Diaspor və QHT-lər
Azərbaycan diasporunun formalaşması, onun inkişaf
etməsi istiqamətində dövlətin müvafiq
qurumları ilə yanaşı bu sahədə fəaliyyət
göstərən ayrı-ayrı qeyri-hökumət təşkilatları
da fəaliyyət göstərir, diaspora işinə öz
töhfələrini verirlər. Hazırda təkcə ölkə
daxilində diaspora sahəsini prioritet sayan və bu istiqamətdə
fəaliyyət göstərən onlarla qeyri-hökumət təşkilatları
mövcuddur ki, həmin təşkilatlar müntəzəm
olaraq diaspora mövzusunda tədbirlər keçirir,
ayrı-ayrı ölkələrdə fəaliyyət göstərən
diaspora rəhbərləri ilə sıx əlaqə yaradaraq
onlarla birgə həmin dövtlərdə Azərbaycanı təbliğ
edirlər. Ayrı-ayrı qeyri hökumət təşkilatlarının
fəaliyyət göstərdikləri müddət ərzində
gördüyü işlər, müxtəlif ölkələrdə
keçirdikləri tədbirlərin timsalında bunu
açıq görmək mümkündür
Milli Qeyri Hökumət Təşkilatları Forumu- Fəaliyyətə
başladığı 1999-cu ildən təkcə ölkədə
ictimai sektorun inkişaf etdirilməsi deyil, Azərbaycan həqiqətlərinin
dünyaya çatdırılması, eləcə də
diasporumuzun inkişaf etdirilməsi istiqamətində aktiv təşkilatlardan
biri olub. Xüsusilə forum 2000-ci ilin əvvəllərindən
başlayaraq diaspora sahəsinə diqqəti bir qədər
artırıb. Ötən illər ərzində
Milli Qeyri Hökumət Təşkilatları Forumunun Estoniya,
Latviya, Litvadakı diaspor təşkilatlarımızla birgə
əməkdaşlığı çərçivəsində
adıçəkilən respublikalarda Azərbaycanın tarxi,
mədəniyyətinin təbliği istiqamətində bir
sıra tədbirlər keçirilib. “Aydan”
Eston-Azərbaycan Cəmiyyəti ilə Milli QHT Forumunun birgə
əməkdaşlığı çərçivəsində
bu ölkədə Dağlıq Qarabağ probleminə həsr
olunmuş konfrans düzənlənib. Ümumiyyətlə,
Milli Qeyri Hökumət Təşkilatları Forumunun fəaliyyət
istiqamətlərinə Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq
Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı Azərbaycanın
ədalətli mövqeyinin xarici ölkələrdə və
beynəlxalq təşkilatlarda təbliğ edilməsi, Azərbaycançılıq
ideyasının təşviq olunması, Azərbaycanın
dünya birliyinə inteqrasiya olunması kimi ümdə məsələlər
daxildir. Hazırda da Milli Qeyri Hökumət Təşkilatları
Forumu sadalanan istiqamətlərdə fəaliyyət göstərir,
diaspor təşkilatlarımızla sıx işbirliyi nəticəsində
ölkəmizin problemlərini dünya birliyinə
çatdırmağa çalışır. Milli Qeyri Hökumət Təşkilatları Forumunun
prezidenti Rauf Zeyninin Dünya Azərbaycanlılarının
Əlaqələndirmə Şurasının üzvü
olması da öz-özlüyündə bu təşkilatın
diaspor sahəsində də fəaliyyət göstərməsinə
stimul yaradır.
Xaricdə
Təhsil Alan və Məzun Olmuş Azərbaycanlı Gənclərin
Beynəlxalq Forumu- Qısa adı ASAİF-dir. 2010-cu il, sentyabrın 15-də rəsmi olaraq təsis
edilib. Həmin ayın 24-də isə təşkilat
Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən rəsmi qeydiyyata
alınıb. ASAİF hər zaman xar¬icdə təhsil alan və məzun olmuş gəncləri bir
araya topla¬maq, onları ortaq azərbaycançılıq dəyərləri
ətrafında birləşdirməyə
çalışıb. Xaricdə Təhsil Aalan
və Məzun Olmuş Azərbaycanlı Gənclərin Beynəlxalq
Forumunda lobbiçilik və diaspora fəaliyyətləri ən
vacib fəaliyyət istiqamətlərindən sayılıb.
Ona görə də ASAİF təşkilatı Azərbaycanın
xaricdə təhsil alan gəncləri tərəfindən
icra edilən lobbiçilik və diaspora fəaliyyətlərinin
peşəkar inkişafına əhəmiyyət verməkdədir.
