O, yaratdığı əsərlərdə həm də özünü yaradır

Bəxtiyar Vahabzadə üçün sevgi və ya nifrət qəlbin təlatümü, hisslərin tufanı, ağlın üsyanıdır...

Siyasi arenada bir qürub ulduzu tək yanıb sönməsini səmimiyyətlə etiraf edən şair: “Mən siyasət adamı deyiləm. Siyasət demək istədiyini yox, məqamında lazım olanı demək, vəziyyətdən ustalıqla, soyuq başla çıxmağı bacarmaq imiş. Mənim kimi sadəlövh, sadəqəlb, daha çox ağılla deyil, hisslə düşünən şair bunları haradan bilsin? Və mən qərara gəldim ki, söz adamı siyasətlə məşğul olmamalı, sözünü kürsülərdən deyil, bədii yaradıcılığı ilə deməlidir” – etirafında bulunaraq bütün dövrlərdə xalqın, Azərbaycanın taleyüklü məsələlərinə həssaslıqla poetik münasibətini bildirməkdən əsla çəkinməyib:

Biri-birimizə uyuşan deyil,

Biri-birimizə tərs düşən olduq.

Biz Vətən uğrunda döyüşən deyil,

Vəzifə uğrunda döyüşən olduq.

Yaxud:

Azadlıq! Nəhayət, qovuşduq sənə,

Amma deyəmmədik: “Şükür Allaha!”

...Elə bir gündəyik qollarımızda

Qandala çevrilib azadlığımız...

Vəzifə eşqinə, mənsəb eşqinə,

Qardaş-qardaşına güllə atırsa,

Düşmən əsgərinə, yad əsgərinə

Halal torpağını əgər satırsa,

Belə azadlığı istəmirəm mən,

Belə azadlığı istəməz Vətən!

– deyib yazan şairin hansısa məsələnin üstündən ehtiyatla adladığını düşünmək olarmı? Düşündüklərini, yaşadıqlarını belə cəsarətlə qələmə alan B.Vahabzadə bütöv torpağı, azad Vətəni, müstəqil dövləti olan bir millətin, xalqın dilinin, mənəviyyatının və mədəniyyətinin əbədi yaşayacağına, ölməzliyinə inanır.

Uşaqların tərbiyəli, yurdsevər vətəndaş kimi formalaşmasında müəllimlərin rolunu da əvəzsiz sayır. Ustad şair şərəfli, məsuliyyətli, nəcib peşə sahiblərini – dünyanın ən qiymətli kapitalı olan insanla işləyən, onun taleyini müəyyənləşdirən böyük qüvvə kimi dəyərləndirir. Onun qənaətinə görə, bu böyük qüvvə – müəllim mənən təmiz, pak olmalı, sinəsində böyük vətəndaş ürəyi gəzdirməlidir. Müəllim Vətəni, onun tarixini, dilini, mədəniyyətini, ədəbiyyatını bilməli, sevməli və şagirdlərinə də sevdirməli, onları məhz Vətənə namusla xidmət etməyə hazırlamalıdır. Bəxtiyar Vahabzadə poeziyası fəlsəfi, əxlaqi-didaktik mahiyyətə malikdir, oxucularını, bütövlükdə insanları həyat-insan-zaman kontekstində dərindən-dərin düşünməyə səfərbər edən böyük bədii-fəlsəfi ümumiləşdirmələr poeziyasıdır. Onun məhz bədii-fəlsəfi ümumiləşdirmələri, müdrik kəlamları ilə daha çox sevilən poeziyasında filosof-şairin həm də özündən, yaşadıqlarından, qədərdən narazılıq motivləri yansıyır.

Daim mütaliə etməyi, Azərbaycan folklorundan, şifahi xalq ədəbiyyatından, klassiklərdən və filosoflardan, dünya ədəbiyyatı nümunələrindən yaradıcılıqla bəhrələnməyi və daha çox öyrənməyi qənimət sayan B.Vahabzadənin həyat devizinə çevrilən: “Təkcə ondan razıyam ki, özümdən narazıyam” kimi şəxsi və ictimai həyatda razılaşmadığı məqamların sığındığı həqiqəti ifadə edən məşhur deyimi isə çox güman ki, dahi Sokratın “Bircə onu bilirəm ki, heç nə bilmirəm” kəlamından qaynaqlanırdı...

