"Avropada ən güclü özüməm"

Sona Əhmədli: "İnsan ilk növbədə, özünə qalib gəlməlidir"

"Futbolçularımızdan heç birinin də adını bilmirəm"

Müsahibimiz 2004-cü il Rotterdamda Yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının gümüş medalçısı, "Yaşar Doğu" turnirinin qızıl mükafatçısı, Aprelin 18-də Bakıda Heydər Əliyev adına İdman-Konsert Kompleksində keçirilən güləş üzrə Avropa çempionatının 59 kiloqram çəki dərəcəsində qızıl medalçısı Sona Əhmədlidir. O, 1988-ci il oktyabrın 5-də Bakıda dünyaya gəlib. 1999-cu ildən idmanla məşğul olur.

Raifə Həsənova

- Sona xanım, yarışla bağlı təəssüratlarınız necədir?

- Heydər Əliyev adına İdman-Konsert Kompleksində keçirilən Avropa çempionatı ilə bağlı çox xoş təəssüratlarım var. Həm qızıl medal qazandığıma, həm də xüsusən finalda çoxsaylı azarkeşlərimin böyük dəstəyinin şahidi olduğuma görə yarış

çox yaxşı təsir bağışladı. Hiss olunurdu ki, mənə azarkeşlik edənlər udmağımı məndən çox istəyirdilər. Sözsüz ki, qalibiyyətim mənə və azarkeşlərimə böyük ruh yüksəkliyi verdi. Eyni zamanda, çempionatın son dərəcə yüksək səviyyədə təşkili də sevindirici hal kimi yadda qaldı.

- Çıxışdan əvvəl hansı hissləri keçirirdiniz?

- Yarışdan əvvəl həmişəki kimi böyük həyəcan hissi keçirirdim. Avropa çempionatı ildə bir dəfə keçirildiyi üçün idmançının həyəcanı daha da şiddətlənir. Ona görə də səhər oyanandan həyəcan məni üstələmişdi. Bu dəfə isə Avropa çempionatı Bakıda keçirildiyindən hamı məndən qızıl medal gözləyirdi. Bu isə mənim üçün ikiqat məsuliyyət idi. Əvvəlki turnirlərdə rəqiblərimin əksəriyyətini udub qızıl qazandığıma görə bu dəfə hamının məndən yalnız çempionluq gözləməsi təbii idi.

- Sizcə, qələbə üçün əsas nədir?

- Zalda məşq eləyən və qələbə qazanmaq istəyən hər bir idmançının birinci ürəyi, ikinci isə özünə inamı olmalıdır. Əlbəttə, burada böyük təcrübə də mühüm rol oynayır.

- Qazandığınız qızıl medalı kimə həsr edirsiniz?

- Qazandığım qızıl medalı xalqıma həsr edirəm. Qeyd etməliyəm ki, prezidentimizin yüksək diqqət və qayğısından sonra sərbəst güləş üzrə qadınlardan ibarət yığma komanda artıq daha da inkişaf edib. Artıq regionlarda da bütün cavanlar böyük səylə bu idmana həvəs göstərir. Dövlət başçısının hətta Avropa çempionatına gəlib bizim yarışları izləməsi bizə böyük dəstək oldu, qələbə əzmi, böyük ruh verdi. Mənə mənzil orderi verildi və "Tərəqqi" medalı ilə təltif olundum.

- Uşaqlığınızın ən böyük arzusu nə olub?

- Uşaqlıqda idmana sonsuz həvəsim var idi. Yəqin ki, elə ən böyük arzum idman olub. Görünür, bu gün məni bu səviyyəyə gətirib çıxaran da həmin arzumdur. Əvvəl cüdo ilə məşğul olurdum. 2007-ci ildə Bakıda keçirilən dünya çempionatında mənə güləşməyi təklif etdilər. Gördüm ki, bu yığmada daha yaxşı məşqçilər var, idmana münasibət də xoşuma gəldi. Ən əsası bir idmançı kimi mənə böyük ümidlər bəslədilər, inandılar.

- Orta məktəbdə yaxşı oxumusunuz?