Lobbiçilik fəaliyyəti zamanı əsas
hədəf Azərbaycanın tarixi, mədəniyyəti,
inkişafı, Dağlıq Qarabağ və eyni zamanda ölkəmizi
əlaqələndirən mövzular ətrafında dünya
ictimaiyyətini məlumatlandırmaqdır. Təşkilat bütün bu sadalananların əsasında
yaranan ehtiyacları və reallıqları nəzərə
alaraq lobbiçilik və diaspora fəaliyyətləri
üçün yeni yanaşma tərzləri və
strateqiyalar hazırlamaqdadır. ASAİF
-in fəaliyyət istiqamətlərindən digəri, xaricdə
keçiriləcək tədbirlərin daha keyfiyyətli və
nəticə etibarı ilə səmərəli təşkili
üçün düzgün strateqiyaların müəyyən
olunması və fəaliyyət planlarının
hazırlanmasıdır. Azərbaycanlı tələbələrin
təhsil aldığı nüfuzlu ali məktəblərdə
“Azərbaycan günləri” və eyni zamanda “Erməni təcavüzünü
durdurun” adlı aksiyalar ASAİF təşkilatının dəstəkləyəcəyi
vacib tədbirlərdən sayılır Lobbiçilik fəaliyyətlərinin
əsas istiqaməti olaraq Dağlıq Qarabağ problemi ilə
yanaşı, Azərbaycanın mədəniyyəti, tarixi,
enerji ehtiyatlarının Avropanın enerji təhlükəsizliyində
rolu, regiona və ümumilikdə Azərbaycana səfər etmək
istəyənlər üçün turizm imkanları yaratmaq
kimi mühüm vəzifələr Xaricdə Təhsil Alan və
Məzun Olmuş Azərbaycanlı Gənclərin Beynəlxalq
Forumunun prioritetləridir. ASAİF təşkilatı Azərbaycanın
təmsilini ən ali vəzifə olaraq qəbul
edib və ölkəmiz haqqında daim müsbət təsviri
əldə etmək üçün bütün vasitələrdən
istifadə edir. Azərbaycan diaspora və
lobbiçilik işlərinin daha səmərəli nəticələnməsi,
bu sahədə əlaqələrin qurulması, onların
düzgün strateqiya və konseptual yanaşma ilə tənzimlənməsi
ASAİF təşkilatının əsas fəaliyyət
istiqamətlərindəndir. Diapora təşkilatları
ilə Azərbaycanlı gənclərin arasında
körpü rolunu oynamaq, onların ortaq dəyər ətrafında
birləşib, ortaq tədbirlərini təşkil etmək
ASAİF-in fəaliyyət istiqamətlərindən biridir.
“Diaspor və Lobbi” Elmi Araşdırmalar Mərkəzi-
2001-ci ilin mart ayından fəaliyyət göstərir. Sözügedən
araşdırmalar mərkəzinin sədri Zaur Əliyevdir.
Diaspor və lobbiçilik sahəsində ciddi elmi fəaliyyət
orataya qoyan Zaur Əliyev bu günə qədər 60-dan
çox elmi məqalə, 50-yə yaxın mövzu üzrə
müsahibə, 5 hesabat, “Beynəlxalq münasibətlərdə
diasporların rolu”, “Dünya diasporları”, “Diaspor: izahlı
sözlük və məlumat, və “Türkdilli Xalqların
Diasporları” kitablarının müəllifidir. Hazırda
“Dünya Azərbaycanlıları Konqresi: tarix və
müasirlik” və “Azərbaycan diaspor müasir beynəlxalq
münasibətlər sistemində” kitabları üzərində
işləyir. Planda Lobbi mexanizmi və strukturuna
dair layihə ilə yanaşı Azərbaycan diasporunun
psixologiyası adlı araşdırmaya başlamaqdır.
Azərbaycanlıların
və digər Türkdilli Xalqların Əməkdaşlıq
Mərkəzi-2007-ci il, dekabr ayının
30-da təsisi edilib. İctimai Birliyin sədri
İlham İsmayılovdur. Həmçinin
İctimai Birlikdə dövlət və hökumət rəsmiləri
də təmsil olunur. Azərbaycanlıların və digər
Türkdilli Xalqların Əməkdaşlıq Mərkəzinin
də əsas fəaliyyət istiqamətlərinə Ermənistan-Azərbaycan
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə
bağlı Azərbaycanın ədalətli mövqeyinin
xarici ölkələrdə və beynəlxalq təşkilatlarda
təbliğ edilməsi, Azərbaycançılıq
ideyasının təşviq olunması, Azərbaycanın
dünya birliyinə inteqrasiya olunması daxildir. Sadalanan istiqamətlərdə İctimai Birlik
müntəzəm olaraq dünyanın müxtəlif ölkələrində
tədbirlər keçirir. Eyni zamanda hər il Xocalı soyqırımının
ildönümü ərəfəsində ATXƏM Fransada
“Starsburq-Azərbaycan Evi” ilə birlikdə etiraz aksiyası təşkil
edir. Azərbaycanlıların və Digər
Türkdilli Xalqların Əməkdaşlıq Mərkəzinin
əsas diqqət yetirdiyi region isə türkdilli
respublikalardır. İctimai Birlik
türkdilli respublikalarda fəaliyyət göstərən
diqaspor təşkilatlarımızla sıx əlaqələr
yaradır, Azərbaycanın problemləri, Dağlıq
Qarabağ münaqişəsinin türk dünyasına
çatdırılmasına əvəzsiz rol oynayır.
