Ustadımız isə Azərbaycan
şeiriyyətində mümkünsüzü
mümkünlü edib, nəinki mümkünlünü
mümkünlü... Bəxtiyar Vahabzadə heç vaxt
xalqın adından danışmayıb, amma həmişə
xalqın adına danışıb- qəlbi xalqın dərdi
ilə döyünüb, ürəyi xalqın dərdində
döyünüb. Şair təkcə şairlikdə nəhəng
deyil, həm də nəhənglikdə elə böyük də
şairdir. Onun "Mən
şair Bəxtiyaram, amma dərdi başından aşan
Azərbaycanın bəxtiyar şairi deyiləm!" - fəlsəfəsində
necə də böyük məna yatır.
...Şairin təxminən 14 il əvvəl
yazdığı "Mən türkəmi şeiri nəinki
illər dəyişdikcə məzmununu dəyişib, əksinə,
illər keçdikcə daha da məzmunlaşıb. Bu
şeirin hər sətrindən Azərbaycan və Türkiyə
görünür.
MƏN TÜRKƏM
Sən bizi aldatdın illərdən bəri,
Mən çərxi-fələkdən dərs
götürmüşəm.
Özgə anasından süd əmənləri,
Özgə qulluğunda duran
görmüşəm.
Bəsdir dözdüyümüz
ölümdən betər,
Köhnə bazardakı köhnə
nırxa.
Milləti yüz yerə caladın, yetər,
Yüz arxın suyunu qatma bir arxa.
Əslimi, nəslimi tanıyıram mən,
Qarışıq deyiləm, özümdən
hürkəm.
Sən kimsən, sən nəsən,
özün bilərsən,
Mən ilk qaynağımdan türk oğlu
türkəm!
Sübutdur, dəlildir, ağlın qibləsi,
Dəyişə bilərsən
ağlımı ancaq.
Canım çıxanadək qəlbimin səsi,
"Türkəm"-gerçəyini
pıçıldayacaq.
Noyabr, 1995
...Ustad şairin
yaradıcılığı ilə onun İnternet saytı
vasitəsilə bir daha yaxından tanış olmaq
imkanımız var. Şairin internet saytında Azərbaycan
Yazıçılar Birliyinin təqdimatı yer alıb. Həmin
təqdimat- tanıtmada deyilir:"Azərbaycan ədəbiyyatının,
bütövlükdə XX əsr poetik fikrinin görkəmli
nümayəndəsi, xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin
adı təkçə respublikamızda deyil, onun sərhədlərindən
çox-çox uzaqlarda mütəfəkkir şair, lirik
dramaturq, istedadlı alim və publisist, qeyrətli və cəsarətli
ictimai xadim, sadə və səmimi insan kimi məşhurdur. Təsadüfi
deyil ki, onun əsərləri - şer kitabları, dramları
və publisist yazıları dünyanın çox dillərində,
o cümlədən ingilis, fransız, alman, fars, türk,
polyak, ispan, macar və köhnə Sovyet birliyinə dahil olan
bir çox salqların dillərinə tərcümə
edilmiş və bu əsərlər çox böyük maraq
və sevgi ilə qarşılanmışdır... Bəxtiyar
Vahabzadə bədii yaradıcılığa ikinci cahan
müharibəsi illərində başlamış, 1945-ci ildə
Yazıçılar İttifaqının üzvlüyünə
qəbul olunmuşdur. Məhsuldar bədii
yaradıcılıqla yanaşı, B.Vahabzadə 40 ildən artıq
Universitetdə dərs demiş, 1990-ci ildən təqaüdə
çıxmışdır. 1980-ci Azərbaycan Elmlər
Akademiyasının müxbir üzvü seçilmişdir.
B.Vahabzadə 70-dən artıq şer kitabının, 2
monoqrafiyanın, 11 elmi publisist kitabın və yüzlərlə
məqalənin müəllifidir. Bakı Akademik Dövlət
Dram Teatrının səhnəsində onun "Vicdan",
"İkinci səs", "Yağışdan sonra",
"Yollara iz düşür", "Fəryad",
"Hara gedir bu dünya ?", "Özümüzü kəsən
qılınc", "Cəzasız günah", "Dar
ağacı" pyesləri tamaşaya qoyulmuşdur. O, tarixi və
müasir mövzuda 20-dən artıq iri həcmli poemanın
müəllifidir. O, 1974-cü ildə əməkdar incəsənət
xadini, 1975-ci ildə respublika, 1984-cü ildə isə SSRI
Dövlət Mükafatı laureatı adlarına laik
görülmüşdür. 1985-ci ildə ona "Xalq
şairi" adı verilmiş, 1995-ci ildə isə Azərbaycan
xalqının milli azadlıq uğrunda mübarizəsində
xəsusi xidmətlərinə görə
"İstiqlal" ordeni ilə təltif edilmişdir.
