QHT-lər və Azərbaycan mədəniyyətinin
təbliği
«Azərbaycan mədəniyyət incilərinə dair oğurluq hadisəsi həyata keçiriləndə, ilk reaksiya verənlərdən biri QHT-lər olur»
Azərbaycan mədəniyyətinin tədqiqi və təbliğində, beynəlxalq arenada tanıdılmasında qeyri-hökumət təşkilatları da mühüm rol oynayırlar. Son dövrlərdə QHT-lərə dövlət dəstəyinin getdikcə gücləndirilməsi, milli donorçuluğun formalaşdırılması vətəndaş cəmiyyəti strukturlarını milli məsələlərlə bağlı daha həssas və diqqətli olmağa vadar edir. Qeyd edək ki, müxtəlif QHT-lər müxtəlif düşüncələr deməkdir.
Bu baxımdan da Azərbaycan mədəniyyətinni təbliği, eyni zamanda tədqiq olunması istiqamətində QHT-lərin sayının çoxluğu bu istiqamətdə həyata keçirilən layihələrin rəngarəngliyi anlamınam gəlir. Bu istiqamətdə təkcə dövlətin müəyyən strukturlarının fəaliyyət göstərməsi yetərli deyil. QhT-lərin də bu işə cəlb edilməsi daha yüksək nəticələrin əldə olunmasına şərait yaradır. Azərbaycan mədəniyyətinin tanıdılması istiqamətində mühüm işlər görülür ki, burada ictimai sektorun payı az deyil. Amma istənilən halda daha geniş formatda fəaliyyət göstərilməsinə ehtiyac var.
Bu baxımdan mədəniyyətimizlə bağlı olaraq QHT-lərin nə iş gördüklərini müzakirə etmək maraqlıdır.
Demokratik Azərbaycan Naminə İctimai Birliyin sədri Elməddin Behbud QHT-lərin bu yöndə fəaliyyətindən danışarkən bildirib ki, vətəndaş cəmiyyəti strukturları da dövlətin həyata keçirdiyi siyasətə, mədəniyyət və digər sahələrdə gedən proseslərə, inkişafa öz töhfələrini verməlidirlər: «Azərbaycanda indiki qeyri-hökumət təşkilatlarının formalaşmasının təxminən 20-22 illik tarixi var. Ancaq artıq bizdə də qeyri-hökumət təşkilatları arasında ixtisaslaşma gedib. Vətəndaş cəmiyyəti strukturlarının, QHT-lərin bir funksiyası da ondan ibarətdir ki, dövlətin həyata keçirə bilmədiyi və yaxud müdaxilə şəraiti olmayan məsələləri onlar dolayı yollarla həyata keçirirlər. Amma QHT sektorunda Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafı yönündə səy göstərən, bu sahədə səmərəli işlər görən və layihələr həyata keçirən bir xeyli qurumlarımız var».
QHT-lərin Azərbaycan mədəniyyətinin təbliği sahəsində əsas fəaliyyətinin nədən ibarət olduğundan söz açan Elməddin Behmud əlavə edib ki, Azərbaycan mədəniyyətinin təbliğ olunması üçün QHT-lər qanunvericiliyin verdiyi imkanlar çərçivəsində çap məhsulları və sair materiallar buraxırlar: «Qəzetlər, jurnallar, kitablar, təqvimlər nəşr olunur, eyni zamanda disklər buraxılır, iclaslar, seminarlar keçirilir. Bu, Azərbaycanın görkəmli bəstəkarlarından tutmuş milli-mədəni nümunələrinə qədər, həm yazılı, həm də mövcud memarlıq abidələrinə qədər nüansları əhatə edir. QHT-lər bu sahədə səmərəli fəaliyyət həyata keçirməyə çalışırlar. Məsələn, dəfələrlə şahidi olmuşuq ki, bizim əbədi düşmənlərimiz olan ermənilər tərəfindən Azərbaycan mədəniyyət incilərinə dair oğurluq hadisəsi həyata keçiriləndə, onlar mədəniyyətimizi öz adlarına çıxmağa çalışanda ilk reaksiya verənlərdən biri QHT-lər və yaxud da diaspor qurumları olur. QHT-lər bu cür hallardan dərhal xəbər tuturlar, cəmiyyəti məlumatlandırırlar, yaxud dördüncü hakimiyyət olan KİV bunu yaymaqla ictimai rəyi yönəldirlər. Bu kimi hallar da Azərbaycan mədəniyyətinin qorunması və təliğ olunması istiqamətində çox mühüm bir addımdır».
