«Biz diaspora
deyilik, aborigen xalqıq»
Mahir Dərziyev: «Hər 10 nəfər Gürcüstan vətəndaşından
1-i Azərbaycan kökənlidir»
Mahir Dərziyev
1957-ci ildə anadan olub. Bakı Dövlət Universitetinin
tarix fakültəsini
bitirib, uzun illər Azərbaycanda və Gürcüstanda pedaqoji fəaliyyətlə
məşğul olub.
«Gürcü Arzusu» Koalisiyasının partiya siyahısı üzrə Marneuli rayonundan Gürcüstan parlamentinə deputat seçilib. Hazırda Gürcüstan
parlamentinin 3 azərbaycanlı
deputatından biridir.
-Gürcüstanda azərbaycanlılar
gürcülərdən sonra
sayca ikinci nüfuzu təşkil edir. Burada azərbaycanlıların təşkilatlanma işləri
hansı səviyyədədir?
- Biz diaspora deyilik, burada aborigen xalqıq. Hər 10 nəfər Gürcüstan
vətəndaşından 1-i Azərbaycan kökənlidir.
Tarixdən bəri bizim
xalqımız Gürcüstan
dövlətinin sədaqətli
vətəndaşları olublar.
Hələ Qriqori döyüşündən
üzübəri xalqımız
Gürcüstanın bütün
ağır günlərində
bu ölkəyə sadiq olublar. Elə sonuncunu deyim ki, 1992-ci ildə Əkbər Hümbətov
Abxaziyadakı döyüşlər
vaxtı həlak oldu. Ancaq bütün bunlara
baxmayaraq, çox təəssüflə deməliyəm
ki, burada azərbaycanlıların təşkilatlanması
çox aşağı
səviyyədədir. Son seçkilər irəliyə doğru böyük addım hesab olunsa da,
yenə fəallığımız
azdır. Heç bir
iqtidar bizim problemləri həll eləyib gətirib nimçədə qarşımıza
qoyası deyil. Bunun üçün özümüz
fəallaşmalıyıq, təşkilatlanmalıyıq. Bu baxımdan, problemlərimizin
çoxu ictimai-siyasi fəallığımızın zəifliyi ilə bağlıdır. Torpaq problemi,
kənd adları, ana dilinin tədrisinin
zəif olmasıyla bağlı problemlərin
olduğunu deyiriksə,
bunların da hamısı yenə ictimai-siyasi fəallığın
aşağı olmasından
doğur.
- Sizcə, səbəb nədi?
- Mən təhsillə bağlı problemi əsas səbəb kimi görürəm. Məsələn, Gürcüstanın çox mütərəqqi
bir təhsil qanunu var, özü
də ana dilində təhsili tanıyır. Bəzən Azərbaycanda
yaşayan soydaşlarımız
deyirlər ki, Gürcüstanda ana dilində təhsilin qarşısı alınır,
bunlar doğru deyil. Sadəcə, forma var, məzmun
yoxdur. İndiki iqtidarın dövründə
məktəblərdə qəyyumlar
şurası var, onlara böyük səlahiyyətlər verilib.
Ancaq o səlahiyyətlərin heç
birindən istifadə
olunmur. Çünki insanlarımız qanunları bilmirlər.
İnanın, seçicilərimizin əksəriyyəti seçki
bülletenindən adları
oxuya bilmir, burada hara nə
qeyd olunmasından xəbəri yoxdur. Nəticədə də insanlarımız
cəmiyyətə inteqrasiya
oluna bilmirlər.
Təsəvvür eləyin ki,
Gürcüstan azərbaycanlıları
ölkələrində nəyin
baş verdiyini öyrənmək üçün
Bakı televiziyalarına
baxırlar. Belə problemlər
var. Etiraf edək ki, zaman-zaman gürcü iqtidarları da azərbaycanlıların
Gürcüstan cəmiyyətinə
inteqrasiya olunmasına
maneçilik törədiblər.
Gürcüstan iqtidarında ayrı-ayrı
adamlar erməni əsilli məmurlar olublar, olacaqlar da, bunu açıq
demək lazımdı.
