Dövlət qulluqçularının
hüquq bərabərliyi
dövlət qulluğunun
əsas prinsiplərindəndir
Dövlət qulluqçularının hüquqlarına
təsir edən yeganə faktor qulluqçunun iş keyfiyyəti ilə əlaqədar məsələlərdir
Daimi dövlət
qulluğuna qəbul edilən şəxslə
bağlanan əmək
müqaviləsinin nümunəsi
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən
edilir. Daimi dövlət qulluğuna
qəbul edilmiş və bu Qanunun
33.1-ci maddəsinə uyğun
olaraq dövlət qulluğuna xitam verilmiş şəxslər
(yardımçı vəzifə
tutmuş şəxslər
istisna olmaqla) yenidən dövlət qulluğuna qəbul edildikdə, onlar barəsində bu Qanunun 28.7-ci maddəsində
nəzərdə tutulmuş staj və
sınaq müddəti
tətbiq edilmir.
Bu maddəyə görə,
müsabiqədən müvəffəqiyyətlə
keçmiş namizədlər
vakant dövlət qulluğu vəzifəsinə
təyin edilmək üçün 5 iş günü müddətində
dövlət orqanının
rəhbərinə təqdim
olunurlar. Dövlət
orqanının rəhbəri
təqdim olunmuş namizədlərdən birini
seçərək, altı
ay müddətinə
stajçı kimi qulluğa qəbul etməli və vakant dövlət qulluğu vəzifəsinə
təyin etməlidir. Staj dövründə dövlət
orqanı rəhbərinin
təyin etdiyi kurator stajçının
işini istiqamətləndirir,
fəaliyyətinə nəzarət
edir və staj müddəti qurtardıqdan sonra stajçının sınaq
müddəti ilə dövlət qulluğuna qəbul edilməsinin məqsədəuyğun
olub-olmadığı barədə
tövsiyə təqdim
edir.
Tövsiyə müsbət olarsa,
stajçı əmək
müqaviləsi bağlamaq
yolu ilə üç ay sınaq müddəti ilə dövlət qulluğuna qəbul edilir. Əmək müqaviləsində sınaq
müddəti ərzində
qulluq keçmənin
şərtləri müəyyənləşdirilir.
Sınaq müddəti
ilə dövlət qulluğuna qəbul edilən şəxslə
bağlanan əmək
müqaviləsinin nümunəsi
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən
edilir.
Sınaq müddəti ərzində
əmək müqaviləsi
pozulmayıbsa, həmin
müddət qurtardıqdan
sonra dövlət orqanının rəhbəri
müqavilənin şərtlərinə
uyğun olaraq, həmin şəxsin daimi dövlət qulluğuna qəbul edilməsi haqqında əmr verir və onunla müvafiq əmək müqaviləsi bağlayır. Daimi dövlət qulluğuna qəbul edilən şəxslə bağlanan
əmək müqaviləsinin
nümunəsi müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyən edilir.
“Dövlət
qulluğu haqqında”
Qanunun 33.2-ci maddəsinə
görə, dövlət
qulluqçusu müvafiq
qanunvericiliyə uyğun
olaraq pensiya yaşına çatmasına
görə öz arzusu ilə dövlət qulluğundan
çıxdıqda, ona
qanunvericiliyə uyğun
olaraq digər pensiya növünün təyin edilməsindən
asılı olmayaraq, ümumi qaydada hesablanmış aylıq pensiyasının
6 misli məbləğində
birdəfəlik haqq verilir və bu məbləğdən vergi tutulmur.
Həmin Qanunun 2.3-cü maddəsinə
əsasən, prokurorluq,
ədliyyə,
müdafiə, fövqəladə
hallar, dövlət təhlükəsizliyi xidməti,
xarici kəşfiyyat xidməti, sərhəd xidməti, səfərbərlik
və hərbi xidmətə çağırış
üzrə dövlət
xidməti,xüsusi dövlət
mühafizə xidməti, miqrasiya xidməti, daxili işlər, gömrük, vergi və xarici işlər orqanlarında,
Azərbaycan Respublikasının
Mərkəzi Bankında
dövlət qulluğunda
çalışan şəxslərin
dövlət qulluğu
keçməsi bu Qanunun Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının
dövlət qulluğuna
qəbul edilmək hüququna, dövlət qulluğuna qəbulun müsabiqə və şəffaflıq əsasında
həyata keçirilməsinə,
dövlət qulluqçularının
fəaliyyətinin qiymətləndirilməsinə
və dövlət qulluğunun digər prinsiplərinə aid müddəaları, həmçinin
bu Qanunun 15-1-ci maddəsi nəzərə
alınmaqla, Azərbaycan
Respublikasının başqa
qanunları ilə tənzimlənir və bu orqanlarda qulluq
dövlət qulluğunun
xüsusi növüdür
Ümumiyyətlə, Azərbaycan Respublikasında
dövlət qulluğu
sahəsində dövlətlə
dövlət qulluqçuları
arasında münasibətlər
və dövlət qulluqçularının hüquqi
vəziyyəti ilə
bağlı məsələlər
“Dövlət qulluğu
haqqında” Qanunla tənzimlənir. Qeyd olunduğu
kimi, “Dövlət qulluğu haqqında” Qanunun 2.3-cü maddəsinə
görə, prokurorluq,
ədliyyə, müdafiə,
fövqəladə hallar,
dövlət təhlükəsizliyi
xidməti, xarici kəşfiyyat xidməti,
sərhəd xidməti,
səfərbərlik və
hərbi xidmətə
çağırış üzrə dövlət
xidməti, xüsusi dövlət
mühafizə xidməti,
miqrasiya xidməti, daxili işlər, gömrük, vergi, xarici işlər və feldyeger rabitəsi orqanlarında, Azərbaycan Respublikasının
Mərkəzi Bankında
qulluq dövlət qulluğunun xüsusi növüdür. Qanunverici sadalanan
orqanların fəaliyyətinin
spesifik xüsusiyyətlərini
nəzərə alaraq,
həmin orqanlarda xidmətin qaydalarını,
orada çalışan
şəxslərin hüquqi
vəziyyətini, maddi
və sosial təminat məsələlərini
ayrıca qanunlarla və ya əsasnamələrlə
tənzimləmişdir.
