Qarabağdan qopan haray - Xocalı Soyqırımı

(Bu yazını Xocalı Soyqırımının 20-ci ildönümündə əziz şəhidlərimizin ruhuna ithaf edirəm)

Dəyərli türk qardaşımız, "Təzadlar"ın istəkli oxucusu Abdulkadir İnaltekin qəzetimizə növbəti yazısını göndərib. Həmin yazını təqdim edirik:

(Əvvəli ötən sayda)

...Tarixi həqiqətləri ortaya qoymaq vəzifəsi dövlətin, elm adamlarının, yazıçıların, şairlərin, sənətçilərin, film şirkətlərinin, o cümlədən medianın üzərinə düşür. Parlamentlərində qərar qəbul edən Avropa ölkələri qondarma soyqırım iddiasını dəstəkləmək məqsədilə Ermənistana necə qol-qanad verirsə, Türk və Müsəlman dövlətləri də həm ikili münasibətlərdə, həm də xalqlar arasındakı qardaşlıq bağlarının möhkəmlənməsi istiqamətində birlik nümayiş etdirməlidirlər.

ABŞ və Avropa dövlətləri dünya millətlərinə qarşı həyata kəçirdiyi zülm və soyqırımları, Hollywood filmləri və kütləvi informasiya vasitələrilə dünyaya meydan oxuyur. Bu sırada dünyada "Amerika və Avropa imici" yaradılır. Elə olur ki, həmin propaqandaların təsirilə özümüz belə onlar kimi fikirləşirik. Biz də əsrin imkanlarından lazım gəldiyi kimi istifadə edib xalqımızın yaşadığı soyqırımları, tarixi gərçəkləri dünyaya təbliğ etməliyik. Məzmunu heç bir əhəmiyyət kəsb etməyən TV-lərdəki serialları və kino filmləri üçün milyonlarla maya qoyularkən, tarixə olan borcun yerinə yetirilməsi xüsusunda hər kəs əlini daşın altına qoymur, hamı bir-birinin üzünə baxır.

Vətən yoxsa, "Mən"də yoxam,

"Sən" yoxsansa, "O" da yoxdu,

Varlığını qoruyursa, o Millətə qada yoxdu.

Bir Millətin varlığısa, ya AZADLIQ, ya da YOXdu;

Biz Vətənə yanmasaq, gör, Vətən isə necə yanar?

Milli şairimiz Məhmət Akif Ərsoy "Tarix təkrardan ibarətdir" deyiminə həcvli şerilə belə cavab veribdi:

"Tarix"i təkərrür deyə təsvir edirlər;

Həç ibrət alınsa təkərrür edərdimi?

Şair demişkən, tarixdən ibrət alınsa idi, bir əsr əvvəl ermənilərin Anadolu torpaqlarında tətbiq etdyi vəhşi soyqırım bir əsr sonra Qarabağda təkrar törədilə bilərdimi? İbrət alınmadığı üçün tarix təkərrür edib. Millətlərin tarix yaddaşı silinəndə haqqlarını da, kimliklərini də itirərlər.

Biz demirik və istəmirik ki, xalqımız başqa millətlərə qarşı kin-küdurət və nifrət içində olsun. Yox! Biz Yunisləri, Mövlanaları, Hacı Bəkdaş Vəliləri, Hacı Bayram Vəliləri, Füzuliləri, Nəsimiləri, Əhməd Yesəviləri, Şəyh Ədibəliləri yetirən xalqlar kimi, həmişə bəşəriyyətin qulluğunda olmuşuq. "İnsanlığa qulluq, Allaha qulluqdur. Bir insanı öldürmək bütün insanlığı öldürmək, həmçinin bir insanı xılas etmək də bütün insanlığı xılas etməkdir" hökmünü əsas sayan dinin və mədəniyyətin nümayədələriyik. Təkcə Yunis İmrənin: "yaradılanı sevirik, yaradandan ötrü" və ya Mövlananın: "Kim olursan ol, yenənə gəl. İstəyir məcüsi, istəyir büdpərəst olsan da gəl" və ya Hacı Bəkdaş Vəlinin: "əlinə, belinə, dilinə mukayət ol!" sözləri Avropanın bütün mədəniyyətinə əvəz edə biləcək qədər zəngin və məna yükü daşıyır.