ATXƏM türk dünyasının problemlərinin
həllini türkdilli dövlətlərin briləşməsində
görür. Bu prosesi sürətləndirmək,
bir qədər də irəli aparmaq üçün
İctimai Birlik Orta Asiya regionunda öz nümayəndəliyini
yaradıb və həmin nümayəndəlik vasitəsilə
Orta Asiya respublikalarında fəaliyyət göstərən
diaspor təşkilatlarımızla əlaqə yaradır,
birgə tədbirlər təşkil edir. Azərbaycanlıların
və digər Türkdilli Xalqların Əməkdaşlıq
Mərkəzinin cari ilin sonuna qədər də Azərbaycanın
təbliği, onun üzləşdiyi priblemlərin
dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, eləcə
də diaspora sahəsində işlərin daha da sürətləndirlməsi
istiqamətində bir sıra tədbirlər, layihələr
həyata keçirməyi düşünür. Azərbaycanlıların və digər Türkdilli
Xalqların Əməkdaşlıq Mərkəzinin dəvəti
ilə türk dünyasının dahi şair və
yazıçılarının müntəzəm olaraq Azərbaycana
səfər etməsi də türk dünyasının birlik
və bərabərliyi istiqamətində atılan
addımlara təkan verir, bu prosesə bir lokomotiv gücü
verir.
Beynəlxalq Diaspora Mərkəzi ötən əsrin
90-cı ilərindən fəaliyyət göstərir. Əsas fəaliyyət
istiqamətləri Azərbaycan diasporunun inkişlafı
prosesinə dəstək vermək, ölkəmizdən kənarda
Azərbaycanın təbliği, zəngin tarixi-mədəni
irsimizin təşviqi, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq
Qarabağ münaqişəsinin dünya ictimaiyyətinə
çatdırlmasından ibarətdir. Beynəlxalq
Diaspora Mərkəzi fəaliyyət göstərdiyi bu
müddət ərzində dünyanın müxtəlif
ölkələrində yüzlərlə tədbirlər,
etiraz aksiyaları, konfrans və dəyirmi masalar keçirib.
Beynəlxalq Diaspora Mərkəzinin ən
böyük layihələrindən biri Qərbi Azərbaycandan
deportasiya olunmuş soydaşlarımızın
hüquqlarının bərpası istiqamətində
atdığı addımdır. Belə
ki, adı çəkilən mərkəzin təşəbbüsü
ilə Qərbi Azərbaycandan deportasiya olunmuş yüzlərlə
soydaşımızın ərizə və şikayətləri
toplanıb və onlardan bir qismi hətta Avropa İnsan
Hüquqları Məhkəməsinə göndərilib.
Hazırda ona yaxın azərbaycanlının ərizəsi
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsində
qeydiyatdadır.
Haqq və Ədalət Uğrunda Hərəkat- 2011-ci
ilin ikinci yarısında əsasən Avropada yaşayan azərbaycanlılar
tərəfindən yaradılıb. Həmin il, noyabr
ayının 18-də İsveçrədə dövlət qeydiyyatından
keçib. Haqq və Ədalət Uğrunda Hərəkatın
əsas məqsədi Azərbaycanda haqq və ədalət
prinsiplərinin qorunması uğrunda mübarizə
aparmaqdır. Eyni zamanda da Azərbaycan həqiqətlərini
dünya içtimayyətinə çatdırmaq və
onların dəstəyini qazanmaqdır. Sözügedən
hərəkat həm də bir diaspor təşkilatıdır.
Haqq və Ədalət Uğrunda Hərəkat
diasporumuzun qarşısında duran vəzifələr və
onların qarşılaşdığı problemlərin həlli
istiqamətində də fəaliyyət göstərir.
Əli
Xalq Cəbhəsi.-
2015.- 26 avqust.- S.7.