Lakin “Dövlət qulluğu
haqqında” Qanunun
2.3-cü maddəsində dövlət
qulluğunun xüsusi
növünə aid olan orqanlarda qulluq edən şəxslərin dövlət
qulluğu keçməsinin
başqa qanunlarla tənzimləndiyi qeyd edilsə də, həmin orqanlarda qulluqkeçmə qaydaları
tənzimlənərkən dövlət qulluğunun prinsiplərinin
nəzərə alınmalı
olması da göstərilmişdir. “Dövlət
qulluğu haqqında”
Qanunun 4-cü maddəsində
dövlət qulluğunun
prinsipləri təsbit
edilib. Dövlət qulluqçularının irqindən, etnik mənsubiyyətindən, dinindən,
dilindən, cinsindən,
sosial mənşəyindən,
ailə, əmlak və qulluq vəziyyətindən, yaşayış
yerindən, əqidəsindən,
ictimai birliklərə
mənsubiyyətindən, habelə
qulluqçuların işgüzarlıq
keyfiyyətlərinə dəxli
olmayan başqa səbəblərdən
asılı olmayaraq dövlət qulluqçularının
hüquq bərabərliyi,
onların sosial və hüquqi müdafiəsi, özləri
və ailələri üçün ləyaqətli
yaşayış səviyyəsinin
təmin edilməsi dövlət qulluğunun əsas prinsiplərindəndir
(“Dövlət qulluğu haqqında”
Qanunun 4.1.9 və
4.1.11-ci maddələri). Bu prinsiplərin əsası Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının
12, 16, 25, 38-ci və digər
maddələrindən irəli
gəlir. “Dövlət
qulluğu haqqında”
Qanunun 2.3-cü maddəsində
sadalanan orqanların fəaliyyəti və həmin orqanlarda qulluqkeçmə qaydaları
müəyyən edilərkən
nəzərə alınmalı
olan prinsiplərdən
biri də irqindən, milliyyətindən,
dinindən, dilindən,
cinsindən, sosial mənşəyindən, ailə,
əmlak və qulluq
vəziyyətindən, yaşayış
yerindən, əqidəsindən,
ictimai birliklərə
mənsubiyyətindən, habelə
qulluqçuların işgüzarlıq
keyfiyyətlərinə dəxli
olmayan başqa səbəblərdən asılı
olmayaraq dövlət qulluqçularının hüquq
bərabərliyi prinsipidir.
Göründüyü kimi,
dövlət qulluqçularının
hüquqlarına təsir
edən yeganə faktor qulluqçunun iş keyfiyyəti ilə əlaqədar məsələlərdir.
Dövlət qulluqçularının sosial və hüquqi müdafiəsi, özləri və ailələri üçün
layiqli yaşayış
səviyyəsinin təmin
edilməsi prinsipini əks etdirən müddəalar “Dövlət
qulluğu haqqında”
Qanunun 19, 21-24, 33-cü və
s. maddələrində nəzərdə
tutulub. Bura dövlət qulluqçusunun
dövlət məvacibi
almaq hüququnu, pensiya təminatını,
mükafatlandırılmasını, qanunla müəyyən edilmiş hallarda birdəfəlik haqqın verilməsini və s. aid etmək olar. Həmin Qanunun 33.2-ci maddəsində
nəzərdə tutulmuş
birdəfəlik haqqın
verilməsi də pensiyaya çıxan dövlət qulluqçusunun
sosial vəziyyətinin
yaxşılaşdırılmasına və layiqli həyat səviyyəsinin
təmin edilməsinə
yönəlmişdir. Bu maddədə təsbit olunmuş münasibətlər əmək
hüquq münasibətlərinin
bitəcəyi anda yaranır və işçinin pensiyaya çıxmasına həvəsləndirilməsi
məqsədi daşıyır.
Qeyd edək ki, stajçı kimi qulluğa qəbul edilmiş şəxs həmin müddətdə
“Dövlət qulluğu
haqqında” Qanunun
28-ci maddəsinə uyğun
olaraq yenidən müsabiqədən keçərək
yeni vəzifəyə
təyin edildikdə, əvvəlki vəzifədəki
staj müddəti nəzərə alınır. Sınaq müddəti ilə
dövlət qulluğuna
qəbul edilmiş şəxs bu Qanunun 28-ci maddəsinə
uyğun olaraq yenidən müsabiqədən
keçdikdə, əvvəlki
sınaq müddəti
nəzərə alınmamaqla,
yenidən sınaq müddəti ilə vəzifəyə təyin
edilir.
(davamı var)
Üç nöqtə.-
2019.- 18 may.- S.9.