Biz, sadəcə insanlığa deyil, həmçinin həyvanlara qarşı da mərhəmət və məsuliyyət daşıyan millət olmuşuq. Əcdadımız 19-cu əsrdə Bursa şəhərində, "Gurabahane-i Laklakan" (qərib leyləklərin evi) adlı xəstəxana və şəfaxana tikib. Payızda köç edə bilməyən yaralı və xəstə leyləklər həmin xəstəxanada müalicə ediləndən sonra yola salınardı. üstəlik həmin xıdmət təkcə leyləklər üçün yox, hardasa bütün həyvanlar üçün də yerinə yetirilərdi. Məhz vəhşi heyvanlar üçün şəhərlərdə və təbiətin qoynunda sığınma evləri düzəldilmişdi. Tarixi binaların, məscidlərin, saray və köşklərin dıvarlarında məhz heyvanların qorunması üçün düzəldilmiş bəzəkli quş evləri(yuvaları), tarixin arayışı kimi bu gün də keçmişə şahidlik edir. Bu sayədə həm Türk-İslam memarlıq sənətinin bənzərsiz nümunələri öz əksini tapırdı, həm də heyvanların qorunması məqsədi güdülürdü. Həmçinin heyvanlar üçün vəqflər də yaradılırdı. İmkanı olanlar həmin vəqflərə pul verir, hətta zəngin kimsələr malının bir hissəsini həmin vəqflərə miras kimi buraxırdı. Heyvan baxıcılarının maaşı da həmin vəqflərin büdcəsindən ödənilirdi. Məsələn, "sadəcə Bəyazıd Vəqfində quşların qidalanması üçün ildə 30 qızıl büdcə ayrılıb." Genetiyində sevgi mayası olmayan millətlərin lüğətində "vululmaq" sözünü tapa bilərsinizmi? Zira "vululmaq" üçün sevgini beş hiss ilə yox, altıncı hiss ilə duymaq gərək. Buna görə qərb mədəniyyətində bir Leyli-Məcnun, Kərəm-Əsli, Fərhad-Şirin, Züleyxa-Yusif, Zöhrə-Tahir tapmaq mümkün deyildir.

Erməni jurnalist Hrant Dinki öldürənlər türməyə salınsa da, beynəlxalq miqyasda Türkiyəni təzyiq altında saxlamağa çalışan Erməni Diasporası, CİA və MOSSAD müxbirləri ilə əl-ələ "hamımız Erməniyik!" deyə nümayiş edirdi. "Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi" və ya dünyaya "hüquq" dərsi kəçən ölkələrdən biri niyə durub onlara¸ Bəs siz, fərdi bir cinayət üçün beynəlxalq seviyyədə bu qədər hay-küy qoparan yerdə, Xocalı başda olmaqla Azərbaycanın on iki rayonunda, qəsəbə və kəndlərində minlərlə günahsız körpələri, anaları, ataları, bacıları, qardaşları, nənələri, qocaları, uşaqları işgəncə ilə qətlə yetirən ermənilərə qarşı niyə məhkəmə qurmursunuz?", deyə soruşmur? Meydanlarda qışqırıq qoparanlar, Ermənistanın vəhşi soyqırımına qarşı niyə "hamımız Azərbaycanlıyıq" deyə nümayiş etdirmirlər görəsən?

Bu, başqa millətlərə hörmət və mərhəmət göstərmək, özünə isə hörmətsiz və mərhəmətsiz olmaq mənasına gəlmirmi bu?!

Mərhum xalq şairimiz Bəxtiyar Vahabzadənin¸ Ana dili" şeirində dediyi kimi:

Dünən rusca idi bütün reklamlar,

Bugün ingiliscə dürtülür gözə.

İtin də dilinə hörmətimiz var,

Ancaq öz dilimiz yaramır bizə.

Bu məqamda təkrar etməli olsağam ki, birinci növbədə məsuliyyət dövlətin üzərinə düşür. "Xocalı Soyqırımı" barədə Azərbaycan, Türkiyə, Türk Dünyası və Müsəlman aləmi ayıq və birlik içində olmalıdır. İndiyədək gəlin görək "20 Yanvar", "Xocalı Soyqırımı" barədə səsimizi beynəlxalq səviyyədə səsimizi necə qaldırdıq? Yalnız bu il fəallıq göstərdik. Bəs indiyə kimi niyə susurduq?