- Yox, yaxşı oxumamışam. Belə də, orta səviyyədə. Amma idmana gələndən sonra, deyərdim ki, heç oxumamışam. Peşəkar idman insanın vaxtını tamamən alır. Mən də vaxtımın çoxunu məşqlərə sərf etdiyim üçün pis oxumuşam.

- İdmanda çətinlikləriniz nə ilə bağlı olub?

- İdmanın digər sahələrdən əsas fərqi ondadır ki, biz fiziki gərginliyə daha çox məruz qalırıq, çox işləyirik. Buna görə də bütün bunlara tab gətirmək üçün ilk növbədə iradəli olmaq lazımdır. Zalda da rəqiblərinə uduzanda əsas odur ki, sınmayasan. Yenidən mübarizəyə başlamaq üçün özündə ruh tapmalısan. Digər tərəfdən, idmançı bütün əziyyətlərə qatlaşaraq son nəfəsinə kimi mübarizə aparmalıdır, məşq etməlidir.

- Mentalitetimizdə zərif cinsin idmanla məşğul olmasına heç də yaxşı baxılmır...

- Bu cür fikirlər məni hər zaman qıcıqlandırır. Bilmirəm hansı səbəbə görə məhz güləşin adı gələndə mentalitet yada düşür. Bizim çox bacarıqlı xanımlarımız var ki, artıq siyasətdə də öz sözlərini deyiblər. Müasir Azərbaycan xanımları kişilərdən də artıq işlər görür. İdmana gəldikdə isə, mən deyərdim ki, mentalitetlə qadınlar arasında güləşi bir səviyyəyə gətirmək olmaz. Çünki mən məşqdə ancaq qızlarla gücümü sınayıram. Qızlarla oğlanların şöbəsi ayrıdır. Gündəlik rəqiblərim də qızlardır. Əksinə, fikrimcə, mentalitetimizin qorunub saxlanmasına məhz idman kömək göstərə bilər. İdmançılar əsgər rejimində çalışırlar. Ona görə də başqa şeylərə heç vaxt da olmur. Səhərdən axşama qədər yalnız idmanla məşğul oluruq. Digər tərəfdən, hər bir düzgün sənətdə insan öz mentalitetini, dinini qoruyub saxlaya bilər.

- İdman sizə nə verib?

- İdmanla məşğul olandan bəri özümdə böyük güc hiss edirəm. Bu idmana gələndə özümü güclülər arasında görmək, sınamaq istəyirdim. Həyatda nəyə qadir olduğumu sübuta yetirməyə çalışırdım. Görüm ki, mən bu işin öhdəsindən gələ bilərəm, ya yox? İdmanda hansı pilləyə layiq olduğumu özüm üçün yəqin etmək istəyirdim. Həyatda idman mənə güc, inam verib. Artıq həyata daha təcrübəli insan kimi baxıram. Hər bir problemə daha dözümlü olmuşam. İdmanın çətinliklərini dəf etdikdən sonra artıq həyatdakı problemlərə qarşı müqavimətim güclənib.

- Sizcə, Azərbaycanda ən fəal idmançı kimdir?

- Məncə, cüdoçu Kifayət Qasımovadır. O, cüdo üzrə çox ciddi nəticələr verir. Ölkəmizə bu cür medallar qazandıran ilk qızımızdır. Taekvandoda qızlarımızda bir fəallıq görmürəm. Futbolda, ümumiyyətlə, heç kimi tanımıram. Son vaxtlar voleybol yığmamız çox zəif çıxış edir. Şahmatçımız Şəhriyar Məmmədyarovu da güclü və fəal idmançı kimi tanıyıram. Güləşdə klassiklərdən Elçin Həsənov, Həsən Həsənov çox zəhmətkeş idmançılar kimi yadımda qalıb. Onlar qələbəyə çox can atırlar. Bir də ki, klassiklərdə nizam-intizam çox yüksək səviyyədədir. Sərbəst güləşçilərdən ibarət yığma komandamız isə sırf azərbaycanlılardan ibarət olduğu üçün daha çox xoşuma gəlir. Ola bilsin, çempionatla bağlı başım çox qarışdığından idmançılarımızın hamısının adını bilmirəm, əməyini görmürəm.