Bəli,
bu qüvvələr Gürcüstanın sadiq,
zəhmətkeş insanlarının
— azərbaycanlıların inteqrasiyana mane olublar.
İnteqrasiya ancaq deklarasiya
şəklində olub.
Bunun da nəticəsi olaraq, məsələn, Sovet dövründə
1940-cı ildə azərbaycanlıların
köçürülməsiylə bağlı plan olub.
50-ci illərdə də bizləri assimilyasiya eləməyə
çalışdılar, ancaq
bu da uğursuzluqla
nəticələndi. Təbii ki, bunların gürcü xalqına qətiyyən dəxli yoxdur, bunları eləyənlər ayrı-ayrı
dövrlərdə gürcü
iqtidarları olublar.
Çünki bizim gürcü xalqıyla heç vaxt problemimiz olmayıb, ola da bilməz.
- Çıxış yolunu
nədə görürsünüz?
— Hesab edirəm ki, biz birinci növbədə özümüzə,
Gürcüstan dövlətinə
arxalanmalıyıq. Təbii ki,
bunlarla belə, Azərbaycandan da gözləntilərimiz var. Baxın,
Azərbaycan Gürcüstana
milyardlarla sərmayə
qoyub. Əlbəttə, bunun birinci
qarantı Azərbaycanla
Gürcüstan arasında
olan strateji əməkdaşlıq, yüksək
səviyyəli dostluq,
qardaşlıq münasibətləridir.
Bundan sonra isə bunun qarantı həm də burada yaşayan soydaşlarımızdır. Hesab edirəm, bunu Azərbaycanda da başa düşürlər.
Bizim burada uğur qazanmağımız üçün
birinci növbədə
təhsil səviyyəmiz
yüksəlməlidir. Etiraf eləmək lazımdır
ki, burada məktəblərimiz bərbad
vəziyyətdədir. Biz təkcə Gürcüstanın
vasitəsilə, Gürcüstanın
imkanları hesabına
bu təhsil səviyyəsini yüksəldə
bilmərik. Bu təhsildə bizə Azərbaycanın yardımına
böyük ehtiyacımız
var. Saakaşvili bir Sinqapur modelindən söhbət açırdı.
Bu model ondan ibarət
idi ki, Sinqapur
xarici dövlətlərdən
kreditlər alaraq, bunları zavodlara, fabriklərə yox, tətbiqi sahələrdə
təhsilə, yeni kadrların yetişməsinə
qoydu. İndi bizim məktəblər
var, ancaq təhsil tək məktəb binası, divar, sinif otağıyla
məhdudlaşmır. Bu otaqlar boşdur,
müəllimlərimizin 90 faizi yaşlıdır, təqaüd vaxtlarıdır.
Bəs onlar gedəndən sonra kimlər dərs deyəcək?
Yəni,
təhsilimizdə çox
ciddi şəkildə
kadr, dərslik problemi var. Bəlalarımızın
kökündə məhz
bu kimi məsələlər
dayanır. Torpaq məsələsi
kimi problemlər həll olunacaq, ancaq təhsildə itirdiklərimizi 2-3 ilə
çətin düzəldə
biləcəyik.
— Azərbaycandan gözləntilər
nədir?
— Haqqı itirmək böyük günahdır.
Bəli,
Azərbaycan bu gün burada böyük işlər görür, görməkdə
də davam edir. Ancaq bu məsələnin
həllinə kompleks şəkildə, konsepsiya
ilə yanaşmaq lazımdır. Yəni,
bu konsepsiya həm təhsili, həm iş yerini, həm də azərbaycanlıların
qeyri-hökumət sektoruna
inteqrasiyasını birgə
nəzərdə tutmalıdır.
Amma ən ağrılı yerimiz məktəblərdir,
təhsildir. Məsələn, Azərbaycan dilli universitetin açılması
burada təhsilin səviyyəsinə nə
qədər böyük
təkan olardı.
