«Ədəbi mühitdə canlanma
hiss olunur»
Seyid Ramin: «Roman yazmaq sanki şeir yazmaqdan asan olub»
«Tarixdə
yaxşı əsərlər qalır, onu qələmə
alanın hansı birliyin üzvü olması əhəmiyyətli
deyil»
Seyid Ramin
1988-ci il 22 iyulda Bakı şəhərində
dünyaya gəlib. Əslən Masallı
rayonunun Boradigah qəsəbəsindəndir.
2005-ci ildə orta məktəbi bitirib. 2010-cu ildə
Bakı İslam Universitetinin islamşünaslıq fakültəsinin
məzunu olub.
2005-ci ildən bədii ədəbiyyatla məşğul
olur. «Yazar»,
«Yeni Xəbər», «Alma» və digər qəzetlərdə
müstəqil yazar kimi fəaliyyət göstərib, digər
KİV-lərlə əməkdaşlıq edib. Türk dilindən tərcümələr edir.
Həvəskar fotoqrafiya ilə məşğul
olur. 2009-cu ildə «Yaşasın ölmək!» adlı ilk şeirlər kitabı çap
edilib. QMİ-nin xətti ilə keçirilən
«İman və Vətən. Kərbəla
işığında» şeir müsabiqəsinin diplomantı
olub.
Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyinin nəzdində olan «Gənc Ədiblər
Məktəbi»nin üzvü və məzunu
olub. Müsahibimiz 2010-cu ildən Azərbaycan
Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvüdür. 2011-ci ildə «Prezident təqaüdü»nə layiq
görülüb. 2011-ci ildən Bakı
Slavyan Universitetinin yaradıcılıq fakültəsində təhsil
alır.
- Səni
metrodakı dərvişlərdən biri adlandırmaq olar, ya
yox?
- Bəlkə
də hesab etmək olar. Hətta zarafatyana da olsa, bir dəfə
mənə verilən «özün olmasaydın, kim olmaq istərdin?» sualına «Şəms Təbrizinin oğlu»
cavabını da vermişəm. Dərviş-sufi
mədəniyyətini çox sevirəm. Məncə,
Şərqi Şərq edən bu mədəniyyət
olmuşdur. Amma bəzən görürsən ki, sufilikdən
bixəbər bir adam durub sufiliyi
«xırdalayır». Axırda da aparıb
çıxardır Kanfutsiyə. Necə
deyərlər, bilənlər susur, bilməyənlər
danışır.
- Əvvəllər mühitə şeirlə gəlmişdin. Az sonra
publisistikaya keçdin. İndi isə deyəsən
özünü nəsrdə sınamaq fikrin var…
-
Düzdür. Əvvəllər daha çox
şeirlər yazırdım. Sonra qəzetlətdə
müxtəlif publisistik yazılar yazmağa başladım.
Bu da nisbətən də olsa, içimdəki
şeir yanğısını söndürməyə
başladı. Daha sonra isə publisistikadan
da qaçmağa başladım. Özümü
nəsrə köklədim. Bunun səbəbini
doğrusu heç özüm də bilmirəm ki, niyə belə
oldu. Əvvəllər mənimçün şair,
publisist, yazıçı anlayışları olduğu
halda, son zamanlar bu anlayışlar öz yerini mətn və
yazar anlayışlarına verdi. Qalan şeylər hamısı dağılıb
getdi.
- Səncə,
indi Azərbaycan ədəbiyyatında nələr baş
verir?
- Son
vaxtlar ədəbi mühitdə canlanma hiss olunur. Demək olar hamı mütəşəkkil qaydada
roman yazmağa girişib. Bacaran da,
bacarmayan da elə bir ucdan roman yazır. Roman
yazmağı döndəriblər lap «çay içməyə».
Xarici yazarlar bir romanı 5-10 ilə yazıb
bitirdikləri halda, bizim bəzi yazarlar romanı bir həftəyə
yazırlar. Roman yazmaq sanki şeir yazmaqdan
asan olub. Çoxu isə heç
romanın strukturunu belə qura bilmir. Biri
uzun bir publisisitik yazı yazıb adını roman qoyur.