- Məşqçilərinizin işindən razısınız?

- Güləş Federasiyası bizim üçün çox gözəl kollektiv yaradıb. Hər bir iş qaydaya uyğun həyata keçirilir. Məşqçi zalda nizam-intizamı düzgün quranda müsbət nəticə də əldə etmək olur. Təlim-məşqlərimiz vaxtında keçirilir. Məşqçilərimizlə bağlı heç bir problemlə qarşılaşmırıq. Şəxsi məşqçim Arif Fərmanov isə məşqin hər dəqiqəsində yanımda olur. Güləşin sirlərini də o mənə öyrədib. Onun sayəsində bu səviyyəyə gəlib çatmışam.

- Ən güclü rəqibiniz kimdir?

- Avropada ən güclü özüməm. Ona görə yox ki, bu dəfə çempion olmuşam. Keçən il də çempion ola bilərdim. Ümumiyyətlə, iki ildir əla formadayam. Sadəcə, keçən il, ola bilsin, psixoloji səbəblərə, ya da hərarətim olduğuna görə çempionluğa imza ata bilmədim. Belə şeylər olur. Çox vaxt idmançı formada olsa da, bunu yarışda lazımi səviyyədə göstərə bilmir. Avropada özümü bir nömrəli güləşçi hesab edirəm. Dünyada isə ilk rəqibim məni udan yaponiyalı Esida Saori olub. Məğlub edə bilmədiyim yeganə rəqibim odur, vəssalam. Mənim ən güclü rəqibim odur. Bilirsiniz, 7 qat dünya çempionuna qarşı güləşmək həqiqətən də çətin görünür. Məncə, həmin görüşdə üzərimə düşən işi gördüm. Əslində, ona qalib gələ bilərdim. Lakin görüşdən öncə əhval-ruhiyyəm qaydasında deyildi. İndi düşünürəm ki, bəlkə də onu keçə bilərdim. Ona qarşı heç bir səhv buraxmaq olmaz. Esida güləşdə hansısa ehtiyatsızlığı bağışlamır.

- Güləşdən bezdiyin vaxtlar olub?

- Əziyyətli vaxtlarda, alınmayan məqamlarda çox bezirəm güləşdən. Hərdən özümə deyirəm ki, sənin üçün vacib idi bu idmana gəlmək. Ancaq əsl idmançı məhz bu kimi halları dəf edə bilsə, bir çox uğurlara nail ola bilər. Məncə, insan ilk növbədə, özünə qalib gəlməlidir. Özü ilə bacaran idmançı rəqiblərinin hamısını üstələyəcək.

- Ən çox sevdiyin müğənni kimdir?

- Bir müğənninin ifasını çox dinləyə bilmirəm. Aygün Kazımovanın, Röyanın mahnılarını xoşlayıram. Ancaq musiqinin dəlisi deyiləm. Son vaxtlar isə bəlkə də psixoloji yorğunluqla əlaqədar olaraq beş dəqiqədən artıq mahnıya qulaq asa bilmirəm. Beynim artıq səs götürmür.

- Boş vaxtlarınızı nəyə sərf edirsiniz?

- Bir az vaxt tapan kimi özümə geyim, bəzək əşyaları seçmək üçün üz tuturam mağazalara. Alış-veriş etmək artıq sevimli hobbimə çevrilib.

- Ev işləri ilə məşğul olursunuz?

- Evdə iş görməklə, ümumiyyətlə, aram yoxdur, sevmirəm. Xoşlayıram ki, mənə qulluq eləsinlər.

- Ailəlisiniz?

- Hələ ki, ailəli deyiləm, subayam. Yaxın gələcəkdə ailə qurmaq fikrim yoxdur.

- Sizə sataşan olur?

- Olur. Elə hallar olub ki, oğlanlar küçədə mənə sataşıb. Ancaq belə məqamlarda güləşdən çox istifadə etmirəm.

- Pul hər şeyi həll edir?