İctimai birliyin sədri vurğulayıb ki,
QHT-lərin apardığı tədqiqatlar zamanı mövcud
mənbələrin toplanması, həmin mənbələrin
toplu şəkildə cəmiyyətdə təbliğ edilməsi
istiqamətində heç şübhəsiz ki, QHT-lər də
xeyli iş görürlər: «Bununla bağlı kifayət qədər
misallar çəkmək olar. Diqqət yetirsək, ölkədə
QHT-lərə dövlət dəstəyini həyata
keçirən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət
Dəstəyi Şurasının maliyyə dəstəyi ilə
həyata keçirilən effektiv layihələrdə buna aid
nümunələr də çoxdur. QHT-lərin fəaliyyəti
ilə tanış olsaq, görərik ki, həm ixtisaslaşmış,
həm də bir çox sahələr üzrə fəaliyyət
göstərən QHT-lər bu sahədə normal
çalışırlar. Azərbaycan mədəniyyəti və
folklorunun, tarixinin təbliğ olunması sahəsində
işlər gedir. Amma
real statistika ilə biz bu sahədə aparılan tədqiqatlardan
tanış ola bilərik».
Onun
sözlərinə görə, ümumiyyətlə vətəndaş
cəmiyyəti strukturlarının fəaliyyəti ilə
bağlı da çox ciddi tədqiqatlara ehtiyac var:
«Şuranın yaradılmasından sonra QHT-lərin müəyyən
təmərküzləşməsi prosesi gedir. QHT-lərin
indiyə qədər gördüyü işlər təsnifatlandırılır
və xarakterizə edilir. Bu baxımdan məncə, mədəniyyət
sahəsində QHT-lərin fundamental tədqiqatlar
aparmasından daha çox, mövcud təbliğati mənbələrin
bir araya toplanması, onların təbliği, dünyada
tanıdılması daha məqsədəuyğun və asan hesab
olunur. Bu istiqamətdə QHT-lər daha aktiv və səmərəlidirlər».
Onu da
bildirək ki, son illərdə QHT-lər tərəfindən
milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunması və
dünyada təbliğilə əlaqədar olaraq bir sıra
layihələr, silsilə xarakterli tədbirlər həyata
keçirilib. Eyni zamanda, bir sıra QHT-lər kütləvi
informasiya vasitələrində milli-mənəvi dəyərlərə
zidd hallara qarşı mübarizə və tərbiyəvi əhəmiyyəti
yüksək olan məsələlərə həmişə
həssaslıqla yanaşıb. Eyni zamanda onlar bu kimi məsələlərdə
ictimai fəallığın artırılmasına səy
göstəriblər. Həmçinin QHT-lər mütəmadi
olaraq bu sahədə mövcud olan qüsurların aradan
qaldırılmasının ictimai əhəmiyyətini nəzərə
alıb bu problemləri önə çıxarmağa
çalışırlar. Ona görə də, kimliyindən
və fəaliyyət sahəsindən asılı olmayaraq, bu
gün bütün QHT-lər məhz mədəniyyətimizin,
milli-mənəvi dəyərləri qorumalı və onu daim
təbliğ etməlidir. Azərbaycanda fəaliyyət
göstərən bir sıra QHT-lər milli qəhrəmanları,
şəhidləri, vətənpərvərliyi, milli adət-ənənələrimizi
və mədəniyyətimizi təbliğ edən
qurumlardır və işini də məhz bu istiqamətdə
qururlar. Bütövlükdə bu qrupdan olan QHT-lərin fəaliyyətini,
milli-mənəvi dəyərlər sisteminin qorunmasında
gördüyü işi yüksək qiymətləndirmək
olar. Bununla bərabər, QHT-lər mədəniyyət abidələrimizin
mühafizəsi məsələlərinə xüsusi diqqət
yetirməli və gələcək fəaliyyətində
bunları da nəzərə almalıdır.