Soruşanda da belə deyir ki, bu janr, yəni, kortəbii
sujetsizlik və publsistik dil dünya ədəbiyyatında da
var. Adamın lap əli üzündə qalır. Deməyə də söz tapmırsan. Amma az da olsa, bəyəndiyim yazarlarımız var.
Bu da danılmazdır ki, sənət əsəri hər zaman
az sayda olmalıdır. Hamı yaxşı yaza
bilməz.
- Səncə,
ədəbiyyata dövlət dəstəyi
olmalıdırmı? Dövlət dəstəyi
olmadan ədəbiyyat öz gücünə inkişaf edə
bilərmi?
- Məncə,
ədəbiyyata dövlətin dəstəyinin olması vacib
deyil. İndiki dövrdə ədəbiyyata nəşriyyatların
dəstəyi olmalıdır. Nəşriyyatlar
yazarlara geniş meydan verməlidir. Amma təəssüf
ki, bu təcrübə bizdə hələ tam
formalaşmayıb. Nəşriyyatlar
çap elədikləri əsərlərin müəlliflərini
əksər hallarda yalnız brend imza olduğuna görə
yaxın buraxırlar. Belə deyək də,
istedadlı gənclərin əsərlərini çap etməyə
heç bir nəşriyyatın ürəyi gəlmir. Belə halda da rəqabətdən, durulmadan və
canlı ədəbi mühitdən söhbət gedə bilməz.
- Bu
gün ədəbiyyatımızda çox maraqlı proseslər
gedir. Ədəbi təşkilatlar
arasındakı «buzlar» əriyir, yeni layihələr həyata
keçirilir, kitablar çap olunur. Bu
dövrü necə dəyərləndirirsiniz?
- Ədəbiyyatımızdakı bu ərimə
dövrünü təqdirəlayiq qiymətləndirirəm. İstər
pis olsun, istər yaxşı, nə olursa, ədəbiyyatımızın
xeyrinə olur. Vaxt gələcək hər
şey öz həqiqi qiymətini qazanacaq. Ədəbi mühitdə son zamanlar aktiv iştirak
etməyə çox vaxtım olmur. Bu
mühiti əsasən internetdən fəal izləyirəm.
Son zaman yazarlarımızın əsərləri
çap olunur. Bu sevindirici haldır. Amma bunun kədərləndirici tərəfi budur ki,
çap edilən müəlliflərə heç bir qonorar
verilmir. Məncə bu «yazarlara meydan vermək»
yox, pul qazanmaqçün ən yaxşı variantdır.
Çünki heç bir dünya ölkəsində
belə təcrübə yoxdur ki, yazarı çap edəsən,
kitabdan gələn gəliri də öz cibinə qoyasan.
Yazan adam öz haqqını
almalıdır. Yəni, yazarın naşirin dədəsinə
borcu yoxdur.
-
Qalmaqallar, müsabiqələr, kitab seriyaları… Bütün bunlara münasibətiniz necədir?
- Son
dövrdə baş verən proseslər müxtəlif istiqamətlərdə
gedən hadisələrlə zəngindir. Məsələn,
hadisələrin yaxşı tərəfi budur ki, son vaxtlar
dünya ədəbiyyatından əsərlər çap
edilir. Pis tərəfi isə budur ki,
çap edilən əsərlərin tərcüməsi və
redaktəsi əksər halda çox bərbad şəkildə
olur. Demək olar ki, son zamanlar dünya ədəbiyyatından
çap edilən əsərlərin əksəriyyətini
alıb oxumuşam. Yerli müəlliflərdən
də oxuduqlarım olub. Müsabiqələrə
gəlincə isə heç həvəsli deyiləm. İndiyə kimi bir çox müsabiqə olub ki,
bunların demək olar, yalnız bir-ikisində iştirak
etmişəm. Amma adım qaliblər
siyahısına düşməyib. Qalib
olanların əsərlərini oxuyanda isə həmin
müsabiqədə iştirak etməyimə təəssüflənmişəm.
Qalmaqallardan isə uzaq insanam. Mən ümumiyyətlə sakitliyi, təkliyi sevən
adamam. Beş adam bir yerə
yığılanda oradan qaçıram.