- Burada dostlar dedilər ki, 120 min erməninin burada 4-5 telekanalı var, radioları var, ancaq yarım milyon azərbaycanlının
bir dənə də olsun, telekanalı yoxdur…
- Şahismayıl Şahməmmədoğlu
burada bir televiziya açıb, internetdə var, adı da «DalğaTV»dir.
Bir dəfə mənim də yanıma gəlmişdi, yardım istəyirdi. Baxın, lisenziya
da alıb, hər şeyi hazırdı, studiya da yaradıb, cavan kadrlardan yanına işə də götürüb.
Siz bilirsiniz, başqa yerlərdə televiziya açmaq, lisenziya almaq necə çətin məsələdir,
çətin prosedurdu.
Ancaq burada bunu eləyiblər.
Bizə nə qalır? Bu televiziyaya yardım
eləmək. İndi
bu adam
bu işi görüb, ona artıq maliyyə yardımı lazımdır
ki, iş inkişaf eləsin. Bu televiziya bizim
televiziya olacaq, azərbaycanlıların. Həm Azərbaycanda, həm də Rusiyada Gürcüstan əsilli çoxlu azərbaycanlılarımız var,
gərək onlar da düşünsünlər,
buraya daha çox diqqət eləsinlər. Qardaş,
qoy onlar gəlsinlər bu ölkəyə siyasətdən
uzaq vəsait qoysunlar, iş yerləri açsınlar,
xeyriyyəçilik eləsinlər,
biz də deyək «sağ olun». Elələri var, sağ olsunlar, məsələn,
Darvaz kəndindən Ziyafət Abbasov, İsmayıl Ömərovun
özü müxtəlif
sahələrdə burada
xeyli işlər görürlər. Ancaq gərək
bu işə daha çox insanlar qoşulsunlar.
- Elə burada bizə yaxşı münasibət bəsləyən
gürcü ziyalılarının
da imkanlarından istifadə eləmək olar…
- Əlbəttə, belələri
çoxdur. Məsələn, Temur Basialaşvili
var, professor, elmlər
doktorudur, Gürcüstan
İncəsənət və
Humanitar Akademiyasının
prezidentidir. Keçən dəfə «Dolu» filminin təqdimatını
təşkil elədi.
Belə adamlar çoxdur və onların pozitiv meyllərini artırmaq lazımdır.
Açıq şəkildə deyirəm ki, biz yardıma möhtacıq.
Qoy, bunu Azərbaycandakı qardaşlarımız da bilsinlər.
- Bəlkə, siz özünüz, məsələn,
Gürcüstanın azərbaycanlı
ziyalıları, deputatlar,
bir müraciət hazırlayasınız, Azərbaycan
ictimaiyyətinə ünvanlayasınız?
- Yadıma bir Borçalı lətifəsi
düşdü. Günlərin birində bir nəfər çiynində
yəhər yorğun-yorğun
gedirmiş. Kənddən
keçəndə başqa
bir adam
deyir ki, sən niyə yəhəri almısan çiyninə, bəs atın hanı? Kişi cavab verir ki,
atım ölüb, indi də yolum
Qarsadır. Həmin
adam deyir,
yolun uzaqdı, bax, o ağacın altında oturan, məşhur bəydi, ilxı-ilxı atları var, get ondan bir at istə, versin, yoluna davam elə. Atı ölən kişi cavab
verir: «Vallah, bayaq elə onun yanından keçdim, məni də bu zülmdə
gördü, verən
olsaydı, verərdi».
İndi bunu deməyə nə ehtiyac var ki, hamı
görür, bilir.
Yenə deyirəm, haqq itirmək olmaz, sadəcə, istəyirik ki, bu iş daha
sistemli, daha güclü olsun. Şükür Allaha, Azərbaycan
bu gün qüdrətli bir dövlətdi, biz də deyirik bunu uyğun
şəkildə Gürcüstanda
da işlər aparılsın, soydaşlarımızın
burada mövqeləri güclənsin, gürcü
cəmiyyətində özlərinə
layiq yer tutsunlar.
Xalq Cəbhəsi.- 2013.- 26 fevral.- S.3.