QHT-lər
qarşısında duran digər məsələ Azərbaycanın
dünya birliyinə inteqrasiyası kontekstində Azərbaycan
mədəniyyətinin, tarixinin tədqiq və təbliği,
əyani vəsaitlərin, informasiya resurslarının
hazırlanması və yayılmasıdır.
Çağdaş dünyadakı qlobal inteqrasiya prosesində
hər bir ölkə üçün mədəni zənginliyin
qorunması və inkişafını təmin edən
mühüm şərt güclü milli ideyanın
mövcudluğudur.
Qeyd etməkliyik
ki, bəzi QHT-lər paytaxt Bakı ilə yanaşı, Azərbaycanın
bölgələrində olan mədəniyyət ocaqlarına
gənclərin səfərlərinin təşkili,
araşdırmaların aparılması, region gəncləri
arasında adət-ənənələrimizin təbliği,
milli kinolarımızın nümayiş etdirilməsi,
regiondakı teatrların inkişafı, bölgə gənclərinin
paytaxtdakı muzeylərə səfərlərinin təşkili
və s. istiqamətlərdə layihələr icra edir.
Ümumiyyətlə, ictimai təşkilatlar milli-mənəvi
dəyərlərlə məşğul olmaq, onu təbliğ
etmək imkanında olan praktiki qurumlardandır. Onlar bu istiqamətdəki
fəaliyyətlərində mövcud imkanlardan maksimum şəkildə
həmişə yararlanmalıdır. Çünki hər bir
xalqın mədəniyyətinin inkişafında, milli
şüurunun formalaşmasında milli-mənəvi dəyərlər
mühüm rol oynayır. Xalqların milli-mənəvi dəyərlərini
şərtləndirən dil, din və adət-ənənə
onun mənəvi aləminin formalaşmasına həlledici təsir
göstərən amillərdəndir. Bu konteksdə, azərbaycançılıq
ideologiyasının təbliği və onun təməl
prinsiplərinin cəmiyyətə çatdırılması
bu gün ən mühüm məsələlərdən
biridir. Çünki dövlətin oturuşmasında,
möhkəmlənməsində və dayanıqlı əsaslara
söykənərək inkişaf etməsində bu ideologiya əsaslı
rol oynayır. Ümumiyyətlə, Azərbaycanda xalqların
tarixi, adət-ənənələri, dil və mədəniyyətləri
də qorunub inkişaf etdirilir. Ölkəmiz müstəqillik
əldə etdikdən sonra QHT təsisatları inkişaf etməyə
başlayıb. Son illər dövlət tərəfindən
QHT-lərə göstərilən maliyyə yardımı bu
sektorun daha da inkişafına təkan verib.
Bütövlükdə, QHT-lərin Azərbaycanla
bağlı keçirdiyi müxtəlif tədbirlərin
özü də azərbaycançılığa xidmət
anlamına gəlir. Bununla belə, yerli QHT-lər ölkəni
beynəlxalq tədbirlərdə təmsil edir, müxtəlif
hesabatlar səslənir və s. Bütün bunların
hamısı azərbaycançılığın təbliğinə
yönəlmiş bir fəaliyyətdir. Bundan sonra da Azərbaycan
mədəniyyətinin təbliğində QHT-lərin rolu bir
qədər də güclənməlidir. 2008-ci ildə Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti yanında QHT-lərə Dövlət
Dəstəyi Şurası yaradılandan bəri Azərbaycan
mədəniyyətinin, azərbaycançılığın
təbliği layihələr içində hər zaman
prioritet olub. Bu çərçivədə bir sıra tədbirlər,
sərgilər və s. təşkil olunub. Görünən
odur ki, QHT-lərin mədəniyyətimizin təbliğinə
diqqəti ilbəil artır. Ancaq hər halda QHT-lərin bu
işdə daha sistemli fəaliyyət göstərməsinə
ehtiyac var. Ona görə ki, daha geniş və ciddi nəticələr
əldə olunmalıdır. Azərbaycanlıların zəngin
mədəniyyətinin təbliğində QHT-lərin də
potensialından faydalanmağa ehtiyac var».
Əli
Xalq Cəbhəsi.- 2013.- 20 iyun.-
S.11.