«Nuru Paşanı tanıyaq və hallalıq alaq»

Fazil Mustafa: «Təkliflərimiz yekunlaşmaq üzrədir, üç-dörd gündən sonra prezidentə də mövzu ilə bağlı ayrıca bir müraciətim olacaq»

Zöhrab Abdullayev: «Nuru Paşa ilə bağlı məsələnin gələcək nəsillərə aşılanması üçün ölkəmizdə geniş tədqiqatlar aparılmalı, onun qəhrəmanlıqları insanlara çatdırılmalı və xatirəsi əbədiləşməlidir»

Nəsiman Yaqublu: «Bakının istənilən görkəmli, bütün insanların görə biləcəyi yerdə ona qurtuluş simvolu kimi abidə qoyulmalıdır»

Millət vəkili Fazil Mustafa sosial şəbəkələr vasitəsilə yeni kampaniyaya start verib. O şəxsi «Facebook» səhifəsində «Nuru Paşanı tanıyaq və hallalıq alaq» adlı kampaniyaya başladığını bəyan edib. Bu kampaniyada o Nuru Paşanın Azərbaycan xalqı üçün gördüyü qəhrəmanlıqların əbədilləşdirilməsini istəyir: «1918-ci ilin 31 mart tarixində erməni rus birliklərinin idarə etdiyi Bakı Kommunasının quldur dəstələri otuz mindən artıq dinc Azərbaycan türkünü vəhşicəsinə təqlə yetirmişlər. Bu quldurlar Bakıda, Qubada, Şamaxıda, Muğanda məhz etnik əlamətə görə bütün türk əhalisini öldürməklə qalmamış, Qubada olan yəhudiləri də məhv etmişlər. Bu hadisədən iki ay keçməmiş Nuru Paşanın komandanlığı ilə Qafqaz İslam Ordusu Azərbaycan türklərini xilas etmək üçün vətənimizə gəlmiş. Bakı Kommunasının hərbi birləşmələrini darmadağın edərək sentyabrın 15-də Bakını işğaldan azad etmişdir. Məhz bu hadisədən sonra milli hökumətimiz Gəncədən Bakıya köçmüş, o zamandan Bakı Azərbaycanın başkəndi olmuş. Yüzlərlə türk əsgəri Azərbaycan türklərilə birlikdə bu savaşlarda şəhid olmuşdur. Sonradan Nuru Paşa heç bir səlahiyyəti olmadığı halda, Qarabağı da erməni quldurlarından təmizləmiş və orada Azərbaycan dövlətinin nəzarətini bərpa etmişdir.

Əvəzində nə baş vermiş? 95 il keçməsinə baxmayaraq, özünü o dövlətin varisi hesab edən biz azərbaycanlılar bu tarixi şəxsiyyətin və milli qəhrəmanımızın haqqını demək olar ki, unutmuşuq. Türkiyə səfirliyində kiçik bir büstdən və Şəhidlər Xiyabanında Şəhid Türk Əsgərinin xatirəsinə qoyulmuş abidə üzərində kiçik bir yazıdan başqa onun adını xatırladacaq bir işarə belə yox».

Millət vəkili «Nuru Paşanı tanıyaq və hallalıq alaq!» kampaniyası üçün nəzərdə tutulan addımların təqribi sıralanmasını belə təqdim edib:

«1. Qafqaz İslam Ordusu və Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Nuru Paşa haqqında filmləri səhifələrimizdə yerləşdirmək və paylaşmaq.

2. Nuru Paşaya dəyər verən hər bir «Facebook» istifadəçisinin səhifəsində onun şəklini yerləşdirmək və paylaşmaq.

3. Rəsmi məqamlara aşağıdakı təklifləri nəzərdə tutan müraciətlərin vaxtaşırı göndərilməsi və mətbuatda geniş təbliğat aparılması.

a) Bakı şəhərinin Binəqədi rayon ərazisində prezidentin sərəncamı ilə inşası nəzərdə tutulan camiyə Nuru Paşanın adının verilməsi.

b) Ali məktəblərdə Nuru Paşa təqaüdünün verilməsi,

s) Hərbi məktəblərimizdən birinə Nuru Paşanın adının verilməsi.

ç) Azərbaycanın bütün şəhərlərində küçə, prospekt, park və meydanlardan birinə Huru Paşanın adının verilməsi.

d) Nuru Paşanın qəhrəmanlığı və Qafqaz İslam Ordusunun Azərbaycanı xilası barədə faktların bütün orta və ali təhsil müəssisələrində tədris olunan atrix və ədəbiyyat dərsliklərinə salınması, əhatəli şəkildə şagird və tələbələrə çatdırılması.

Görəsən bu təklifə ölkə ictimaiyyətinin münasibəti necədir?