- Mənim üçün pul ən axırıncı yerdədir. Doğrudur, idmançının həyatında maliyyə böyük rol oynayır. Ancaq, məncə, idmançı təkcə pula görə mübarizə aparmır. Eyni zamanda, pul qazanmaq əlbəttə ki, yaxşıdır. Bilirsiniz, pul gəldi-gedərdir. Əsas odur ki, bir yerdə yaşadığın, işlədiyin insanlar arasında səmimi münasibətlər qurulsun. İnsanların bir-birini başa düşməsindən gözəl nə ola bilər? İnsanlar arasında mehribanlığa, düzgünlüyə böyük önəm verirəm. İnsanlar arasında yalana yer olmamalıdır. Bundan başqa, böyük bir sevginin olduğu yerdə pul ən axırıncı amildir. Qarşılıqlı hörmət, məhəbbətin olduğu ailə, məncə, pulsuz da keçinər. İnsan pulsuz da çox xoşbəxt ola bilər. Fikrimcə, indiki zəmanədə pul heç də hər şeyi həll eləmir.

- Axırıncı dəfə nə vaxt ağlamısınız?

- Sonuncu dəfə yarışqabağı idi, zalda ağlamışdım. Məşqçim mənə bir-iki fəndləri dedi, məni ağlamaq tutdu ki, bu səhvləri edirəmsə, necə çempion olacağam. Bu, mənə çox təsir elədi, özümü saxlaya bilməyib, ağladım.

- Ən böyük arzunuz nədir?

- Bundan sonra ən böyük arzum dünya çempionu olmaqdır. Heç olmasa, bir dəfə dünya çempionu olmaq istərdim. Mən hissə-hissə düşünürəm. Avropa çempionu oldum, indi isə dünya çempionatı barədə fikirləşirəm. Olimpiada medalına gedən yolu qət etmək olduqca çətindir. Amma istənilən halda, buna cəhd göstərmək lazımdır. Ümumiyyətlə, həyatda ən böyük arzum xoşbəxt olmaqdır. Xoşbəxtliyi isə hər şeyə, işimə, ailəmə, həyat quracağım insana qarşı sevgidə görürəm. Sevgi insanı xoşbəxt edir. Bir də istərdim ki, ətrafımdakı insanlar saf olsun.

- Bildiyimə görə, namaz qılırsınız...

- 2004-cü ildən namaz qılmağa başlamışam. Mən mövhumatçı deyiləm. Amma ibadətə bağlı insanam. Əslində, idmana gələndən sonra məndə ibadətə həvəs, maraq oyandı. Əvvəllər din haqqında danışılanlara inanmırdım. Mənim əslim, köküm hamısı namaz qılıb. Məncə, insan həmişə görüşdüyü insanlara bənzəməyə başlayır. İdmançılarımızın əksəriyyəti namaz qılır, oruc tutur. Buna görə də idmançılar arasında dini söhbətlər çox olur. Əvvəllər fikirləşirdim ki, idmanı atandan sonra vaxtım olanda ibadətə başlayacağam. Bir gün isə yuxumda gördüm ki, dünyanın dağılmasına, axirətə üç gün qalıb. Mən isə Allah qarşısında nə cavab verəcəyimi bilmirəm. Yuxuda başlayıram kitablar axtarmağa, öyrənməyə, amma heç nə alınmır. Bu yuxudan sonra mənə əməlli-başlı qorxu gəldi. Özü də bu yuxunu bir neçə dəfə gördüm. Fikirləşdim ki, doğrudan da Allah insan üçün hər şey yaradıbsa, gün ərzində insanın ibadətə 15-20 dəqiqə vaxt ayırmaması böyük günah olar. İndi Tanrıya şükürlər olsun. Həyatımda birinci yeri Allah tutur. Ən çətin məqamlarımda mənə Allah kömək olub. Ətrafımda nə qədər insan olsa da, birinci öz yanımda Allahı görürəm. ictimai-siyasi vəziyyət və cari məsələlər müzakirə olunub.

Həsənova Raifə

Xalq Cəbhəsi.- 2010.- 27 aprel.-S.11.