B.Vahabzadənini şerləri obrazların kamilliyi, bədii
vasitələrin məasirliyi və orijinallığı ilə
seçilir. Onun bütün əsərlərində
dünyaya fəlsəfi baxış əsas yer tutur. Son 30-40
ildə Azərbaycan ədəbiyyatında B.Vahabzadə qədər
ümumxalq məhəbbəti qazanmış ikinci bir
şairin adını çəkmək çətindir. Bədii,
elmi, publisistik yaradıcılığını ictimai-siyasi fəaliyyətlə
üzvi surətdə əlaqələndirən B.Vahabzadə
5 dəfə Azərbaycan Ali Sovetinə millət vəkili
seçilmişdir (1980-2000).
O, hələ 60-cı illərdən
başlayan mili azadlıq hərəkatının
öncüllərindən biri olmuşdur. 1959-cu ildə
yazdığı "Gülüstan" poeması ilə iki
yerə parçalanmış Azərbaycanın tarixi faciəsini
dilə gətirmiş, rus və fars imperiasının pənçəsi
altında inləyən Azərbaycan xalqının azadlıq
və istiqlal uğrundakı ədalədli mübarizəsinə
qoşulmuşdur. Bu poemaya görə 1962-ci ildə şair
"Millətçi" damğası ilə Universitetdən
çıxarılmış, yalnız 2 ildən sonra yerinə
qaytarılmışdır. Sovyet rejimində milli
varlığı tapdanan, hər cür məhrumiyyətlərə
məruz qalan millətin dərdlərini rəmzlər və
müxtəlif ədəbi üsullarla ifadə itmiş, iri həcmli
poemaları və pyeslərində hadisələri ya tarixə,
ya da başqa ölkələrə keçirərək
öz millətinin dərdlərini dilə gətirmişdir.
Birbaşa Sovyet diktaturasını ifşa edən əsərlərini
isə şair, Sovyetlər İttifaqı dağılandan
sonra "Sandıqdan səslər" başlığı
altında nəşr etdirmişdir. Bu vaxta qədər
qüdrətli söz ustası, kəskin publisist, ədəbi-bədii
prosesin təşkilaçısı kimi tanınan B.Vahabzadə
son vaxtlar xalqı düşündürən bir çox məsələlərdə,
o cümlədən uydurma Qarabağ problemi ilə əlaqədar
məsələlərdə ağsaqqal kimi ciddi fəaliyyət
göstərir. Həmçinin o, ana dilimizin
saflığı, təmizliyi uğrunda daim, yorulmadan
mübarizə aparır. B.Vahabzadənin evi bir növ, millətin
ümid qapısına dönmüşdür. Belə ki,
respublikanın müxtəlif kənd və rayonlarından hər
gün onlarla məktub alır, neçə-neçə
şikayətçini evində qəbul edir, onları dinləyir
və imkan daxilində hər birinin dərdinə əlac etməyə
çalışır. Respublika Ali sovetinin sessiyalarında,
ictimai-siyasi məclislərdə, kütləvi informasiya vasitələrindəki
çıxışlarında o, xalq mənafeyinin əsl
müdafiəçisi, həqiqi vətənpərvər və
ictimai xadim kimi hamının dərin hörmət və məhəbbətini
qazanmışdır. Yaradıcılığı boyu
xalqın istək və arzularını tərənnüm edən,
bu arzuların həyata keçməsinə
çalışan vətəndaş şair
üçün xalqın mənafeyi onuın şəxsi mənafeyinə
çevrilmişdir."
Bu gün qardaş Türkiyədə
ötən ay sağlığında əməllərinə
rəğmən əbədiyyət qazanan və heykəlləşən
ustadın adına verilmiş prospektdə addımlamaq hər
bir Azərbaycansevər və Bəxtiyarsevər
üçün nə qədər şərəflidir.
Çünki şair bu şərəfi məhz əməli
işi, zəngin yaradıcılığı və
xalqına olan böyük sevgiləri ilə qazanıb.
Ad
günün mübarək, böyük ustad!
Sağlığında əməlinə və əməlinlə qazandıqlarına eşq olsun!
Asif Mərzili
Təzadlar.-
2012.- 16 dekabr.- S.4-5.