BAXCP-nin baş katibi Söhrab Abdullayev də Nuru Paşanın xatirəsinin əbədiləşdirilməli olduğunu bildirdi: «Nuru Paşanın Azərbaycana gəlişinin səbəbi bolşevik Rusiyasının əlilə silahlanmış və Şaumyanın təlimatı ilə erməni daşnakları, quldur dəstələrinin Azərbaycanın bir sıra bölgələrində törətdikləri soyqırımla bağlı olub. Dinc insanlara qarşı erməni vəhşiliyinin qarşısını almaq üçün Nuru Paşa məhz Azərbaycana gəlir. Onun rəhbərliyilə könüllü dəstələri toplayıb silahlandırırlar. Belədə Nuru Paşanın rəhbərliyilə Qafqaz İslam Ordusu yaradılır. Həmin ordunun gəlişindən sonra erməni hücumlarının qarşısı alınır. Bu ordu Nuru Paşanın başçılığı ilə Dağıstana qədər gedir. Həmin dövrdə Qafqaz İslam Ordusunun tərkibidə Anadoludan gələn türklərin demək olar ki, hamısı burada qalıb Azərbaycan dövlətçiliyinin qorunması üçün mübarizə apararaq canlarını fəda edirlər. Bu amil Azərbaycan Türkiyə qardaşlığının əsas məğzidir, dar gündə bir-birinə arxa durublar. O zamanlar bilirsiniz ki, Azərbaycanın da Anadoluya maliyyə yardımları olub. Eyni millət olaraq hər zaman bir-birimizə dəstək olmuşuq. Bunun da ən bariz nümunəsi Nuru Paşanın Azərbaycana gəlib Azərbaycan İslam Ordusunu yaratmasıdır. BAXCP-nin Nuru Paşanın xatirəsini əbədiləşdirmək üçün müəyyən təklifləri olub. Hətta onun xatirəsinin əbədiləşməsi üçün heykəlinin ucaldılması ilə bağlı yerlər də təklif etmişik. Bu gün 31 mart soyqırım günündən sonra ictimaiyyətdə də bu istiqamətdə müəyyən məsələlər gündəmə gəlir. Vətənimiz üçün özünü fəda edən qardaşlarımızın, generallarımızın Azərbaycanda unudulmaması, onların xatirəsinin yenidən canlandırılması, ölkənin varlığının qarantı kimi çıxış etmələri böyük məsələdir. Nuru Paşa ilə bağlı məsələnin gələcək nəsillərə aşılanması üçün ölkəmizdə bununla əlaqədar geniş tədqiqatlar aparılmalı, onların qəhrəmanlıqları insanlarımıza çatdırılmalı və xatirələri əbədiləşməlidir. Bakının və rayonların ən görkəmli yerində Nuru Paşa və Mürsəl Paşanın heykəlinin qoyulması vacibdir. Onlar hərbçi olsa da Azərbaycana təmənnasız olaraq xidmət etmiş və Azərbaycan türkünün müdafiəsi məqsədilə Anadoludan gəlmiş insanlardır. Bu bizim şanlı tarixdir. Tariximizi yaşatmaq üçün dövlətimiz Nuru Paşa ilə bağlı təkliflərə müsbət cavab verməlidir».

Millət vəkili Fazil Mustafa məsələ ilə bağlı dövlət başçısına da müraciət etməyi düşünür: «Aprelin 5-də Nuru Paşanın Azərbaycana gəlməsinə səbəb olan Ənvər Paşa tərəfindən verilən qərarın 95 illiyi tamam olur. Həmin qərarla başqa cəbhədən ordu Azərbaycana göndərildi. Bu aktın Azərbaycan üçün tarixi əhəmiyyəti var. Nuru Paşanın təkcə Azərbaycan üçün yox, həm də bütün Qafqaz üçün böyük fəaliyyəti var. Hesab edirəm ki, onun adının ölkəmizdə məhdud şəkildə çatdırılması böyük qəbahətdir. Bildiyimə görə, təkcə Yevlaxda icra başçısı Yelmar Vəliyev tərəfindən Nuru Paşanın qarşılandığı dəmir yolu vağzalında onun şərəfinə böyük bir baralyef vurulub. Qalan heç bir yerdə isə bununla bağlı xatirə yoxdur. Ona görə də hökumət bu istiqamətdə konkret addımlar atmalıdır. Təkliflərimiz yekunlaşmaq üzrədir, üç-dörd gündən sonra prezidentə də mövzu ilə bağlı ayrıca bir müraciətim olacaq. Ümid edirəm ki, bu, anlayışla qarşılanacaq və Nuru Paşanın xatirəsinin əbədiləşdirilməsi üçün konkret işlər görüləcək».

Təqdiqatçı jurnalist Nəsiman Yaqublu Bakının görkəmli yerində Nuru Paşaya əzəmətli bir abidə ucaldılmasını istədi: «İlk öncə Nuru Paşanın Azərbaycanda azad etdiyi yerləri əbədiləşdirib orada xatirə lövhəsi vurulmalıdır. Gəncə, Göyçay, Ağdaş, Şamaxı, Ağsu, Qobustan, Ləki, Hacıqabul, Lökbatan və kənd Biləcəri tərəflərdə bu lövhələr vurulmalıdır. Çünki məhz həmin yerlərdə başda Nuru Paşa olmaqla Qafqaz İslam Ordusu erməni-bolşevik işğalçılarına qarşı qanlı savaş apararaq torpaqlarımızı onlardan azad edib. Bu il Bakının azad edilməsinin 95-ci ildönümü ərəfəsində Nuru Paşanın azad etdiyi bütün ərazilərdə xatirə lövhələri vurulmalıdır. İkincisi, türk əsgərlərinin məzarları abadlaşdırılmalı, yazılar bərpa edilməlidir. Bakının özündə də Nuru Paşaya əzəmətli bir abidə ucaldılmalıdır. Bakının istənilən görkəmli, bütün insanların görə biləcəyi yerdə ona qurtuluş simvolu kimi abidə qoyulmalıdır. Onlar Bakını azad etməsəydi bu gün bizlər burada yaşamazdıq».

Rüfət Sultan

Xalq Cəbhəsi.- 2013.- 2 aprel.- S.7.