Halbuki Azərbaycan torpaqlarının 20 faizdən artığı Ermənistanın işgalı altındadır və torpaqlarından sürülən bir milyondan artıq azərbaycanlı 20 ildir ki, üçüncü dünya ölkələrinin şəraitində "qaçqın" kimi çadırlarda yaşamağa məcbur edilib. Məcburi köçkünlərin az bir hissəsi təzə salınmış müvəqqəti qəsəbələrdə məskunlaşsa da onların doğma torpaqlarına açılan qapıları iyirmi ildi qıfıllanıbdır... Onların qapısının açarı hələki tapılmayıb!

Bir daha "Xocalı Soyqırımı"nı xatırlayıb qan yaddaşımızı oyandıralım:

Rus və Erməni daşnaklarının bəşəriyyət tarixinə qara bir səhifə kimi qeyd etdikləri "XOCALI SOYQIRIMI" nədir? "XOCALI SOYQIRIMI" harda və necə baş verib?

"XOCALI SOYQIRIMI" barədə biz, öz üzərimizə düşən məsuliyyəti yerinə yetiririkmi?

Bu suallara əvvəlcə vicdanımızda cavab axtarmalıyıq... Onda görəcəyik, qan yaddaşımızdan nələrin silindiyini...

İl-1992! Tarix- fevral ayının 25-26-sına keçən gecə! Gün-çərşənbə axşamını-çərşənbəyə bağlayan gün! Yer- Azərbaycanın Xocalı şəhəri!

Qarabağ torpaqlarında yerləşən və 90-cı illərdə 11000 Azərbaycanlının yaşadığı Xocalı şəhəri, Azərbaycan torpaqlarının qədim və ən strateji bölgələrindən biridir Xocalı! Albay Yuri Yuryeviç Zarvigarovun rəhbərliyindəki 366-cı Rus Moto atıcı alayı və Ermənistan silahlı qüvvələrinin 10 sentyabr 1991-ci ildən başlayaraq beş ay müddətində muhasirədə saxladığı Xocalıya hucum çəkdi. Əvvəla, bölgənin yeqanə hava limanı olan Xocalı Hava Limanını ələ keçirəndən sonra Xocalının dünya ilə rabitəsini kəsdilər. Rus və Ermənistan qoşunlarına qarşı qəsəbənin müdafiəsi üçün can-sipəranə vuruşan Azərbaycanın "könüllü" qəhraman övladları, Bakı ilə rabitənin kəsilməsi və müdafiə dəstəsinin gəlməməsi nəticəsində Rus və erməni silahlı qüvvələri qarşısında uzun müddət müqavimət göstərə bilmədilər. Azərbaycan əsgərlərinin çoxu Xocalıda şəhid oldu.

Xocalının müdafiəsiz qalmasından sonra Ermənistan silahlı qüvvələri və 366-cı Rus Moto atıcı alayı 1992-ci ilin fevral ayının 25-dən 26-na keçən gecə raket, tank, top və kimyəvi silahlarla 20-ci əsrin ən dəhşətli soyqırımlarından birini Xocalıda həyata keçirdilər. Rus və ermənilər uşaq, qadın, kişi, qoca, cavan güdmədən 1600 müdafiəsiz Azərbaycan Türkünü gecənin bir vaxtında qanlı vəhşətin qurbanı seçdilər. İnsanlar canlarını qurtarmaq üçün geyinməyə belə fürsət tapmamış, çətin qış gecəsində yalın ayaqla Xocalını tərk etməyə məcbur qalmışdılar. Xocalıdan qaçan Azərbaycanlılar xılas olduqlarını zənn etsə də, şəhərdən kənarda pusquda gözləyən ermənilərin toruna düşməkdən qurtula bilməmişdilər. Erməni quldurları bir gecədə 613 nəfər günahsız Azərbaycanlını dağlarda, adətən vəhşi bir canavar kimi parçalayaraq şəhid etdilər.

Abdulkadir İnaltekin

Almaniya

(Ardı var)

Təzadlar.- 2012.- 6 mart.- S.15.