Oxucularına yüksək vətənpərvərlik ruhu, Vətənə, qədim Oğuz ellərinə, türk dilinə və yurduna odlu sevgi duyğusu aşılayan, milli-mənəvi sərvətlərimizə, mədəni irsimizə, ən başlıcası, tariximizə sahib çıxmağa səsləyən mübariz poeziyadır. Bəxtiyar poeziyası həm də sevgi, məhəbbət, dünyəvi və ruhani eşq poeziyasıdır. Bu eşq onun könül çırpıntıları, qəlb ağrıları və fəlsəfi düşüncələrini qapsayan böyük sevgi lirikasında daha aydın duyulur. Qəlbinin yanğısı, eşqə təşnə ürəyinin sızıltıları nə qədər çox olsa da, aşiq-şairə sanki bu yanğı səadət, hətta özündənkeçmə xoşbəxtliyi gətirir. Bəxtiyar Vahabzadə dünyada var olan hər şeyə məhəbbətlə, sevginin gözü ilə baxır. Şairə görə ana təbiəti də məhz sevgi yaşadır və hətta güllər, çiçəklər, böcəklər, quşlar da məhəbbətin dili ilə danışır. Eşqsiz ürəyi soyuq bir daş parçası sanan aşiq şair sevənləri dünyanın ən gözəl, ən

bəxtiyar insanı sayır. Onun düşüncəsinə görə, insan nə üçün sevdiyini bilməz və həqiqi bir eşqlə sevərkən yalnız könlünün səsini dinlər:

Neçün sevdiyimi bilmədən, mən də,

Sevirəm, sevirəm. İnsan sevəndə.

Yalnız öz könlünün səsini dinlər,

Neçün sevdiyini bilməz sevənlər.

Hər zaman daha çox könlünün səsini dinləyən şairin apaydın qənaəti budur ki, dünyada insanı sevən, dərdlərini bölüşən, tənhalığına meydan oxuyan, könlünə həmdəm olmağı bacaran qüdrət sahibi bircə dostu, arxası, köməyi – sevgilisi varsa, qəm eləməyə dəyməz, yaşamağa dəyər...

Bir Günəş bəs edər, pərişan olma,

Sənin yüz Kür qədər göz yaşın olsa,

Min dərd hücum etsə, könül, sıxılma,

Bir nəfər dərdbilən sirdaşın olsa.

Düşündüklərini və yaşadıqlarını yazan Bəxtiyar müəllim yaratdığı əsərlərdə həm də özünü yaradır. Onun üçün sevgi və ya nifrət qəlbin təlatümü, hisslərin tufanı, ağlın üsyanıdı...

Bəlkə də bu səbəbdən sevgi, məhəbbət lirikasında Bəxtiyar Vahabzadə daha səmimi, daha ruhsaldır! Daxili iztirablarının, həyat və zaman haqqında lirik fəlsəfi düşüncələrinin tərcümanı olan sevgi şeirləində onun öz obrazı da yansıyır... və daha çox sevilir. Axı söz sənətinin, ədəbiyyatın canı elə səmimiliyində, özü olmasındadır. Bu gerçəklərlə yaşayan, könlünün səsinə diqqət kəsilən şair bəzən real həyatdakı bir sıra nizamsızlıqları, hətta təbiətin yaratdığı nəsnələrdə belə öz nöqteyi-nəzərincə gördüyü uyğunsuzluqları dəyişmək, öz yerlərində olmayanları, yəni kürsüləri, mövqeləri – yerləri səhv düşənləri nizamlamaq, arzuladığı biçimdə görmək, sanki ana təbiətin “səhvlərini, yanlışlarını” düzəltmək diləyini içdən gələn bir səmimiyyətlə izhar edir və bütün yazılarında yüksək etiraf mədəniyyəti yansıyan müqtədir söz sahibi ruhunun dərinliklərindən boy verən “Təbiətin hökmü olsaydı məndə” kimi açıq istəyini də gizlətmir:

Mən bir tarzən olub çala bilsəydim,

Mizrabın ömrürnü telə verərdim.

Xanəndə eşqimi car eyləsəydi,

Min bəmi bir kəsik zilə verərdim.

Bülbül nalə çəkər vüsal dəmində,

Gülün ləçəkləri solar çəməndə,

Təbiətin hökmü olsaydı məndə

Qanqalın ömrünü gülə verərdim.

Bəxtiyar Vahabzadə sadəlikdə böyüklük, mürəkkəblik, adilikdə qeyri-adilik görməyi bacaran və gördüklərini birbaşa ürəyə sancılan fikirlərlə, mətləblərlə ifadə edən, xalqın mənəvi aləmi ilə sıx bağlı olan yüksək ideallardan gözəl sənət dilində söhbət açan bir sənətkar, söz sərrafıdır. İctimai kəsər, bədii dəyər kəsb edən poeziyası ilə o, daim müsbət ideala xidmət edib. Poeziyasının gücü zəriflik, gözəllik, inam, vətəndaşlıq duyğularının sənətkarlıqla tərənnümündə, cəmiyyətin və insanların nöqsanlarını görə bilməsində, ənənəyə, kökə bağlılığında şeiri keçmişlə gələcək arasında mənəvi körpüyə çevirə bilməsindədir. Daha çox xalqın dilində danışmaq cəhdində, onun gerçək həyatını, möhtəşəm tarixini sənətdə obrazlı şəkildə canlandırmasında, romantic vüsətlə gələcəyə qovuşdurmasındadır.

Esmira Fuad

ədəbiyyatşünas-publisist

Xalq Cəbhəsi.- 2015.- 1 sentyabr.- S.14.