-
Hansısa ədəbi təşkilatın üzvüsən? Ümumiyyətlə yazar hansısa qurumda
olmalıdırmı?
- Mən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin
üzvüyəm. Amma bu o demək deyil ki, o qurumun
maraqlarına xidmət edirəm, yaxud AYB-nin
yürütdüyü siyasətlə razıyam. Əslində, ortaya sənət əsəri, mətn
qoymaq lazımdı. Yazarın hansı
qurumun üzvü olmağına deyil, onun yazdığı əsərin
keyfiyyətinə diqqət yetirmək gərəkdir. Tarixdə yaxşı əsər qalır, əsərin
sahibinin hansı birliyin üzvü olması əhəmiyyətli
deyil.
- Kimləri
oxuyursan?
- Mütəmadi
olaraq dünya ədəbiyyatını oxuyuram. Xarici
müəlliflərdən nə çap edilirsə, mütləq
alıb oxuyuram. Hər gün heç
olmasa, bir saat da olsa, mütaliə edirəm. Vaxtım az olduğundan çalışıram ki, daha
çox xarici müəlliflərə üstünlük
verim. Çünki elə əsərlər var
ki, o əsərləri hər bir ədəbiyyat adamı
mütləq oxumalıdır. Ən
çox sevdiyim isə rus və alman ədəbiyyatından
olan əsərlərdir. Bu ölkələrin
yazıçıları mənim ən çox sevdiklərimdir.
Konkret ən çox sevə-sevə oxuduğum
yazıçılar Dostoyevski, Tolstoy, Tven, Züskind, Sveyq,
Pamuk, Maulofdur. Öz
yazıçılarımıza gələndə isə son
zamanlar Məqsəd Nurun «Şəhər meri» romanını
oxuyub çox bəyənmişəm. Bu
yazıçı hər kəs üçün yazan
yazıçılardan deyil. Mənə elə
gəlir ki, dünyada bizim ədəbiyyatı layiqincə təmsil
edə biləcək yazarlarımızdan biri hesab edilə bilər.
Anar, İlqar Fəhmi, Həmid Herisçi isə
zövqümə yaxın yazıçılardandır.
-
Müasirlərimiz arasında oxuyub peşman olduğun müəlliflər
varmı?
- Bəli.
Hətta deyərdim ki, oxuya bilməyib yarıda
qoyduğum əsərlər də çox olub. Ən yeni ədəbiyyat seriyasında olan əsərlərin
yarıdan çoxu oxuyub təəssüfləndiyim kitablarla
boldur. Bu, əsasən, guya roman janrında
yazan yazıçılara aiddir. Kim nəsr
janrında nə yazırsa, adını roman qoyur. Təəssüf ki, bizim gənc yazarlar oxumaqdan
çox, yazmağa üstünlük verirlər.
- Növbəti
kitabını nə vaxt çap etdirməyi
düşünürsən?
- Uzun
müddətdir ki, ardıcıl çap edilmirəm. Bunun günahını özümdə görürəm.
Çünki mən mətnə çox həssas
yanaşan insanam. Məsələn, bir
yazını dəfələrlə redaktə etdikdən sonra
onu çap etdirməyi düşünürəm. Həm də mən mətnə çox
qısqanclıqla yanaşan adamam. Əsasən
internet məkanında yazıları dağınıq
çap etdirməyi sanki çox qısqanıram. Yazıları kitab şəklində çap etdirmək
daha məqsədəuyğundur. Bir neçə il ərzində dəfələrlə kitab
çap etdirməyi düşünsəm də, sonra nədənsə
bu fikirdən daşınmışam. Onu da qeyd
edim ki, kitab şəklində çap olunası xeyli əsərim
var. İnşallah, yaxın vaxtlarda kitab çap etdirməyi
düşünürəm. Necə deyərlər,
hələ ki, «gec olsun, güc olsun» prinsipini üstün
tuturam.
Söhbətləşdi:
Oktay Hacımusalı
Xalq Cəbhəsi.-
2012.- 11 fevral.- S.11.